Mstislav Rostropoviç: Redaktələr arasındakı fərq

|Vəfat yeri = [[Moskva]], [[Rusiya]]

|Vəfat səbəbi =

|Sayt =

}}

 

'''Mstislav Leopoldoviç Rostropoviç''' (27 mart, 1927, Bakı- 27 aprel, 2007, Moskva) – əvəzolunmaz violenç ifaçısı və dirijor. Musiqiçi olmaqla bərabər, ictimai xadim, insan hüquq və azadlıqlarının fəal müdafiəçisi kimi də tanınırdı. XX əsrin ən dahi violenç ifaçılarından biri sayılır. Dahi həmyerlimiz bir neçə ali mükafatlara, o cümlədədn Böyük Britaniya İmperiyasının 2-ci dərəcəli Cəngavər Ordeninə layiq görülmüşdür.

 

== Həyatı ==

Mstislav Rostropoviç 1927-ci ildə Azərbaycanda, Bakı şəhərində dünyaya gəlmişdir. Atası Leopold Rostropoviç qismən belorus-polyak zadəganlar nəslinə məxsus Orenburqdan Bakıya mühacirət etmiş rus əsilli musiqiçi idi. Rostropoviç uşaqlıq və gənclik illərini Bakıda keçirmişdir. İkinci dünya müharibəsi illərində ailəsi yenidən Orenburqa, daha sonra 1943-cü ildə Moskvaya köçür. Rostropoviç artıq dörd yaşında ikən anasından pianino ifaçılığının sirrlərini öyrənir. On yaşında isə atası, tanınmış violenç ifaçısı və vaxtilə Pavlo Kasalasın tələbəsi olmuş Leopold Rostropoviçdən ilk dəfə violençin incəliklərini öyrənir.

 

1943-1948-ci illərdə Rostropoviç Moskva konservatoriyasında təhsil alır və sonralar, daha dəqiq desək 1956-cı ildə bu konservatoriyanın violenç ifaçılığı şöbəsində professor təyin edilir. Rostropoviç Moskva konservatoriyasına cəmi 16 yaşında qəbul olur və burada piano və violenç ifaçılığı ilə yanaşı dirijorluq və bəstəkarlıq ixtisaslarına da yiyələnir. Müəllimləri arasında isə [[Dmitri Şostakoviç]] və [[Sergey Prokofiyev]] kimi sovet-rus musiqisinin nəhənglərini misal göstərmək olar. Rostropoviç 1945-ci ildə Sovetlər Birliyində ilk dəfə keçirilən gənc musiqiçilərin birinciliyində qızıl medala layiq görülməklə istedadlı violenç kimi nəzər-diqqətləri cəlb edir.

 

Rostropoviç ilk violenç konsertini 1942-ci ildə verir. 1947, 1949 və 1950-ci illərədə Praqa və Budapeştdə keçirilən beynəlxalq musiqi müsabiqələrinin qalibi olur. 1950-ci ildə isə cəmi 23 yaşında o zaman Sovetlər Birliyində ən ali mükafat hesab olunan Stalin mükafatına layiq görülür. Artıq bütün SSRİ-də şöhrət qazanmış gənc və son dərəcə istedadlı Rostropoviç Leninqrad (indiki Sank-Peterburq) və Moskva konservatoriyalarında pedoqoji fəaliyyətlə də məşğul olur. 1955-ci ildə isə ''Bolshoy Teatrın'' sopranosu Galina Vişnevskaya ilə ailə həyatı qurur.

 

Rostropoviçə violenç üçün musiqi yazan Şostakoviç, Prokofiyev, Britten, Bernşteyn, Şnitke, Xaçaturyan və Piazollanı kimi dahi bəstəkarlar olmuşdur. Rostrpoviç Dvorakın B minorda və Haydnın C və D minorlarda violenç üçün konsertlərinə interpretasiyaları ilə böyük şöhrət qazanmışdır. Onun Şostakoviç, Prokofiyev, Britten, Lutoslavski, Pendereçki, Dütiye kimi bəstəkarların əsərlərinə ifaları violenç repertuarını hədsiz dərəcədə genişləndirmişdir.

 

Rostropoviç Sovet ideologiyasının ən təhlükəli illərində belə sərhədsiz, siyasi təsir və təzyiqlərdən azad sənət, sərbəst fikir azadlığı və bu kimi kommunist ideologiyasına zidd demoktarik ideyaları çəkinmədən səsləndirmişdir. Sovet hakimiyyətinə qarşı müxalif fikirləri ilk dəfə özünü 1948-ci ildə Moskva konservatoriyasında təhsil aldığı illərdə göstərir. 1948-ci il 10 fevral tarixində "formalist" bəstəkarlar haqqında qəbul edilmiş fərman nəticəsində müəllimi Şostakoviçin Leninqrad və Moskva konservatoriyalarında professorluq dərəcələrindən məhrum edilməsinə cavab olaraq 21 yaşlı Rostropoviç etiraz əlaməti olaraq konservatoriyanı tərk edir.

 

1970-ci ildə isə Rostropoviç Sovet ideologiyasının təqiblərinə məruz qalmış yazıçı Aleksandr Soljenitsına öz evində sığınacaq verir. Soljenitsınla dostluq münasibətləri və digər dissidentlərə verdiyi dəstək səbəbindən Rostropoviç hakimiyyətin qəzəbinə tuş gəlir. Nəticədə musiqiçinin və onun həyat yoldaşının xarici səfərlərə yollanmasına məhdudiyyət qoyulur və Rostropoviç solo konsertlər vermək üçün Sibirə göndərilir.

 

 

Rostropoviç gənc violenç nəslinin formalaşmasında əvəzsiz xidmətlər göstərmişdir. Bir çox violenç ifaçıları böyük sənətkara borclu olduqlarını açıq ifadə etmişlər. Dailiy Telegraph qəzetinin müxbiri Loyd Vebber Rostrpoviçi "bütün dövrlərin ən böyük violenç ifaçısı" adlandırmişdır.

 

Rostrpoviçin ifalarını 1711-ci ildə hazırlanmış bütün dövrlərin ən yüksək musiqi aləti kimi tanınan Duport Stradivarius adlı violenç olmuşdur.

 

2006-cı ildən etibarən dahi musiqiçinin səhhəti kəskin pişləşməyə başlayır. ''Çikago Trubune'' qəzeti musiqiçinin Cenevrədə əməliyyat olunması və sonradan kəskin mədə xorasından müalicə alması haqqında şayələr yayır. Rusiya prezidenti Vladimir Putin Rostropoviçi [[2007]]-ci il martın 27-si, doğum gününə nəzərdə tutulmuş 80 illik yubileyinin keçirilməsinə dair detalları müzakirə etmək üçün ziyarət edir. Rostrpoviç tədbirə qatılsa da onun kövrək sağlamlıq durumunda olması açıq-aşkar görünür. Bundan bir qədər öncə aprel ayının 7-sində musiqiçi bağırsaq xərçəngi diaqnozu ilə Bloxim adına Onkoloji Xəstəliklər İnstitutuna yerləşdirilir. Dahi Rostrpoviç həmin ilin aprel ayının 27-si vəfat edir. Maraqlıdır ki, 27 aprel tarixində musiqiçinin müəllimi Sergey Prokofiyev anadan olmuşdur.

 

Aprelin 28-si isə cənazəsi bir vaxtlar təhsil aldığı Moskva Konservatoriyasında qoyulur. Fəxri dəfn mərasimində Rusiya prezidenti Vladimir Putin, İspaniya kraliçası şahzadə Sofiya, həmin vaxt Fransanın birinci xanımı Bernadet Şirak, Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev dahi musiqiçi ilə vidalaşmağa gəlirlər.

 

Ümumilikdə 50-yə yaxın mükafata layiq görülmüşdür.

* Ən yaxşı kamera musiqi ifaçısı naminasiyasında Gremmi mükafatı

* Qütb müsiqi mükafatı, 1995

* Niderland şahzadəsi Bitrikz tərəfindən nadir İncəsənət və Elm medalıyla təltif edilmişdir.

 

* [http://www.rostropovich.org/ Vişnevskaya-Rostropoviç Fondu] rəsmi internet səhifəsi

* [http://www.rostropovich.aznet.org/eng/ Loepold və Mstislav Rostropoviçlərin ev muzeyləri]