Zəngişalı: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Yeni səhifə: {{Azərbaycan kənd |ad = Zəngişalı |xəritə2 = |xəritə2 miqyas = 200px |xəritə2 məlumat = Ağdam |xəritə1 = |xəritə1 miqyas = |xəritə1 məlumat = |xə... |
|||
Sətir 43:
[[Kateqoriya: Ağdam kəndləri]]
Agdam rayonunun Zəngişalı kəndi Qarabağ düzünün cənub-qərbində,Ağdam şəhərindən 12 km şərqdə Qərvənd-Evoğlu yolunun üstündə yerləşir.Zəngişalı kəndi ərazi cəhətdən Ağdam rayonunun Çəmənli,Seyidli,Qaradağlı və Ağcabədi rayonunun Hacılar kəndləri ilə qonşudurlar.
Hazırda Ağdam rayonunun iri yaşayış məntəqəsindən olan bu kənddə tikinti işləri zamanı aşkar edilən nümunələrdən,köhn qəbirlərin başdaşlarındakı yazılardan aydın olunurki,burda əhalinin məskunlaşmasının tarixi qədimdir.
Bu kəndin adı barəsində müxtəlif mülahizələr söylənilir.Məlum olduğu kimi məşhur İpək yoluna “Elçi yolu” deyirmişlər.Dərbənddən,Şirvandan,Gəncədən ötüb Naxçıvana Təbrizə və Bağdada gedən bu yol Zəngişalının qərb hissəsindən keçirmiş.Yol boyu karvanların dincəlməsi üçün karvansaralar tikilərmiş.Həmin karvansaralarda rahatlanan karvan qaldırılıb yola düşən zaman zəng çalınarmış.Zəngişalı kəndinin adı da “zəngi çalın” sözlərindən əmələ gələrək indiki halda formalaşmışdır.
Başqa bir mülahizəyə görə vaxtilə toxuculuqla məşğul olan yerli əhali zəngin şal toxumaları ilə fərqlənmişdir.Belə ehtimal edilirki ,Zəmgişalı sözü də “zəngin şal” ifadəsindən yaranmışdır.
Kəndin əhalisi əkinçilik,maldarlıq və toxuculuqla məşğul olmuşlar.Kəndin inkişafında imkanlı adamların böyük rolu olmuşdur.Belə şəxslərdən biri də Cavanşirlər Nəslindən olan,Zəngişalı kəndində yaşamış Hüseynqulu Ağadır.Kənd əhalisi sudan bərk korluq çəkdiyinə görə Hüseynqulu Ağa 1865-1870 ci illərdə öz vəsaiti hesabına Zəngişalı kəndində kəhriz qazdırmışdır.Kəhriz üçün 50 dən çox quy qazılıb,bir-birinə lağım vasitəsilə birləşdirilmişdir.Həhrizdən 450 litr su çıxırdı.
Kəhrizin bir neçə km məsafədən axıb torpağın səthinə çıxan yerində su dəyirmanı tikilmiş və “Ağalıq bağı” adı ilə məşhur olan bağ salınmışdır.Bu bağda Şərq ölkələrindən at və dəvə iləxurcunların gözündə gətirilən müxtəlif növ nadir nar,üzüm qələmləri,onlarla meyvə ağacları əkilmiş və qısa bir müddətdə saf kəhriz suyunun hesabına bağda yetişaın meyvələr nəinki ətraf kəndlərdə,hətta Azərbaycandə geniş şöhrət tapmışdır.
Zəngişalı kəndində böyük bir Seyidlər nəsli var.Bu nəslin törəmələri bu gün də həmin kənddə yaşayırlar.Kəndin ən mötəbər Seyidlərindən biri Seyid Hüseyn Ağa olmuşdur.O zəvvar kimi dəfələrlə ziyarətə adamlar aparmışdır.Kəndin qocaman sakinlərinin dediklərinə görə Seyid Hüseyn Ağa əzan verərkən onun səsi 7-10 km –likdən eşidilirmiş.O vaxtlar dini mərasimlərin keçirilməsində seyidlərin böyük rolu var idi.Yalnız öz kəndlərinin deyil,ətraf kənlərinin əhalisi də Seyid Hüseyn Ağa,Seydi Həşim,Seyid Qasım,Seyid Yaqub,Seyid İmran,Seyid Hüseynkimi Seyidlərin hörmətini həmişə əziz tutmuşlar.Hətta qan düşmənçiliyi zamanı seyidlər barışıq yaratmış,sonradan ədavətin davam etdirilməsinə yol verməmişlər.Ona görə də seyidlərə,el ağsaqqallarına,xeyirxah adamlara böyük hörmət və ehtiram olmuşdur.
Zəngişalı kəndinin öz xeyirxahlığı,alicənablığı ilə qonşu kəndlərdə belə hörmət qazanmış sakinləri Qarcı Nağıyev,Möhsün Məmmədov,fərman Həsənov,Allahyar Rüstəmov,Zülfüqar Quliyev,Şükür Quliyev duzlu-məzəli lətifələri və müdrük kəlamları camaat arasında geniş yayılmış Əşrəf Nağıyev indi də çox böyük ehtiramla yad edilir,bugünkü nəslə örnək olan bu adamların xeyirxah əməllərindən ürək dolusu söz açılır.
Maarifçilik sahəsində də müəyyən işlər görülürdü.Zəngişalı-Mahrızlı kəndlərində uşaqların təhsilə cəlb edilməsi üçün tanınmış pedaqoq,qori seminariyasının yetirməsi Qəzənfər Ağa böyük əmək sərf etmişdir.1922-ci ildə fəaliyyətə başlayan və o vaxtlar doqquz kəndin yeganə məktəbi olan Zəngişalı kənd məktəbinin nəinki Zəngişalı-Mahrızlı,hətta ətraf kəndin uşaqlarının da ibtidai təhsil almasında müstəsna rol olmuşdur.Bu məktəbdə uşaqların təlim tərbiyəsi ilə Savalan Kəngərli,Bədəl Sahib Muxtarov,Rüstəm Musayev,Şahmar Kərimov,Xanlar Rüstəmov,Söhrab Əliyev,Rüstəm Rüstəmov,Əliqulu Qurbanov,Qulam Ağayev və başqaları məşğul olmuşlar.Tarix elmləri doktoru,professor,tanınmış pedaqoq salman qarayev müəllim kimi ilk fəaliyyətinə Zəngişalı kənd məktəbində başlamışdır.
Sosialist əməyi qəhrəmanları Məmməd İsgəndər oğlu Məmmədov, Məmməd Rza oğlu Məmmədov,Hədiqə Əşrəf qızı Əliyeva, qirx ildən çox Azərbaycanın Neft sənayesi sahəsində müxtəlifməsul vəzifələrdə çalışan tanınmışneft mütəxəssisi Şirin Şirinov ,Hərbi həkim Polkovnik Cümşüd Hüseynəliyev ilk təhsillərini Zəngişalı kənd məktəbində almışlar.
1920-1930 cu ildə Azərbaycanın başqa bölgələrində oldğu kimi Ağdam rayonunda da kolxozlar yaradılırdı.Zəngişalı Mahrızlı kəndlərini əhatə edən kolxoz “Telman” , “Paris kommunası” , “Orconigidze” , respublikamız ikinci dəfə müstəqilliyi əldə etdikdən sonra isə “Azərbaycan” adı ilə fəaliyyətə davam etdirmişdir.Əməksevərliyi ilə fərqlənən kənd camaatı kolxoz yaradıldıqdan sonra qısa bir müddətdə təsərrüfatın bütün sahələrində xeyli nəliyyətlər əldə edilmişdir.Lakin 1941-1945 ci illərdə İkinci dünya müharibəsi respublikamızın bütün kəndlərində olduğu kimi Zəngişalı kəndində də ciddi çətinliklər yaratdı.Kəndin bütün kişiləri və oğlanları müharibəyə səfərbər edildi.
Kolxoz təsərrüfatında yalnız qocalar,qadınlar,uşaqlar çalışır və orduda əsgərlərə Hərtərəfli kömək göstərirdilər.
Mərd və əməksevər kənd əhalisi müharibədən sonra gecə-gündüz çalışaraq çox qısa bir müddətdə təsərrüfatın bütün sahələri üzrə böyük irəliləyişə nail olurlar.Xüsusilə 1948-52 ci illərdə pambıqçılıq,taxılçılıq, heyvandarlıq sahələrində rekord göstəricilərəldə edilir.Həmin illərdə yeddi nəfər yüksək ada-Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adına layiq görülür.Ümumiyyətlə Zəngişalı və Mahrızlı kəndlərindən doqquz nəfər Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adına layiq görülmüşdürki, buna keçmiş SSRİ-də çox nadir hallarda təsadüf edilə bilər.
Zəngişalı və Mahrızlı kəndinin övladları ölkəmizin mədəni və ictimai həyatında fəal iştirak etmişlər və edirlər.Vaxtı ilə dillər əzbəri olmuş Qarabağ bülbüllərindən ikisi Bəhram Məmmədov və Cabir Abdullayev,məşhur Şur ansamblının fəal üzvlərindən Hüseyn Hüseynov,İlham Sadıqov bu kəndin yetirmələridir.Azərbaycan muğam ifaçılığında özünə məxsus yer tutan Abdullayev qardaşlarından isə xüsusi söz açmağa dəyər.Qardaşlardan böyüyü Vahid Abdullayev əvəz olunmaz muğam ifaçısı olmaqla bərabər Asəf Zeynallı adına musiqi kollecində müəllim kimi fəliyyət göstərmişdir.İşladiyi müddətdə Mənsum İbrahimov,Qəndab Quliyeva ,Sevin Sarıyeva və Rəhilə Bəndəliyeva kimi xanəndələrin yetişib ərsəyə gəlməsində böyük rolu olmuşdur.Heyifki amansız ölüm onu vaxtsız olaraq sıralarımızdan aparmışdır.
Sabir Abdullayev də öz qardaşının işini davam etdirir.O həm gözəl muğam ifaçısı həm də gözəl müəllimdir.2007-2008 illərdə Heydər Əliyev adına fondun rəhbəri,Yuneskonun xoşməramlı səfiri Mehriban Əliyeva təşəbbüsü ilə keçirilən Muğam Müsabiqəsinin qalibi Güllü Muradova,müsabiqənin diplomantları Rəhman Məmmədov və Sevda Nurəliyeva da Sabir müəllimin yetirmələridir.Qardaşlardan kiçiyi Cabir Abdullayev isə öz müəllimlik fəaliyyətinə Azərbaycan Milli Musiqi Akademiyasında davam etdirir.Gənc Nəslimizə muğamlarımızın sirrlərini orgədir.O, bir ifaçı kimi də çox sevilir.Əbəs deyildirki 2007 ci ildə Prezdentimizin fərmanı ilə ona respublikanın əməkdar artisti fəxri adı verilir.
ZAHID NAGIYEV.
| |||