Mahmud xan Əlaülmülk: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Enver62 (müzakirə | töhfələr)
kRedaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 7:
|Digər adları = Mahmud xan Əlaülmülk
|Fəaliyyəti =
|Doğum tarixi = {{Doğum tarixi|1842|7|12}}.
|Doğum yeri = [[Təbriz]], [[Cənubi Azərbaycan]]
|Vəfatı = {{vəfat tarixi və yaşı|1926|9|15|1842|7|12}}
|Vəfat yeri = [[Tehran]], [[İran]]
|Vəfat səbəbi =
|Dəfn yeri = [[Qum]], [[İran]]
|Atası =
Sətir 19:
|Sayt =
}}
 
'''Mahmud xan Mirzə Ələsgər oğlu Əlaülmülk''' (1842-1926)—[[İran]]ın ictimai-siyasi xadimi.
 
== Həyatı ==
 
[[Mirzə Əsədulla xan Nizaməddövlə]]nin kiçik qardası, XIX əsrin sonlarında Azərbaycan hokumətinin idarə olunmasında yaxından istirak etmis Mahmud xan 1258-ci ildə (1842) anadan olmusdur. O, Mirzə Qafar xanla Tiflisə getmis, oradan qayıtdıqdan sonra Təbrizdə hokumət idarəciliyində calışmış, Azərbaycan valisi tərəfindən maliyyə isləri uzrə məsul vəzifəyə təyin olunmusdur. Bu vəzifəyə gorə "Vəkili-dəftər" ləqəbini almısdır. Mahmud
xan Azərbaycanda bir qədər islədikdən sonra Tehrana çağırılıb, oradan London sarayına ezam olunmusdur. O, 6 ay orada calısdıqdan sonra geri qayıdır. Bu zaman Mahmud xanın boyuk qardası Əsədulla xan İranın Tiflisdə Bas konsulu vəzifəsində idi. İran hokuməti 1873-cu ildə Mahmud xanı Həstərxanda İran səfirliyinə gondərmisdir. Bir qədər sonra əvvəlcə konsul, sonra isə Bas konsul təyin olunmusdur. Mahmud xan 4 il Həştərxanda Bas konsul kimi calısmısdır. 1877-ci ildə Tiflisdə Baş konsul olan qardası Mirzə Əsədulla xan İranın Peterburqda İslər vəkili vəzifəsinə secildikdə həmin il Mahdud xan qardasının əvəzinə Tiflisdə İranın Bas konsulu təyin olunmusdur. O, 6 il bu vəzifədə çalısmısdır.
anadan olmusdur. O, Mirzə Qafar xanla Tiflisə getmis, oradan qayıtdıqdan sonra Təbrizdə hokumət idarəciliyində calışmış, Azərbaycan valisi tərəfindən maliyyə isləri uzrə məsul vəzifəyə təyin olunmusdur. Bu vəzifəyə gorə "Vəkili-dəftər" ləqəbini almısdır. Mahmud
xan Azərbaycanda bir qədər islədikdən sonra Tehrana çağırılıb, oradan London sarayına ezam olunmusdur. O, 6 ay orada calısdıqdan sonra geri qayıdır. Bu zaman Mahmud xanın boyuk qardası Əsədulla xan İranın Tiflisdə Bas konsulu vəzifəsində idi. İran hokuməti
1873-cu ildə Mahmud xanı Həstərxanda İran səfirliyinə gondərmisdir. Bir qədər sonra əvvəlcə konsul, sonra isə Bas konsul təyin olunmusdur. Mahmud xan 4 il Həştərxanda Bas konsul kimi calısmısdır. 1877-ci ildə Tiflisdə Baş konsul olan qardası Mirzə Əsədulla xan
İranın Peterburqda İslər vəkili vəzifəsinə secildikdə həmin il Mahdud xan qardasının əvəzinə Tiflisdə İranın Bas konsulu təyin olunmusdur. O, 6 il bu vəzifədə çalısmısdır.
 
Mahmud xan [[1883]]-cu ildə İran dovlətinin Peterburqdakı səfirliyində mustəsar (məsləhətci-Ə.Ç.) vəzifəsinə göndərildi.
 
Mahmud xanın qardası Mirzə Əsədulla xan Vəkilulmulk Peterburqda İranın səlahiyyətli numayəndəsi vəzifəsini icra edərkən o, muvəqqəti olaraq Tehrana çağırılmısdı. Qardası olmadığı muddətdə Mahmud xan səfirlikdə islər vəkili vəzifəsində calısmıs, bu tarixdən o, Mahmud xan Kardar kimi məshur olmusdur. O, 1303-cu ildən (1885/86) İranın Peterburqdakı səfirliyinin 1-ci katibi secilmis, bir il sonra [[1886]]-cı ildən ozu vəziri-muxtar (səlahiyyətli numayəndə) təyin olmusdur. O, yaxsı isinə gorə İran dövləti tərəfindən Əlaulmülk ləqəbinə layiq görulmusdur.
Mahmud xanın qardası Mirzə Əsədulla xan Vəkilulmulk Peterburqda İranın səlahiyyətli
numayəndəsi vəzifəsini icra edərkən o, muvəqqəti olaraq Tehrana çağırılmısdı. Qardası olmadığı muddətdə Mahmud xan səfirlikdə islər vəkili vəzifəsində calısmıs, bu tarixdən o, Mahmud xan Kardar kimi məshur olmusdur. O, 1303-cu ildən (1885/86) İranın Peterburqdakı səfirliyinin 1-ci katibi secilmis, bir il sonra [[1886]]-cı ildən ozu vəziri-muxtar (səlahiyyətli numayəndə) təyin olmusdur. O, yaxsı isinə gorə İran dövləti tərəfindən Əlaulmülk ləqəbinə layiq görulmusdur.
 
Mahmud xan Əlaulmulk 9 il İranın Rusiyada səfiri olmus (1886-1895) və bundan sonra İstanbulda səfir vəzifəsini bacarıqlı diplomat kimi icra etməyə başlamısdır. Peterburqa isə irəvanlı [[Mirzə Rza xan Ərfəüddövlə]] Daneş təyin edilmisdir.
 
1896-ilin may ayında [[Nasirəddin şah]]a ikinci dəfə sui-qəsd edildi və şah aldığı gullə yarasından vəfat etdi. Səfir Mahmud xan İran dovlətindən İstanbulda gizlənmis qatillərin tapılıb həbs edilməsi barədə göstəriş aldı. Mirzə Həsən xan Xəbirulmulkun axtarısı ilə əlaqədar Osmanlı dovləti ilə danısıqlar baslandı. Nəhayət, hər uc nəfər Mahmud xanın nəzarəti altında sərhəddə gətirilərək, İran məmurlarına təhvil verildi.
əlaqədar Osmanlı dovləti ilə danısıqlar baslandı. Nəhayət, hər uc nəfər Mahmud xanın nəzarəti altında sərhəddə gətirilərək, İran məmurlarına təhvil verildi.
 
Mahmud xan 7 il İranın İstanbulda səfiri olmus, 1901-ci ildə onu Mirzı Rza xan Daneş əvəz etmisdir. O, həmin il Tehrana cağırılaraq Kirman hakimi təyin olunmus və o istiqamətə gondərilmisdir.
Sətir 44 ⟶ 40:
Kirman hakimi olarkən insanlarla cox mulayim və yaxsı rəftar edirdi. Qeyd etmək lazımdır ki, deyilənlərə gorə zamanəsinin və İran dovlətinin qəbul etdiyi sərt qanunları ilə isləməyən və son dərəcə sadə olan bu səxsiyyət birinin gorusunə gedərkən, digər hakimlərdən
fərqli olaraq əllərinə comaq almıs yuz nəfər fərraşı özündən əvvəl və arxada geyməyə vadar etmirdi. O, ozu ulağa minərək yanı ilə bircə nokərlə (o da ulağın və yaxud atın ustundə olardı) lazım olan yerə yola dusərmis. Bu səbəbdən xalq arasında məshurlasmısdı.
Kirman əhalisi Mahmud xana zarafatla "Hakimi-do xəre" adını vermisdi. (İki uzunqulaqlı hakim) Mahmud xan il yarım Kirman hakimi olmus, 1902-ci ildən azad edildikdən sonra bir muddət issiz qalmısdır.
Mahmud xan il yarım Kirman hakimi olmus, 1902-ci ildən azad edildikdən sonra bir muddət issiz qalmısdır.
 
[[1907]]-ci ildə Atabəyin (Mirzə Əliəsgər xan Əminussultan-Ə.Ç.) təskil etdiyi kabinədə 4 ay ədliyyə naziri vəzifəsində calısmısdır.
Sətir 54 ⟶ 49:
 
== Mənbə ==
 
*[[Ənvər Çingizoğlu]], Diba soyunun ünlüləri, "Soy" dərgisi, Bakı, 2010.
*Ənvər Çingizoğlu, Qacarlar dövrünün diplomatları, Bakı, "Mütərcim", 2012. 334 səh.
Sətir 68 ⟶ 64:
 
[[Kateqoriya:Təbrizdə doğulanlar]]
[[Kateqoriya:Tehranda vəfat edənlər]]
[[Kateqoriya:İran nazirləri]]
[[Kateqoriya:Diplomatlar]]