Lokomotiv: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
[[Image:PRR K4s streamlined.jpg|thumb|200px|Nyorkda keçirilən dünya sərgisində müxtəlif lokomotivlər (''New York World's Fair''), 1939-1940]]
[[İmage:The Rocket.JPG|thumb|Stivensonun "Roket" lokomotivi, 1829]]
[[Image:EElokSiemens.jpg|thumb|Simensin nümayiş etdirdiyi elketrik ötürməli lokomotiv, 1879]]
'''Lokomotiv''' (latınca ''loco motivius'', yerındən tərpənən deməkdir) dəmir xətlərdə hərkət edə bilən, özü yükgötürməyən dartıcı [[maşın]]dır.
Sətir 7 ⟶ 9:
== Tarixi haqqında ==
XİX əsrdə İngiltərədə [[sənaye
XIX əsrin əvvəlində Rusiyada da Avropanın bir çox başqa dövlətlərində olduğu kimi buxar maşının nəqliyyatda istifadə olunması üzərində işlər görülməyə başlanır. Nijni Tagil zavodlarında öncə buxar maşınlarının hazırlanması və tətbiqi ilə məşğul olan rus mexanikləri Efim Çerepanov və oğlu Miron Çerepanov Rusiyada 1834-çü ildə ilk buxarla işləyən lokomotiv düzəldirlər. Çerepanovların düzəltdikləri buxar qatarı 3,5 t yükü 13-16 km/saat sürətilə dartma qabiliyyətinə malik idi. Bu qatar çuqundan düzəldilmiş, uzunluğu 800 m olan yolda sınaqdan keçirilir. Stefensonun lokomotivindən fərqli olaraq Çerepanovlar yüksək buxar təzyiqi yaratmaq üçün qazanda çoxlu borular quraşdırırlar. Bundan əlavə, buxarın yenidən geriyə vurulması üçün əks-əlaqə sistemi tətbiq olunur. 1835-ci ildə onlar ikinci, daha güclü buxar lokomotivini düzəldirlər. Çerepanovlar Demidov adlı mülkiyyətçinin zavodunda təhkimçi kimi çalışdıqlarından, uzun müddət onların işlərinə lazımi diqqət yetirilməmişdir.
Lokomotivlərdə elektrik mühərrikinin tətbiqi isə alman mühəndisi [[Verner fon Simens]]in adı ilə bağlıdır. Onun əslində şaxta üçün düəzltdiyi kiçik ölçülü dörd çarxlı, 50 sm enində dəmir yolu ilə hərkət edə bilən lokomotiv elektrik lokomotivinin atası sayılır. Bu lokomotiv dəmir yolu kənarlarında yerləşdirilmiş naqillərdən cərəyan [[mühərrik]]ə ötürülürdü.
Birinci dünya müharibəsi ərəfəsində (1914-1918) Avropada daş kömürə olan ehtiyac artdığından elektrik mühərriki iləş işləyən lokomotivlər buxarla işləyənləri sıxşdırmağa başlayır və getdikcə elm və tyexnikanın inkiaşfə sayəsində geniş tətbiq olunur.
== Mənbə ==
*Ralf Roman Rossberg: Geschichte der Eisenbahn. Sigloch Edition, Künzelsau 1999, ISBN 3-89393-174-0,
*Железные дороги СССР. Прошлое и настоящее / Сост. и спец. съемка Б. С. Баратова.- М.: Планета, 1989.- 199 с.: цв. Ил.
*Козлов А.Г. Творцы науки и техники на Урале XVII - начала XX в. Свердловск, 1981.
|