09:29, 8 iyun 2012 tarixindəki versiya redaktə Orartu (müzakirə \| töhfələr) 23.595 redaktə +{{Xristianlıq}} ← Əvvəlki redaktə		09:57, 8 iyun 2012 tarixindəki versiya redaktə əvvəlki halına qaytar Abdulhannan (müzakirə \| töhfələr) 150 redaktə Redaktənin izahı yoxdur Sonrakı redaktə →
Sətir 1: {{Xristianlıq}} {{qaralama}} '''Xristian esxatologiyası''' ([[yunan dili\|yunan]]. ἔσχατος, esxatos, "son", "axırıncı", + [[yunan dili\|yunan]]. λογος, logos, "elm") – xristian [[teologiya]]sının [[Bibliya]] əsasında dünyanın sonu, bəşəriyyətin aqibəti kimi məsələləri tədqiq edən sahəsidir. Xristian esxatologiyasının tədqiq etdiyi başlıca mövzular bunlardır: [[ölüm]] və [[axirət]], [[cənnət]] və [[cəhənnəm]], [[İsa Məsih]]in [[Parusiya\|ikinci gəlişi]], ölülərin dirilməsi, möminlərin göyə götürülməsi, böyük əziyyət, minillik padşahlıq, dünyanın sonu, əbədi məhkəmə, yeni göy və yeni yer. Esxatologiya ilə bağlı olan kəlamlara [[Bibliya]]nın müxtəlif yerlərində, habelə Bibliyaya daxil olmamış yazılarda və [[kilsə ataları]]nın əsərlərində rast gəlinir. == İsanın esxatoloji görüşləri == Y. Vays (J. Weiss) və A. Şveytser (A. Schweitzer) [[XX əsr]]in əvvəllərində iddia etmişlər ki, [[İsa]] [[qiyamət günü\|hökm günü]]nün tezliklə olacağını gözləyən və xalqı tövbəyə çağıran bir vaiz idi. [[İsa]]nın bu cür “aldanmış” bir müəllim olduğunu inkar edən Ç. Dodd (С. Н. Dodd) «gerçəkləşmiş esxatologiya» nəzəriyyəsini yaratmışdır. Dodda görə, “hökm” müəyyən mənada artıq gerçəkləşmişdir. Dodd [[İncil]]dəki tarix təsvirində Allahın hökmünü görür və İsanın Yəhya Müjdəsində yazılmış “İndi isə bu dünyaya hökm veriləcək”<ref>Yəhya Müjdəsi 12:31. Bax həmçinin Yəhya Müjdəsi 3:19: “Mühakimə bundan ibarətdir ki, dünyaya nur gəldi, amma insanlar qaranlığı nurdan daha çox sevdi, çünki əməlləri şər idi”.</ref> sözlərində özünün bu fikri üçün əsas tapırdı. Müasir alimlərin əksəriyyəti hesab edir ki, bir yandan Vays və Şveytser, digər yandan isə Dodd iki ifrat baxışı təmsil edirlər. Bu ifratların arasındakı üçüncü baxış daha inandırıcı görünür. [[İsa]] düşünürdü ki, [[Allahın Padşahlığı]] müəyyən mənada artıq gəlmişdir. Lakin eyni zamanda O, esxatoloji olaylardan gələcəkdə baş verəcək olaylar kimi bəhs edirdi. Beləliklə, müasir [[Əhdi-Cədid]] tədqiqatçıları Əhdi-Cədid esxatologiyasını “artıq gəlmiş, lakin hələ tam gəlməmiş” şəklində şərh edirlər. İsanın gələcəyə dair inancları ilk əvvəl [[Əhdi-Ətiq]]ə və yəhudi ənənəsinə əsaslanırdı. İsa ölülərin dirilməsini<ref>Mark Müjdəsi 12:18-27</ref> və qorxunc [[qiyamət günü\|hökm günü]]nü<ref>Luka Müjdəsi 10:13-15; 11:31-32</ref> gözləyirdi. O, salehlərin mükafatlandırılacağına<ref>Luka Müjdəsi 6:20-23</ref> və günahkarların cəzalandırılacağına<ref>Luka Müjdəsi 6:46-49</ref> əmin idi, axır zamanlarda möminlərin əziyyət çəkəcəyini<ref>Luka Müjdəsi 12:49-53</ref> və təbii fəlakətlərin baş verəcəyini<ref>Luka Müjdəsi 21:25-26</ref> öyrədirdi. Müasir alimlər razılaşırlar ki, [[İsa]] [[qiyamət günü\|hökm günü]]nün yaxın olduğunu düşünürdü. Bəzi ilahiyyatçılarının bunu imkar etmək cəhdləri inandırıcı deyildir. Bununla belə, İsa bunun nə vaxt olacağına dair hər hansı təxminləri rədd edir<ref>Luka Müjdəsi 17:20-21</ref> və “o günü və o saatı” bilmədiyini etiraf edirdi.<ref>Mark Müjdəsi 13:32</ref>. == Erkən kilsənin esxatologiyası == [[Həvarilər]]in vəzlərində esxatologiya mühüm yer tutur. Həvarilərin İşləri Kitabı [[həvarilər]]in dirilmiş [[İsa Məsih]]lə söhbət edərkən “Ya Rəbb, İsraildə Padşahlığı indimi bərpa edəcəksən?” suallarına, Məsihin “Atanın hökmü ilə təyin olunan vaxtları və tarixləri bilmək sizin işiniz deyil” deyə cavab verdiyini nəql edir.<ref>Həvarilərin İşləri 1:6-7</ref> Beləliklə, ilk xristianlar üçün dünyanın sonunun vaxtı haqqında sual açıq qalırdı. Bununla belə, şübhəsiz ki, onlar [[Allahın Padşahlığı\|Səmavi Padşahlığın]] tezliklə gələcəyini gözləyirdilər. Buna görə də bəzi möminlər öz işlərini tərk edərək dünyanın sonunu günü-günə gözləyirdilər. [[Həvari Pavel]] buna qarşı etiraz edirdi,<ref>Bax: 2 Saloniklilərə Məktub 2:1-17</ref> [[həvari Pyotr]] da o gün haqqında belə deyirdi: “...Rəbb üçün bir gün min il kimidir, min ilsə bir gün kimidir... Rəbb vədini yerinə yetirməkdə gecikməz, lakin sizə görə səbir edir. Çünki O heç kəsin həlak olmasını istəmir, amma hər kəsin tövbə etməsini istəyir. Rəbbin günü isə oğru kimi gələcək. O gün göylər böyük gurultu ilə aradan qalxacaq. Ünsürlər yanaraq məhv olacaq. Yer üzü və onun üstündə hər şey ifşa olunacaq... Amma biz Allahın vədinə əsasən salehliyin sakin olacağı yeni göyləri və yeni yeri gözləyirik...”<ref>2 Peter 3:4-15</ref> == İsanın ikinci gəlişi == :''Əsas məqalə'': [[Parusiya]] == Ölülərin dirilməsi == == Göyə götürülmə == == Böyük əziyyət == == Minillik padşahlıq (Millenium, xiliazm) == == Əbədi məhkəmə == == Yeni göylər və yeni yer == == Mənbə == * Мень А. протоиерей «Библиологический словарь в 3-х т.». Москва: Фонд имени Александра Меня, 2002. «Эсхатология библейская», «Парусия». Green, Joel B., Scot McKnight, and I. Howard Marshall. Dictionary of Jesus and the Gospels. electronic ed. Downers Grove: InterVarsity, 1997. “Eschatology”. Грудэм Уэйн, Систематическое Богословие: Введение в библейское учение. Часть VII. Учение о грядущем. СПб, «Мирт», 2004. стр. 1231-1316. * Müqəddəs Kitab (Əhdi-Ətiq və Əhdi-Cədid). Müqəddəs Kitab şirkəti. Bakı, 2009 == İstinadlar == <references/> [[Kateqoriya:Xristianlıq]]

Xristian esxatologiyası: Redaktələr arasındakı fərq