Kərim xan Zənd: Redaktələr arasındakı fərq

|Şəkil portret = Karim-Khan.jpg

|Vəfat yerisülalə = [[Şiraz]],Zəndlər [[İransülaləsi]]

|UşaqlarıVəfat səbəbi =

Ali hakimiyyət uğrunda mübarizə aparan Iranınİranın qərb və cənubunda məskunlaşmış zəndZənd tayfasının başçısı Kərim xan Zənd də ali hakimiyyət uğrunda mübarizəyə başladı. O, Məhəmmədhəsən[[Məhəmməd Həsən xan Qacar]] və [[Urmiyalı Fətəli xanlaxan]]la mübarizədə hakimiyyəti ələ ala bildi. Kərim xan Zənd (1750 – 1779) şah titulu qəbul etmədi,. Kərim xan İranı [[Səfəvilər]] sülaləsinin adından - vəkil adı ilə ölkəninidarə idarəsinə başladıedirdi. Onun 1779 – cu ildə ölüməsi həm sülalə daxilində, həm də qacarlarla[[qacarlar]]la hakimiyyət uğrunda mübarizəni qızışdıdı.

Kərim xan Zəndin İranı idarə rtməyəetməyə başladığı bir dövrdə ölkənin ısasəsas rayonlarındanvilayətlərindən olan Xorasanda ata tərəfdən [[Nadir şahınşah]]ın, ana tərəfdən isə şah[[II TəhmasibinŞah Təhmasib]]in nəvəsi olan Şahrox[[Şahrux xan Əfşar]] hakimlik edirdi. Onun Səfəvi nəslindən olması ölkənin şahı elan edilməsinə imkan versə də, gözlərinin kor olması buna mane olurdu. Ona görə də bir çox feodal və əyanlar onun oğlunun yetkinlik yaşına çatmasını gözləyirdi ki, onu İranın Səfəvi şahı elan etsinlər.

Kermandan[[Kirman]]dan Bəndər Abbasa qədər uzanmış [[Lur]] <ref>''...with the exception of the Lur tribe of the Liravi, centered on two fortresses near Behbahan'', John R. Perry, ''Karim Khan Zand'', Oneworld, 2006, ISBN 978-1-85168-435-9, [http://books.google.com/books?id=nwhuAAAAMAAJ&q=%22with+the+exception+of+the+Lur+tribe+of+the+Liravi,+centered+on+two+fortresses+near+Behbahan%22&dq=%22with+the+exception+of+the+Lur+tribe+of+the+Liravi,+centered+on+two+fortresses+near+Behbahan%22&hl=en&ei=rQNLTvqBL-XHmAXv9p2ACA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCsQ6AEwAA p. 54.]</ref> <ref>''Muhammad Karim Khan, of the Zand clan of the Lur tribe, suc- ceeded in imposing his authority on parts of the defunct Safavid empire'', David Yeroushalmi, ''The Jews of Iran in The Nineteenth Century: Aspects of History, Community, and Culture'', BRILL, 2009, ISBN 978-90-04-15288-5, [http://books.google.com/books?id=XYlGS3s3zTQC&pg=PR39&dq=%22Muhammad+Karim+Khan,+of+the+Zand+clan+of+the+Lur+tribe,+suc-+ceeded+in+imposing+his+authority+on+parts+of+the+defunct+Safavid+empire%22&hl=en&ei=_gJLTsPHGYPmAXM_oiPCA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCsQ6AEwAA#v=onepage&q=%22Muhammad%20Karim%20Khan%2C%20of%20the%20Zand%20clan%20of%20the%20Lur%20tribe%2C%20suc-%20ceeded%20in%20imposing%20his%20authority%20on%20parts%20of%20the%20defunct%20Safavid%20empire%22&f=false p. xxxix.]</ref> vilayəti Kərim xanın rəqibi [[Zəkəriyyə xan]] tərəfindən idarə olunurdu. [[Sind]], [[Hörmüz]], [[Gürcüstan]], [[Bəlucistan]] da müstəqil hakimlər tərəfindən idarə olunurdu. Hind okeanı shillərindən Bəsrəyədək[[Bəsrə]]yədək olan əraziləri, eləcə də [[Fars körfəzi]] sahillərini ərəb feodalları idarə edirdi. [[Azərbaycan]]ın cənubu isə feodal xanlıqlara parçalanmışdı. Onlar içərisindəki ən güclü xanlıq isə [[Urmiya xanlığı]] idi. İranda Zəndlərin mərkəzi hakimiyyət yaratmaq istiqamətində əldə etdikləri uğurlar İranın daxili siyasi həyatında mühüm hadisə idi. Belə ki, 15 illik fasiləsiz feodal müharibələrindən sonra İranda nisbi sabitlik dövrü başlanmışdı. İranın çox böyük hissısinəhissəsinə nəzarət edən Kərim xan Zənd faktiki olaraq İranın ali hakimi osa da, o şah tituluna iddia etmir və Səfəvilərin nominal xarakter daşıyan hakimiyyətini qəbul edirdi. Səfəvilərin nümayəndəsi [[Şah III İsmayıl]] Kərim xan tərəfindən ev dustağı edilərək Farsda saxlanılırdı. Kərim xan Zəndin mərkəzləşdirilmiş dövlət yaratmaq istiqamətində atmış olduğu hərbi-siyasi addımlar nəticəsində bir sıra xanlıqların müstəqilliyinə son qoyulmuşdu. Birləşdirilən ərazilər Kərim xan sarayına tabe olub, onun təyin etmiş olduğu canişinlər vasitəsilə idarə olunurdu. Tabe edilmiş xanlıqlar Kərim xandan vassal aılılığını qəbul etdiklərini təsdiqləmək məqsədilə öz vəliəhdlərini onun sarayına girov kimi göndərmişdilər.

Kərim xan Zənddən sonra [[Əbülfət xan Zənd]] və [[Məhəmməd Əli xan Zənd]] (birgə) ([[1779]]), [[Sadiq xan Zənd]] (Şirazda) ([[1779]] – [[1781]]), [[Əlimurad xan Zənd]] (Isfahandaİsfahanda) ([[1779]] – [[1785]]), [[Cəfər xan Zənd]] ([[1785]] – [[1789]]), [[Lütfəli xan Zənd]] ([[1789]] – [[1794]]) hakimiyyətdə olmuşlar.