|
}}
LLOYD'''Devid CORCLloyd DevidCorc''' (17.1.1863, Mançester-26.3.1945, Llanistamdvi, Karnarvənşir) - Böyük Britaniya siyasi və dövlət xadimi, diplomat. Liberallar partiyasının lideri. 1905-081908-ci illərdə ticarət naziri, 1908-15 illərdə maliyyə naziri, 1916-22 illərdə baş nazir olmuşdur.
== Həyatı ==
Paris sülh konfransının (1919-20) əsas təşkilatçılarından və Versal sülh müqaviləsinin (1919) müəlliflərindəndir. Bu dövrdə bolĢeviklərin qələbələri sovet Rusiyasının qonĢuluğunda yerlə-Ģən yeni yaranmıĢyaranmış dövlətlər üçün ciddi təhlükə yaradırdı. Digər tərəfdən, Qərbin bir sıra dövlət xadimləri keçmiĢkeçmiş Rusiyanın sərhədləri boyunca yaranmıĢyaranmış milli dövlətlərə bolĢevizmin digər bölgələrə yayılmasının qarĢısınıqarşısını ala bilə-cək bir qüvvə kimi baxırdılar. Müttəfiqlərin Rusiya məsələsində öz siyasətlərinə düzəliĢdüzəliş etməsi vaxtının çatdığını ilk dəfə Lloyd Corc bildirmiĢdi. Müttəfıqlərin bu vaxta qədər Rusiyanın daxilindəki antibolĢevikantibolşevik qüvvələrin ruhlandırıl-ması üçün "vahid və bölünməz Rusiya" prinsipi ilə formalaĢdırılan siyasəti artıq əhəmiyyətini itirmiĢdiitirmişdi. O, 1919-cu il noyabrın 17-də İngiltərə parlamentinin icmalar palatasında çıxıĢ edərək bildirdi ki, Rusiyada kifayət qədər antibolşevik qüvvələrin olmasına baxmayaraq, onlar birləĢə bilmirlər. Bu qüvvələr sırasında Azərbaycanın da adını çəkən L.Corcun fikrincə, onlarm birləĢə bilməmələrinin baĢlıca səbəbi müstəqillik məsələsində "ağlar" ilə milli ucqarların mənafelərinin uyğun gəlməməsidir. L.Corc Kolçakın və Denikinin, bir tərəfdən, bolĢevikləri devirib Rusiyada köhnə rejimi bərpa etmək, digər tərəfdən isə, "vahid və bölünməz Rusiya" uğrunda mübarizə apardıqlarını qeyd edərək, bildirirdi ki, birinci məsələdə onların milli ucqarlar ilə bir mövqedən çıxıĢ etmələri mümkündür, lakin ikinci məsələdə mənafeləri heç cür uyğun gələ bilməz. O, çıxıĢında qeyd edirdi: "...Denikin deyir ki, Gürcüstan, Azərbaycan, Ermənistan Rusiyanın bir hissəsidir. Onları Rusiyaya birləĢdirmək onun siyasətinin əsas özəyidir, lakin onlar bu haqda eĢitmək belə istəmirlər. Onlar müstəqillik uğrunda mübarizə aparırlar". O, açıq göstərirdi ki, Rusiyamn daxilindəki antibolĢevik mərkəzlərinə olan ümidlər boĢa çıxmıĢdır, "ağ" generallar ilə milli ucqarların vahid ittifaqda bolşevizmə qarşı mübarizə aparmaları mümkün deyil. Beləliklə, L.Corc parçalanmıĢ, bufer dövlətlərlə əhatə olunmuş və bolşevizm ideologiyasının təcrid olunduğu bir Rusiyanı daha məqbul sayırdı. O, sovet Rusiyasının hərbi yolla məğlub edilməsinin mümkün olacağına Ģübhə ilə yanaĢır, əsas diqqəti onun qonĢu bölgələrdən təcrid olunmasına yönəldirdi. Bunun üçün isə, Qərb dövlətlərinin yeni yaranmıĢ milli dövlətlərə münasibətində əsaslı dəyiĢiklik edilməli idi. L.Corcun çıxıĢında Azərbaycana da mühüm yer ayrılmıĢdı. Bu, gənc Cümhuriyyətin beynəlxalq aləmdə nü-fuzunun artmasına müəyyən təsir göstərmiĢdi. Corcun göstərilən çıxıĢı, eyni zamanda, ermənilərin Azərbaycana qarĢı apardıqları böhtan kampaniyasına da ağır zərbə vurmuĢdu. Bıından əlavə, onun çıxışı Qərb dövlətlərinin Qafqaza, o cümlədən Azərbaycana maraqlarının artmasına səbəb oldu. Bu isə Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə de-fakto tanınmasını sürətləndirdi və dünya dövlətləri birliyində bərabərhüquqlu yer tutmasına zəmin yaratdı. L.Corc Paris sülh konfransı Ali ġurasının 1920 il yanvarın 10-da Böyük Britaniyanın təşəbbüsü ilə çağırılan ses-siyasında Cənubi Qafqaz respublikaları ilə bağlı məsələlərin müzakirəsində fəal iştirak etdi. Onun təĢəbbüsü ilə Ali ġuranın qəbul etdiyi qərara əsasən, hərbi ekspertlər Cənubi Qafqaz respublikalarına kömək üçün təkliflər hazırlamalı idilər. L.Corc Azərbaycan və Gürcüstanm müstəqil dövlətlər kimi tamnması məsəleəini irəli sürmüĢdü. O, hərbi ekspertlərin Qafqaza qoşun göndərmək təklifinə etiraz etmiĢ, Cənubi Qafqaz respublikalarına silah-sursatla və geyimlə təcili yardım göstərilməsini zəruri saymıĢdı. L.Corc bildirmişdi ki, Cənubi Qafqaz respublikaları müdafiə qabiliyyətlərini, xüsusən Bakının müdafiə qabiliyyətini öz silahlı qüvvələri hesabına gücləndirməlidirlər. O, Dağlılar Respublikasım de-fakto tanımaq haqqında [[Əlimərdan bəy Topçubaşov]]un təklifini bəyənmiĢ və Ali ġura Qafqaza aid 4 maddədən ibarət qərar qəbul etmiĢdi. Lloyd Corc Sovet Rusiyasına qarĢı müdaxiləni müdafiə etmiĢ, lakin bu siyasətin perspektivsizliyini görüb, Sovet dövləti ilə münasibətləri nizama salmağa məcbur olmuĢdu. Türk xalqının milli azadlıq hərəkatına (1918-23) qarĢı silahlı müdaxilənin təĢkilatçısı olmuĢ, Antanta dövlətlərinin bu avantürist siyasəti boĢa çıxdıqdan sonra istefa vermiĢdi. Sonralar faĢist təcavüzünə qarĢı Sovet-Ġngiltərə HəməkdaĢlığına tərəfdar çıxmıĢdır.
|
