09:22, 5 sentyabr 2012 tarixindəki versiya redaktə 109.237.127.168 (müzakirə) Redaktənin izahı yoxdur ← Əvvəlki redaktə		09:23, 5 sentyabr 2012 tarixindəki versiya redaktə əvvəlki halına qaytar Cekli829 (müzakirə \| töhfələr) Təcrübəli istifadəçilər 175.988 redaktə k 109.237.127.168 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Vagobot tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. Sonrakı redaktə →
Sətir 1: {{idman-qaralama}} Naxçıvanda milli idman oyunlarının qədim tarixi vardır. Güc, çeviklik və bacarıq tələb edən güləş, at çapmaq, qılınc və gürz oynatmaq, nizə və ox atmaq, üzmək, qaçmaq və s. ənənəvi idman növləri sahəsində keçirilən yarışlar hər zaman bölgədə populyar olmuş, əhali tərəfindən rəğbətlə qarşılanmışdır. Lakin Naxçıvanda professional mənada idmanın tarixi XIX əsrə təsadüf edir. XIX əsrdə Naxçıvanda bədən tərbiyəsi və idman geniş vüsət almış, XX əsrin 20-ci illərindən başlayaraq ictimai həyatın bir hissəsinə çevrilmişdir. 1924-cü ildə yaradılmış Naxçıvan Bədən Tərbiyəsi Şurası 1930-cu ilədək futbol, yüngül atletika, cıdır, akrobatika, ağır atletika, güləş, voleybol yarışlarının və başqa idman oyunlarının təşkilatçısı olmuşdur. 1937-ci ildə ağır atletika üzrə Azərbaycan birinciliyi Naxçıvanda keçirilmişdir. Naxçıvanda bədən tərbiyəsi və idmanın inkişafında "Dinamo", "Spartak", "Burevestnik", "Məhsul" idman cəmiyyətlərinin, "Ehtiyat Əmək Qüvvələri" cəmiyyətinin (1998-ci ildən Təhsil idman mərkəzi adlanır) böyük rolu olmuşdur. 1940-cı ildə muxtar respublikada 5320 idmançı, 61 idman qurğusu mövcud olmuşdur. N axçıvan Muxtar Respublikasında peşəkar futbol yoxdur. Həvəskar futbol haqda deyilənlərə isə inansaq, belə çıxar ki, muxtar respublikada bu idman növünün öz qanunları var. Halbuki, vaxtı ilə Naxçıvan futbolu «Araz» komandasının timsalında azarkeşlərin yaddaşında xoş izlər buraxıb... 1946-cı ildə Naxçıvanda idmanın 9 növünü təmsil edən 250 nəfərlik gənclər idman məktəbi, 1949-cu ildə isə Naxçıvan şəhər təhsil sistemində 10 idman növünü əhatə edən uşaq-gənclər idman məktəbi yaradılmışdır. 1950-ci ildə bədən tərbiyəsi və idmanla məşğul olanlarm sayı 15481 nəfər, bədən tərbiyəsi kadrlarının sayı 71 nəfər, idman qurğuların sayı 230-a (1 stadion, 12 idman zalı, 197 idman meydançası, 19 atıcılıq tiri, 10 uyğunlaşdırılmış zal və s.) çatmışdır. ~~«ARAZ»ı AYIRDILAR...~~ 1959-cu ildə Azərbaycan Respublikası "Məhsul" cəmiyyətinin Yunan-Roma güləşi (klassik güləş) yarışlarında Naxçıvanın komandası birinci yerə çıxmışdır. 1961-ci ildə Naxçıvan MR qadınlarının birinci spartakiadasında 1849, final yarışlarında isə 319 idmançı mübarizə aparmışdır. 1962-ci ildə Naxçıvan voleybol komandasıAzərbaycan birinciliyində ikinci yeri, futbol komandası isə üçüncü yeri qazanmışdır. Ötən əsrin 50-ci illərində Naxçıvanda yaradılan «Araz» futbol komandası 1989-cu ilə kimi futbol üzrə SSRİ çempionatının 2-ci dəstəsində təmsil olunub. SSRİ dağıldıqdan sonra «Araz» fəaliyyətini dayandırıb. 2001-ci ildə komanda yenidən formalaşdırılıb və milli futbol çempionatının güclülər dəstəsinə qoşulub. Ancaq bu uzun çəkməyib. 2002-ci ilədə yerli hakimiyyətin göstərişi ilə «Araz» yenidən fəaliyyətini dayandırmalı olub. Bu dəfə həmişəlik. 2004-cü ildə eyniadlı futzal komandası yaradıldıqdan sonra isə Naxçıvan peşəkar futbolla birdəfəlik vidalaşıb. 1970-80-ci ilərdə Naxçıvan MSSR-də idman kollektivlərinin və idmançıların sayı xeyli artmışdır. 1970-ci ildə idmançıların sayı 27390 nəfərə (4230-u qadın olmaqla), idman qurğularının sayı isə 322-yə (2 stadion, 21 idman zalı, 251 idman meydançası və s.) çatmışdır. Həmin ildə 12 uşaq-gənclər idman məktəbi və 1 güləş məktəbi fəaliyyət göstərirdi. 1980-ci ildə isə idmançıların sayı 32590-a yüksəlmişdir. İdmanın müxtəlif növləri üzrə məktəblilər arasında spartakiadalar, "Sevinc" futbol kuboku uğrunda yarışlar, "Şahin", "Cəsurlar" hərbi idman oyunları, "Şən startlar", "Möcüzəli dama", "Ağ top", "Pioner" çoxnövlülüyü üzrə yarışlar keçirilməsi ənənəvi şəkil almışdır. Naxçıvanın "Sevinc" futbol komandası 1973-cü ildə Zaqatala şəhərində 13-14 yaşlı uşaqlar arasmda keçirilmiş Azərbaycan yarışlarında birinci yerə, həmin ildə Daşkənddə keçirilmiş Ümumittifaq "Dəri top" birinciliyində isə ikinci yerə çıxmışdır. ~~««ARAZ»I ÇOXDAN BASDIRIBLAR»~~ 1990-cı illərdən sonrakı dövr muxtar respublikanın bədən tərbiyəsi və idman tarixində mühüm mərhələ təşkil edir. 2004-cü ildə muxtar respublikada bədən tərbiyəsi və idmanla məşğul olanların sayı 30439 nəfər olmuş, idman qurğularının sayı isə 1327-yə çatdırılmışdır. 2002-ci ildə 9 idman növü üzrə federasiaya yaradılmışdır. Naxçıvan şəhərində "Dinamo" cəmiyyətinin idman kompleksi və stadionu (2001), 12000 yerlik Naxçıvam MR stadionu və inzibati binası əsaslı surətdə təmir olunmuşdur (2002). Həmçinin, muxtar respublikada İlham Əliyev adına Naxçıvan Olimpiya Kompleksi (2002), Naxçıvan süni örtüklü əl oyunları meydançası (2003) və Üzgüçülük Mərkəzi fəaliyyət göstərir. «Araz» futbol komandasının ikinci dəfə fəaliyyətinin dayandırmasını Naxçıvanda müxtəlif səbəblərlə izah edirlər. Hətta, bu qərarı siyasiləşdirənlər də var. «Araz» komandasının adının çəkilməsini istəməyən keçmiş üzvü deyir ki, 2002-ci ildə «Neftçi» ilə Naxçıvanda keçirilən oyuna kimi hər şey qaydasında idi: Şərur rayon İdman-Sağlamlıq Kompleksi (2002), Süni örtüklü əl oyunları meydançası (2002), 5000 yerlik stadion (2003), Culfa şəhərində Uşaq-Gənclər idman məktəbi (2002), 500 yerlik yaşıl örtüklü stadion (2005), Uşaq-Gənclər Şahmat məktəbi (2005), Şahbuz qəsəbəsində Uşaq-Gənclər Şahmat məktəbi (2005), Sədərək rayonunda 500 yerlik yaşıl örtüklü stadion (2005) istifadəyə verilmişdir. ~~Arxiv~~ ~~«Azadlıq bölgələrdə» rubrikasının bütün yazılarını burada oxu~~ Naxçıvanın şahmat, sərbəst güləş, karate komandaları Azərbaycan yarışlarında, həmçinin beynəlxalq yarışlarda mükafata layiq yerlər qazanmışdır. Naxçıvan şahmat məktəbinin yetirməsi G.İsmayılov 1993-cü ildə Azərbaycan birinciliyində uğurlu nəticə qazanaraq, Avropa çempionatında iştirak edəcək Azərbaycan komandasının heyətinə daxil edilmişdir. Həmin məktəbin yetirməsi V.Babayev isə Polşada keçirilən beynəlxalq turnirdə bütün rəqiblərinə qalib gəlmişdir. 2002-ci ilin və 2003-cü ilin may aylarında şahmat üzrə beynəlxalq turnir keçirilmiş, Naxçıvan şəhər uşaq-gənclər şahmat məktəbi 1-ci yerə layiq görülmüşdür. 2003-cü il 21 iyun – iyul tarixində Naxçıvan şəhərində gənclər arasında şahmat üzrə dünya çempionatı keçirilmişdir. Dünyanın 30 ölkəsindən 77 şahmatçının iştirak etdiyi çempionatda Azərbaycanı təmsil edən 20 şahmatçıdan 2-si Naxçıvan şahmatçısı olmuşdur. Naxçıvan güləş məktəbinin yetirməsi, sərbəst güləşçi Ə.Novruzov 2002-ci il 21-27 sentyabrda Estoniyada hərbiçilər arasında keçirilmiş çempionatda qızıl medala layiq görülmüşdür. Naxçıvan voleybolunun yetirməsi N.Qasımova 2003-cü ildən Azərbaycanın qadınlardan ibarət voleybol yığma komandasının tərkibində iştirak edir. 1998-ci ildə boks üzrə Azərbaycan çempionları İ.Kərimov və T.Seyidov Avropa çempionatında yarışmış, İ.Kərimov həm də XXVI olimpiya oyunlarında iştirak etmişdir. A.Məmmədov 1998-ci ildə kikboksinq üzrə Moskvada keçirilmiş dünya çempionatında gümüş medala layiq görülmüşdür. V.Zeynalov pauerliftinq üzrə dəfələrlə Avropa və dünya birinciliyinin qızıl medalını qazanmış, 1999-cu ildə beynəlxalq dərəcəli idman ustası adına layiq görülmüşdür. R.Bağırov 2001-ci ildə həmin növdə Avropa çempionu olmuş, Avropa rekordunu təzələmişdir. Naxçıvan boks federasiyasının yetirməsi C.Sayılov 2003-cü ildə gənclər arasında Avropa çempionu adına layiq görülmüşdür. 2003-cü ildə voleybol üzrə Azərbaycan çempionatının kişilərdən ibarət zona yarışı Naxçıvan şəhərində keçirilmişdir. 2005-ci ilin aprelində Naxçıvan şəhərində futzal üzrə Azərbaycan kubokunun final mərhələsi keçirilmiş və həmin görüşdə Naxçıvanın "Araz" komandası kubokun sahibi olmuşdur. 2006-cı il əsasən fərdi idman növlərindəki nailiyyətlərlə yadda qalmışdır. Xüsuslilə, dzü-do, sambo və taekvando üzrə keçirilən ümumrespublika yarışlarında naxçıvanlı idmançılar uğurlu nəticələr əldə etmişlər. 2007-ci ildə isə muxtar respublika idmançıları Azərbaycan, Avropa və dünya birinciliklərində 37 qızıl, 21 gümüş və 60 bürünc medal qazanmışlar. Ümumiyyətlə, Naxçıvan Muxtar Respublikasında idman hər zaman diqqət mərkəzində saxlanılan və təşviq edilən sahədir. Muxtar respublikanın idmançıları mötəbər yarışlarda müntəzəm olaraq iştirak edir və Azərbaycanın idman şərəfini layiqincə qoruyurlar. == Mənbə == * [http://dmfa.nakhchivan.az/page.php?lang=az&page=000111 idman] ««Araz»ı çoxdan basdırıblar. SSRİ dağılandan sonra «Araz» komandası da dağılıb getmişdi. Biz təşəbbüs göstərdik, 2001-ci ildə yenidən bərpa elədik. Cəmi 2 il oynadıq, Azərbaycan çempionatında. Yaxşı nəticələr də göstərirdik. 2002-ci ildə məqsədimiz ilk altılığa düşmək idi. Biz buna iddialı idik. Çempionatın ortasında, «Neftçi» ilə Naxçıvanda keçirilən mübahisəli oyundan sonra Ali Məclisin sədri Vasif Talıbovun göstərişi ilə «Araz» komandası yenidən ləğv olundu. Düzdür, «Neftçi» ilə oyun mübahisəli olmuşdu. Ancaq, bu əsas vermirdi ki, komanda ləğv olunsun». ~~O, bildirir ki, komanın ləğv olunmasına etiraz olaraq AFFA-ya müraciət etsələr də bunun heç bir nəticəsi olmayıb:~~ «Klubun dağılmasında siyasi məqsədlər də var idi. O dövrlərdən başlayaraq Naxçıvanda insanların kütləvi şəkildə bir yerə toplaşmasına qadağalar qoyulurdu. Hətta, 4-5 nəfərin də bir yerdə olmasına icazə verilmirdi. Bizim oyunlarımıza isə maraq çox idi. Hər oyunumuzu stadionda min nəfərdən artıq azarkeş izləyirdi. Naxçıvan rəhbərliyi istəmirdi ki, bu qədər adam bir yerə toplaşsın. Ona görə də məsələni birdəfəlik həll etdilər. O gündən «Araz»ın stadionuna böyük qıfıl vurublar. Hərəmiz bir tərəfə dağıldıq. 2004-cü ildə «Araz»ı futbol komandasından futzal komandasına çevirdilər. Onun da adı Naxçıvanındı. Komanda özü Bakıda fəaliyyət göstərir». ~~«BƏS İNDİ NİYƏ OYNAMIRLAR?»~~ ~~Çingiz İsmayılov~~ ~~Həmin dövrlərdə AFFA-nın baş katibi olmuş Çingiz İsmayılov deyir ki, «Araz» komandasının fəaliyyətinin davam etdirməsi üçün iki dəfə Naxçıvana səfər edib:~~ «Kim deyirsə ki, «Neftçi» ilə oyuna görə komanda fəaliyyətini dayandırıb, bu düzgün deyil. Bununla əlaqədar deyildi. Çünki, həmin oyun əhəmiyyət kəsb eləmirdi. Uzun söhbətdi bu. Komanda çempionatdan çıxdı, oynamaqdan imtina etdilər. O vaxt Naxçıvana təyyarə gündə 2-3 dəfə uçurdu. Deyirdilər yol uzaqdı. Tutaq ki, o vaxt çıxmışdı çempionatdan, bəs indi niyə oynamırlar? Bakıda onların futzal komandası var. Hamısı gəlmələrdi. Yerli oyunçu yoxdur komandada». AFFA mətbuat katibi Mikayıl Nərimanoğlu isə bildir ki, onlar regionlarda futbolun inkişafında maraqlı olsalar da premiyer liqada təmsil olunmaq üçün komandalar özləri müraciət etməlidir. Onun sözlərinə görə, Naxçıvandan isə nə «Araz», nə də digər klublar bununla bağlı AFFA-ya istəklərini bildiriblər. ~~BAŞ PROKURORUN FUTBOLA RƏHBƏRLİYİ...~~ «Araz» futbol komandası dağıldıqdan sonra Naxçıvanda demək olar ki, bir neçə il futbol olmayıb. 2005-ci ildən etibarən isə Naxçıvan Futbol Fedarasiyası hər il həvəskar futbol komandaları arasında çempionat keçirməyə başlayıb. Həmin qurum isə Azərbaycan Regional Futbol Federasiyaları İctimai Birliyinə tabedir. Hazırda Naxçıvan Futbol Federasiyanın rəhbəri muxtar respublikanın Baş prokuroru Səbuhi Şahverdiyevdir. Federasiya hər il rayonlar arasında çempionat keçirir. Son bir neçə ildə həmin çempionata bəzi idarə və müəssisələr qoşulub. Muxtar respublikadakı rayon klublarının birində oynayan adının çəkilməsini istəməyən həvəskar futbolçulardan biri deyir ki, «Araz» komandası dağılandan sonra Naxçıvanda futbola münasibət də dəyişib: ~~Arxiv foto~~ ««Araz»ın vaxtında Naxçıvanda futbola böyük maraq var idi. Demək olar ki, hər kənddə, hər qəsəbədə stadionlar var idi. Uşaqdan böyüyə, hər kəs gəlirdi stadionlara. Tez-tez kəndlər arasında çempionatlar keçirirdik. Həmin oyunları izləmək üçün yüzlərlə azarkeş bir kənddən digərinə gedirdi. «Araz»ı ləğv edəndən sonra başladılar kəndlərdə insanların öz hesablarına qurduqları stadionları ağır texnika ilə dağıtmağa. Bir dənə də olsun stadion saxlamadılar. Məqsədləri bu idi ki, insanlar bir yerə toplaşmasınlar». ~~«DEYİRLƏR UDUZUN, BİZ DƏ UDUZURUQ...»~~ ~~O deyir ki, həvəskar komandalar arasında çempionat başlayandan sonra rayon rəhbərlikləri futbolçuları komandalara zorla cəlb edirlər:~~ «Guya görüntü yaratmaq istəyirlər ki, Naxçıvanda futbol var. Formal çempionat keçirirlər. Həmin oyunlara azarkeşlər də buraxılmır. Oyunlar əvvəlcədən müəyyənləşdirilmiş hesabla başa çatır. Polislərin «Dinamo» komandası var. Göstəriş var ki, bütün komandalar həmin komandaya uduzmalıdırlar . Bu səbəbdən də hər il «Dinomo» komandası çempion olur. Deyirlər uduzun, biz də uduzuruq...» Məsələyə münasibətini öyrəndiyimiz Naxçıvan Futbol Federasiyasının baş katibi Hafiz Əliyev isə bildirir ki, muxtar respublikada 9 həvəskar komanda fəaliyyət göstərir. «Dinamo» komandasının danışıqlar nəticəsində çempion edilməsi ilə bağlı deyilənləri isə Hafiz Əliyev təkzib etdi: ~~«Bu qeyri - mümkündür . «Dinamo» keçən mövsüm «Arpaçay» komandasına uduzmuşdu, «Babək» komandası ilə heç-heçə oynamışdı. Kim deyirsə, qeyri-səmimi deyir».~~ [[Kateqoriya:Naxçıvan]]

Naxçıvanda idman: Redaktələr arasındakı fərq