21:50, 14 yanvar 2012 tarixindəki versiya redaktə Rezabot (müzakirə \| töhfələr) 2.101 redaktə k r2.7.1) (Bot redaktəsi əlavə edilir: it:Ereditarietà genetica ← Əvvəlki redaktə		18:27, 20 iyun 2012 tarixindəki versiya redaktə əvvəlki halına qaytar 217.91.95.200 (müzakirə) Redaktənin izahı yoxdur Sonrakı redaktə →
Sətir 2: '''İrsiyyət''' – orqanizmlərin ayrılmaz bir xassəsi kimi çoxalma zamanı öz xüsusiyyət və əlamətlərinin nəslə ötürülməsidir. Nəsildən-nəslə ötürülən əlamətlər xromosomlarda yerləşən [[gen]]lərlə idarə ~~olunurlar~~olunur. Bəzən bir əlamətin özünəməxsus bir geni olmur. Bu əlamət iki genin qarsiliqli təsiri sayəsində meydana gəlir. Bəzən da daha çox qeyri-[[allel]] genlərin birgə təsirindən yeni bir əlamət və ya xüsusiyyət meydana çıxır ki, bu hadisə genlərin qarşılıqlı ~~təsiir~~təsiri adlanır və aşağıdakı tipləri var: * komplementar * epistatik Sətir 8: * modifikasiyalaşdırıcı * pleyotrop ~~Məlumadur~~Məlumdur ki, irsiyyət xromosomlarda yerləşən ~~genlər~~genlərle nəslə ötürülür. Xromosom ~~nükleoprateid~~nukleoprateid strukturuna malik olan bir cisimdir, onun tərkibinə dezoksiribonuklein turşusu (DNT), əsas zülallar – histonlar, qeyri-histon zülallar və az miqdarda ribonuklein turşusu daxildir. Beləliklə, irsi informasiya ~~dezoksoribonuklein~~dezoksiribonuklein (DNT) turşusunun iştirakı ilə həyata keçir. DNT molekulunun quruluşunda dəyişkənlik, orqanizmin əlamət və xüsusiyyətlərinin dəyişkənliyinə səbəb olur. DNT -10<sup>8</sup> və hətta daha çox nukleotidlərdən ibarət olan mürəkkəb biopolimerdir. Hər bir ~~nükleotid~~nukleotid üç komponenti özündə birləşdirir.: #fosfor turşusu qalığı (fosfat) #şəkər pentoza (dezoksoriboza) #dörd azot əsaslarından biri: ~~purindдərdən~~purinlərdən ~~ademin~~adenin (A) və quanin (Q), pirimidinlərdən timin (T) və ya sitozin (S) == İrsi xəstəlikləri yaradan səbəblər == Gen səviyyəsində baş verən xəstəliklər insan cəmiyyətinin mövcud olduğu vaxtdan ~~var~~melumdur: [[Hemofiliya]] və [[talassemiya]] bu xəstəliklərin mərkəzində dayanır. Hər iki xəstəlik irsi xarakterlidir. Atadan qız uşaqlarına, [[ana]]dan oğlan uşaqlarına keçir. Ailədə [[ata]] daşıyıcı, ana xəstədirsə, burada uşağın xəstə olma riski daha çoxdur. İkisindən biri sadəcə daşıyıcıdırsa, o zaman [[uşaq]] xəstə olmaya da bilər. Sevindirici haldır ki, gen daşıyıcısı olan ananın 5 uşağından 2-si sağlam ola bilər. Amma təəssüf ki, dünyaya gəlmiş xəstə uşağın tam müalicəsi yoxdur. Bu səviyyəli xəstəliklərin siyahısını artırmaq olar. Ancaq ~~vaxtında~~ xəstəlik vaxtında aşkarlanarsa, xəstəliklə mübarizə düzgün şəkildə aparılar, qismən də olsa, müalicə oluna bilər. İrsi xəstəliklər çoxşaxəlidir: Bu xəstəliklərin başlıca səbəbi qohum nigahlar və tibbi müayinədən keçmədən evlənən cütlüklərdir. Çünki qan analizi nəticəsində irsi genetik xəstəlikləri olan gələcək valideyinlərin evlənməsi tibbi nöqteyi-nəzərdən yolverilməzdir. Doğulan şikəst uşaqların əksəriyyəti bu evliliklər nəticəsində dünyaya gəlir. Maraqlısı budur ki, belə ailələrdə 3-4 uşaq şikəst olaraq doğulduqdan sonra məsələdən xəbərdar olurlar ki, bu xəstəliyin səbəbkarı ya ana, ~~yada~~ya da atadır. Bəzən şikəst doğulan uşaqların [[cərrahiyyə]] üsulu ilə müalicəsi ~~tamamilə~~hec mümkün olur. Ancaq yenə də xəstəyə mütləq həkim nəzarəti ~~mütləq~~ olmalıdır. Bir çox insanlar tərkibindən, kimyəvi təsirindən xəbərsiz olduqları dərman preparatları qəbul edirlər. Bu maddələr orqanizmdə gedən [[fizioloji]] və [[bioloji]] prosesləri ləngidir və hüceyrə ~~səviyyəsinən~~səviyyəsindən başlayaraq, patologiya əmələ ~~gəlir~~gətirir. Bu proseslərin son nəticəsi isə orqanizm balansının pozularaq irsi və irsi olmayan xəstəliklərə düçar olmasına şərait yaradır. Genetik xəstəliklərin digər səbəbi isə son dövrlər ətraf mühitin çirklənməsi, müxtəlif [[kimyəvi silah]]lardan istifadə olunması və tullantı məhsullarının havaya, suya buraxılmasıdır: "Radiasiya buraxan kimyəvi silahlar canlı kütlənin genefonduna bilavasitə təsir edir. Doğulan xəstə uşaqların əksəriyyəti elə bu şüalanmaların qurbanı olur. Qidalanma və qidaların tərkibi də orqanizmdə yaranan xəstəliklərə təkan verən amillərdir. Ümumiyyətlə, ekoloji problemlər canlı orqanizmlərdə mutasiya əmələ gətirir. Doğulan uşaqlar arasında anadangəlmə qüsurlu uşaqların sayı artmaqdadır. Qlobal istiləşmə də kimyəvi proseslərin aktivliyini sürətləndirərək, xəstəliklərin yaranmasına şərait yaradan amillərdəndir. Qonşu ölkələrlə müqayisədə respublikamızda belə doğulan uşaqların say göstəricisi ürəkaçan olsa da, istənilən halda əhali arasında maarifləndirmə işi gücləndirilməli, nikaha girmədən öncə cütlüklər mütləq tibbi müayinədən keçməli, peşəkar genetiklərin yetişdirilməsi işi sürətləndirilməlidir.

İrsiyyət: Redaktələr arasındakı fərq