Kursk döyüşü: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 62:
[[Şəkil:RokossovskyKK.jpg‎|210px|thumb|right|Mərkəz Cəbhəsi Komandiri [[Konstantin Rokossovski]]]]
[[Şəkil:Kursk_Soviet_machineguns.JPG‎ |210px|thumb|right|[[Sovet]] müdafiə xətti]]
[[Şəkil:Vatutin02.jpg‎|210px|thumb|left|[[Voronej CephesiCəbhəsi]] komandiri [[Nikolay Vatutin]]]]
[[Şəkil:IS_Konev_01.jpg‎|210px|thumb|left|[[Step CephesiCəbhəsi]] komandiri [[İvan Konev]]]]
Qırmızı Ordu da başlayacaq olduqları öz yaz hücumlarını planlamağa başlamışlar idi və Almanlarınalmanların bu planlarını qarşılayacaq tərzdə bir plan hazırladılar. Jukov, xatirələrində planın, [[12 Aprel]] [[1943]] tarixində [[Stalin]]lə edilən, [[Vasileskiy]] və [[Antonov]] da hazır olduğu bir yığıncaqda meydana gəldiyini izah etməkdədir. Bu yığıncaqda Kursk çıxıntısında dərininə bir müdafiə etmə edilməsi, anaəsas qanun olaraq təyin olunmuşdur. Ayrıca yüksək qərargah ehtiyatının ([[Step Cəbhəsi]]) yaradılması da qərara bağlanmışdıalınmışdı. Planın davamında [[Oryol]] və [[Xarkov]] önlərindəki hücumlar cəbhəni düzləşdirəcəkdi və ehtimalla [[Pinsk Bataqlıqları]] ətrafında bir yarma reallaşacaqdı.
 
Ancaq Sovet komandirlərin Alman planları mövzusunda ciddi narahatlıqları vardı. Əvvəlki Alman hücumlarının bir çoxunda seçilən hədəf bölgələri, Stavka tərəfindən nəzərdə tutula bilməmiş və Qırmızı Ordunu hazırlıqsız tutmuşdu, lakin bu dəfə Kursk çox diqqətə çarpan bir hədəf olaraq görünürdü.
 
Moskva, Alman planları haqqında məlumatı [[İsveçrə]]dəki "Lucy" '-nin casus şəbəkəsi vasitəsilə əldə etmişdir. Ancaq bu əslində artıqdan bir məlumat axışı idi, çünki [[Georgi Jukov|Marşal Jukov]], cəbhədə etdiyi gəzintilərdə cəbhə komandirlərinə əmr verərək hava və yer kəşflərini sürətləndirmişdi. Bu kəşflərdə əldə edilən məlumatlar və məhbus sorğulamaları, Alman cəbhə gerisində fəal vəziyyətdəki partizanların və yerli xalqın təmin etdiyi məlumatlar daha sonra qiymətləndirildi. Nəticədə Stavkaya (Qırmızı Ordu Baş qərargahı), Almanların ana qüvvətlərininqüvvələrinin, cəbhənin mərkəz seqmentində olduğunu təyin etmiş oldu. Daha [[8 Aprel]]də Jukov, Stalinə yazdığı məktubda Alman hücumunun yerini və izlənilməsi lazım olan strategiyanı ifadə etmişdigöstərmişdi. Haqqında danışılan məktubda Alman qüvvətlərininqüvvələrinin cəbhə və gerisindəki danışıqlar mövzusundakı məlumatları yekunlaşdırır və Jukov belə deyirdi:
Böyük ehtiyatlardan məhrum olması səbəbiylə düşmən, [[1943]] yazı və yazının ilk yarısında etmək istəyəcəyi böyük hücumu daha dar bir cəbhədə məhdudlaşdırmaq məcburiyyətində qalacaq... Mərkəz, [[Voronej]] və Cənub-qərb cəbhələri qarşısındakı indiki nizamlarını nəzərə alaraq, bu üç cəbhə bölgələrindəki qüvvətlərimiziqüvvələrimizi uduzmaya uğratma və beləcə Moskvanı, şəhərə daha yaxın bir nöqtədən əhatə etmək üçün ... əsl hücum hərəkatını bu üç cəbhəyə yönəldəcəyi qanısındayam... Düşməni dayandırmaq üçün hərəkatın ilk günlərində hücuma keçməyi tövsiyə etmirəm. Düşmənin müdafiə etməmizə çarpmasını gözləyib tanklarını məhv etdikdən sonra təzə ehtiyat qüvvətlərimiziqüvvələrimizi irəli sürərək ümumi hücuma keçib ana qüvvətlərininqüvvələrinin işini bitirməmiz daha uyğun olar.
 
Bu ana qədər döyüşün gedişatı, Almanların hücuma söykənən müvəffəqiyyəti şəklində idi. [[Blitzkrieg]] Qırmızı Ordu da daxil bütün düşmənlərini alt etmişdi. Digər tərəfdən hər iki qış hücumu da [[Sovet]] hücumlarının da yaxşı işlədiyini göstərmişdi. Yenə də, Jukov başda olmaq üzrə Stavkanın qərargah zabitlərindən bəziləri, Almanların hücum edərək özlərini istehlak etmələri tərəfdarı idi. Bununla birlikdə cəbhə komandirlərindən bəziləri hələ də, önləyici bir hücumdan yanaydılar. Mərkəz Cəbhə qərargahının [[10 Aprel]] [[1943]] tarixli hesabatının son hissəsində, Qərb, Mərkəz və Bryansk Cəbhəsi qüvvətlərininqüvvələrinin topluca Oryol bölgəsini hədəf alan bir önləyici hücuma girişmələri təklif edilməkdə idi. May ortalarında isə Voronej Cəbhəsi Komandiri Vatutin və Cəbhənin siyasi komissarı Kruşçev, Almanların Belgorod – Xarkov bölgəsində toplanmaqda olan qüvvətlərinəqüvvələrinə qarşı önləyici bir hücumu təklif etmişlər idi. Kənar yandan yenə May ayı ortalarına qədər Stalin, hücum ya da müdafiə etmə mövzusunda qərarsız idi. Nəticədə, Vasilevskiy və Antonovun dəstəyini alan/sahə, Jukovun fikri mübahisə/müzakirənin istiqamətini təyin etmişdi. Şübhəsiz bu nəticədə, bir əvvəlki il İzəm Körpübaşı Hücumunun təcrübəsinin də təsiri olmuşdu. Alman yaz hücumları, başlamadan əvvəl bir hücumla maneə törətmək və beləcə strateji təşəbbüsü ələ keçərmək məqsədiylə Xarkov bölgəsində girişilən hücum, acı/ağrılı bir uduzmayla nəticələnmişdi.
 
Almanların hücumu davamlı təxirə salması Sovetlərə müdafiə etmələrini hazırlamaq üçün 4 ay verdi və hər keçən günlə birlikdə çıxıntını dünya üzərində ən ağır müdafiə olunan yerlərdən biri halına gətirdilər. Mərkəz Cəbhəsi və Voronej Cəbhəsi müdafiə etmə xəttlərini doldururdu və Step Cəbhəsi ehtiyat qüvvət olaraq gözləyirdi. Qırmızı Ordu və minlərlə vətəndaş 175 km. dərinliyində bir müdafiə etmə xətti meydana gətirəcək şəkildə təxminən 1 milyon mina döşəyib 5.000 km. uzunluğunda sipər qazdılar. Əlavədən, 1.300.000 personal, 3.600 tank, 20.000 top və 2.792 təyyarədən ibarət olan nəhəng bir ordu yığnağı etdilər. Bu güc, insan gücü olaraq Sovet ordusunun %26ına, havan və topçularının %26ına, döyüş təyyarələrinin %35inə və zirehli birliklərinin %46ına bərabər geliyordu. Əhali və sənaye tutum farklılığı və Almanların tank istehsalının davamlı tünddəyə uğraması nəticəsi Qırmızı Ordu birliklərini Almanlardan daha sürətli meydana gətirə bilirdi; hər keçən ay əsgər və vasitə vəsait baxımından fərqi daha da açırdılar. Almanlar Sovetlərin də Kursk bölgəsində sürətlə ordu yığdıqlarını öyrənmişdilər.
Sətir 88:
 
Planın ilk mərhələsi, Kursk çıxıntısının ola bildiyincə təhkim edilməsi və müdafiə olunması idi. Müdafiə etmə, passiv olaraq ələ alınmamış, lazım olduğunda hərəkətli müdafiə etmənin gərəkləri üçün də hazırlıq edilmişdi. Buna görə, Mərkəz və Voronej Cəbhələri, əldə olan bütün ehtiyatlarla, xüsusilə zirehli birliklərlə qarşı hücumlar ediləcəkdi.
Planın ikinci mərhələsi, Alman qüvvətləriqüvvələri yaxşıca köhnəldiyində, Sovet cəbhələri [[Belgorod]] – [[Xarkov]] və [[Oryol]] ümumi istiqamətlərində öz ümumi hücumlarını başladacaqlar.
Planın üçüncü mərhələsi isə, dərin hədəfli hücumlar idi.
 
Planda Cəbhələrə verilən vəzifələr belədir:
Mərkəz Cəbhəsi, Kursk çıxıntısının şimal yanını müdafiə edəcək. Alman qüvvətlərininqüvvələrinin hücum sürəti kəsildiyində Qərb və Bryansk Cəbhəsi qüvvətləriyləqüvvələriylə birlikdə Oryol ümumi istiqamətində hücum edəcək.
[[Voronej Cəbhəsi]], Kursk çıxıntısının cənub seqmentini müdafiə edəcək. Daha sonra Step Cəbhəsi ilə Cənub-qərb Cəbhəsinin sağ qanad qüvvətləriyləqüvvələriylə, [[Belqorod]] – [[Xarkov]] ümumi istiqamətində qarşı hücuma keçəcək.
[[Step Cəbhəsi]] Mərkəz və Bryansk Cəbhələri gerisində, Livny – Kışen Çayı – Bely Kolodez xəttində olacaq, cəbhələrdə bir yarılma olduğunda bu xəttə müdafiə etmə vəziyyəti alacaqlar və ümumi qarşı hücuma qatılmaq üçün hazır olacaqdılar.
 
=== Sovet Hava qüvvələrinin vəziyyəti ===
[[Şəkil:Lawotschkin_La-5_FN.jpg‎|210px|thumb|right|[[La-5 FN]]]]