09:12, 22 may 2012 tarixindəki versiya redaktə ZéroBot (müzakirə \| töhfələr) 29.051 redaktə k r2.7.1) (Bot redaktəsi əlavə edilir: eu:William Harvey ← Əvvəlki redaktə		14:23, 9 sentyabr 2012 tarixindəki versiya redaktə əvvəlki halına qaytar Eagle94 (müzakirə \| töhfələr) 32.930 redaktə Redaktənin izahı yoxdur Sonrakı redaktə →
Sətir 18: '''Uilyam Hаrvey''' ([[İngilis dili\|ing.]] ''William Harvey''; [[1 aprel]] [[1578]], [[Folkeston]], [[Kent qraflığı]] — [[3 iyun]] [[1657]], [[London]]) — [[Fiziologiya]] və [[embriologiya]]nın əsasını qoyan ingilis həkim-anatomu, alim. Uilyam Harvey, qan dövranınin və ürəyin funksiyasının ilk dəfə izahını verən, məşhur ingilis həkimi, [[1578]]-ci ildə İngiltərənin [[Kent graflığı]]nda [[Folkeston]] şəhərində tacir ailəsində anadan olmuşdur. Harveyin "Heyvanlarda ürəyin və qanın hərəkətinin anatomik tədqiqatı" haqlı olaraq fiziologiya tarixində əmən lazımlı kitab sayılır. Hal azırda bizim malik olduğumuz qan dövranı haqqında sadə və aydın təsəvvürümüzə görə Harveyin nəzəriyyəsinə borcluyuq. Belə ki, bizə belə adi görünən məlumatlar Harveyə qədər ki bioloqlara aydın deyildir. Onların [[ürək]] və qan damarları haqqında təsəvvürləri tam başqa idi: 1) [[Aristotel]] və [[Qalen]] nəzəriyyələrinə görə qida qaraciyərdə qana çevrilir və venalar vasitəsilə orqanlara daşınır; 2) ürək qanı qızdırır; 3) arteriyalar hava ilə doludur; 4) ürək həyat ruhu istehsal edir; 5) [[arteriya]] və [[vena]]lar qanla dolub boşalaraq bir dəfə ürək istiqamətinə, ikinci dəfə isə əks istqamətdə hərəkətdə olur. Məşhur həkim [[Qalen]] coxlu sayda meyitlərin yarılmasında şəxsən iştirakına baxmayaraq heç təsəvvürünə də gətirə bilmirdi ki, qan cərəyan edir. Bunu heç biologiya ilə dərindən maraqlanmış [[Arximed]] də təsəvvür edə bilmirdi. Hətta Harveyin kitabı işıq üzü görəndən sonra da bir çox alimlər, həkimlər onun bu ideyasına şübhə ilə yanaşırdılar və inana bilmirdilər ki, qan insan bədənində daim qapalı sistemdə cərəyan edir və ürək bu cərəyanı enerji ilə təmin edir. Harvey ilk dəfə olaraq qanın cərəyanını sadə riyazi hesablama ilə izah etmişdir. O göstərirdi ki ürək hər vurğusunda 2 [[unsiya]] qan vurur. Nəzərə alsaq ki hər dəqiqədə ürək 72 dəfə vurur onda nəticə etibarı ilə hər saatda ürək 540 [[funt]] qanı aortaya vurur. Bu ədəd insanın öz çəkisindən və malik olduğu qanın kütləsindən qat-qat çoxdur. Bununla Harvey gösərirdi ki, eyni həcmli qan daim ürək vasitəsilə cərəyan edir. O bu qənaətə 10 il ərzində apardığı ekspeimentlərin və davamlı müşahidələrin sayəsində gəlmişdir.

Vilyam Harvey: Redaktələr arasındakı fərq