|
'''Mexanika''' — fizikanın cismlərin hərkəti və onlara təsir edən qüvvələri öyrənən bölməsi.
lik Nəzəriyyələri" Nyuton və Qalileonun ortaya çıxarttıqları "Klassik Mexanika"nı əsaslı dərəcədə genişlətmiş və "Klassik Mexanika"ya düzəltmə gətirmişdir, hansı ki, əsasən cismin sürətinin işıq sürətinə (hansını ki aşmaq mümkün deyil) yaxınlaşdığı hallar üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir (Elektronlar--[[Xüsusi:Fəaliyyətlər/188.253.253.100|188.253.253.100]] 15:32, 6 noyabr 2012 (UTC)enyaxsiseyseksdir
== Klassik və kvant mexanikalarının fərqləri ==
Mexanika əsas olaraq Klassik və Kvant Mexanikası olaraq 2 bölməyə ayrılır. Tarixi olaraq baxıldığı zaman, Klassik mexanika ilk icad edilib (1687), [[Kvant mexanikası]] isə yeni icadlar arasındadır (20-ci əsr).
Klassik Mexanikanın əsasının [[İsaak Nyuton]]un 5 İyul 1687-ci ildə nəşr edilmiş "Təbiət Fəlsəfəsinin Riyazi Əsasları"(Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica) ilə qoyulduğu qəbul edilir. Əsasən, digər dəqiq elmlərin modellərini qurarkən istifadə edilir. Makroskopik proseslərə baxıldığı zaman, "Kvant Mexanikası" ilə aparılacaq hesablamalar hədsiz dərəcədə qəlizdir və "Klassik Mexanika"nın tətbiqi daha məntiqlidir.
Kvant Mexanikası, daha geniş istifadəyə sahibdir, çünki "Klassik Mexanika" sadəcə "Kvant Mexanikası"nın müəyyən xüsusi şərtlər altındakı vəziyyətidir. "Kvant Mexanikası" atomik ve sub-atomik səviyyədəki hadisələrin anlaşılması və təxmini mövzusunda "Klassik Mexanika"dan üstündür.
== Eynşteyn və Nyuton mexanikalarının fərqləri ==
Mexanika klassik və kvant mexanikası olaraq bölünəbiləcəyi kimi, Eynşteyn və Nyuton mexanikası olaraq da 2 bölməyə ayrıla bilər.
Eynşteynin "Ümumi və Xüsusi Nisbilik Nəzəriyyələri" Nyuton və Qalileonun ortaya çıxarttıqları "Klassik Mexanika"nı əsaslı dərəcədə genişlətmiş və "Klassik Mexanika"ya düzəltmə gətirmişdir, hansı ki, əsasən cismin sürətinin işıq sürətinə (hansını ki aşmaq mümkün deyil) yaxınlaşdığı hallar üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir (Elektronların işıq sürəti ilə hərəkət ettikləri qəbul edildiyi üçün, elektronikada əsasən "Eynşteyn mexanikası" istifadə edilir).
Mexanika- fizikanın xüsusi bir bölməsi olmaqla mexaniki hərəkət qanunlarınıç bunların texniki məsələlərə tətbiqlərini çocümlədən obyektlərin tarazlıq şərtlərini öyrənir. Mexanikanın əsas prinsipləri XI əsrdə Əbülhəsən Bəhmənyar əl -Azərbaycani tərəfindən "İdrak" əsərində aydnlaşdırılmış, Qaliley və Nyuton tərəfindən ümumiləşdirilmişdir. Hal-hazırda bu mexanika "Nyuton mexanikası" və ya "Klassik mexanika" adlanır.
Klassik mexanika işıq sürətindən çox-çox kiçik sürətlərdə makroskopik cisimlərin hərəkətlərini öyrənə bilir.Klassik mexanika mikroskopik obyektlərə və işıq sürətinə yaxın sürətlərlə hərəkət edən obyektlərə tətbiq oluna bilmir.Sürətli makrocisimlərin hərəkəti 1905-ci ildə Eynşteynin verdiyi nisbilik nəzəriyyəsi ilə təsvir edilir. Mikroobyektlərdəki hadisələr isə Heyzenberq ,De-Broyl, Plank, Şredinger, Bor və s.-in inkişaf etdirdiyi "Kvant mexanikası" izah edir.
"Relyativistik kvant mexanikası" mikroobyektlərdə işıq sürətinə yaxın sürətlərlə baş verən hərəkətləri təsvir eedir.
== Klassik mexanikanın bölmələri ==
{{Klassik mexanika}}
# Kinematika (hərəkətin növlərini öyrənir)
# Dinamika (hərəkəti yaradan səbəbləri öyrənir)
# Statika (cismlərin tarazlıq hallarını öyrənir)
Kinematika:
# Düzxətli bərabərsürətli hərəkət. <br /> <math> V = \frac{S}{t} </math>
# Düzxətli bərabərsürətli olmayan hərəkət. <br /> <math> V_or = \frac{S}{t} </math>
# Əyrixətli bərabər sürətli hərəkət.
# Əyrixətli bərabər sürətli olmayan hərəkət.
( Bu qismi daha redaktə etmək lazımdır
*Düzxətli bərabərsürətli hərəkət <math> V = \frac{S}{t} </math>
**Düzxətli bərabərsürətli olmayan hərəkət <math> V_or = \frac{S}{t} </math>
***Sürətlərin toplanması qanunu <math> V=V_1+V_2 </math>
* Düzxətli bərabərtəcilli hərəkət <math> a = \frac{V – V_0}{t} </math>
**Son sürət düsturu <math> V=V_0+at </math>
***Yol düsturu <math> S = V_0 t + \frac{at^2}{2}</math>)
'''Hərəkət tənlikləri və qrafikləri'''<br />
[[Şəkil:Hereket_tenlikleri.jpg]]<br />
X=X<sub>0</sub>+V<sub>0x</sub>t+a<sub>x</sub>t<sup>2</sup>/2 x-in istiqamətində yeyinləşən.<br />
X=X<sub>0</sub>+V<sub>0x</sub>t-a<sub>x</sub>t<sup>2</sup>/2 x-in istiqamətində yavaşıyan.<br />
X=X<sub>0</sub>-V<sub>0x</sub>t-a<sub>x</sub>t<sup>2</sup>/2 x-in əksinə yeyinləşən.<br />
X=X<sub>0</sub>-V<sub>0x</sub>t+a<sub>x</sub>t<sup>2</sup>/2 x-in əksinə yavaşıyan.<br />
== Həmçinin bax ==
[[Nəzəri mexanika]]
{{Mexanikanın bölmələri}}
{{fizika-qaralama}}
[[Kateqoriya:Mexanika]]
[[af:Meganika]]
[[ar:ميكانيكا]]
[[ast:Mecánica]]
[[be:Механіка]]
[[be-x-old:Мэханіка]]
[[bg:Механика]]
[[bn:বলবিদ্যা]]
[[ca:Mecànica]]
[[ckb:میکانیک]]
[[cs:Mechanika]]
[[cv:Механика]]
[[da:Mekanik]]
[[de:Mechanik]]
[[el:Μηχανική]]
[[en:Mechanics]]
[[eo:Mekaniko]]
[[es:Mecánica]]
[[et:Mehaanika]]
[[eu:Mekanika]]
[[ext:Mecánica]]
[[fa:مکانیک]]
[[fi:Mekaniikka]]
[[fr:Mécanique (science)]]
[[ga:Meicnic]]
[[gl:Mecánica]]
[[hi:यांत्रिकी]]
[[hr:Mehanika]]
[[hu:Mechanika]]
[[hy:Մեխանիկա]]
[[ia:Mechanica]]
[[id:Mekanika]]
[[io:Mekaniko]]
[[it:Meccanica (fisica)]]
[[ja:力学]]
[[ka:მექანიკა]]
[[kaa:Mexanika]]
[[km:មេកានិច]]
[[ko:역학 (물리학)]]
[[lb:Mechanik]]
[[lt:Mechanika]]
[[lv:Mehānika]]
[[mk:Механика]]
[[mr:यामिकी]]
[[my:မက္ကင်းနစ်]]
[[nl:Mechanica]]
[[no:Mekanikk]]
[[pl:Mechanika]]
[[pms:Mecànica]]
[[pt:Mecânica]]
[[ro:Mecanică]]
[[ru:Механика]]
[[sh:Mehanika]]
[[simple:Mechanics]]
[[sk:Mechanika]]
[[sl:Mehanika]]
[[sq:Mekanika]]
[[sr:Механика]]
[[stq:Mechanik]]
[[sv:Mekanik]]
[[ta:விசையியல்]]
[[tl:Mekanika]]
[[tr:Mekanik]]
[[tt:Механика]]
[[uk:Механіка]]
[[ur:آلاتیات]]
[[vi:Cơ học]]
[[wo:Doolerandu]]
[[wuu:力学]]
[[xmf:მექანიკა]]
[[yi:מעכאניק]]
[[zh:力学]]
| 