MediaViki: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Səhifənin məzmunu 'fİLM PEK GÜZEL' yazısı ilə dəyişdirildi |
k 88.232.95.251 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq İrada tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. |
||
Sətir 1:
[[Şəkil:MediaWiki-smaller-logo.png|thumb|left|MediaWiki sisteminin loqotipi]]
'''MediaWiki proqramı''' - Vikipediyanın yaradılması və idarə olunması üçün proqram mexanizmidir. Alman tələbəsi Manqus Manke tərəfindən xüsusi Vikipediya üçün yazılmışdır. Əvvəl Perl dilində yazılmış UseModWiki proqramı istifadə edilirdisə, sonralar proqramın PHP dilində yazılması qərara alınır və MediaWiki adlandırılır. "MediaWiki” sözü multimedia və wiki sözlərindən yaranmışdır. "MediaWiki" sözünü "[[WikiMedia]]" sözü ilə qarışdırmaq olmaz.
== CMS MediaWiki üçün proqram təminatları ==
CMS MediaWiki azad proqramdır və bu proqramdan istifadə edərək İnternet məkanında veb-səhifələr yaradılır. CMS istifadəçi ilə [[veb-sayt]] arasında qarşılıqlı əlaqə texnologiyasıdır və [[informasiya]]nın kollektiv işlənməsi, saxlanması, strukturlaşdırılmasını nəzərdə tutur. CMS MediaWiki sistemi üçün nəzərdə tutulan proqram təminatları:
*[[Veb-server]]lər - [[Apache]] və ya [[IIS]]
*[[PHP]]-nin 5.0 və yuxarı versiyalar
*[[VB server]]i – [[My SQL]] 4.0 [[verilənlər bazası]]nın idarəetmə sistemləri ([[VBİS]]) və yuxarı versiyalar
*Postgru [[SQL]] 8.1 və yuxarı versiyalar.
[[Viki texnologiyası]] ilə yaradılan [[veb-səhifə]]lərə riyazi düsturların daxil edilməsi üçün Ocaml dilindən istifadə olunur ki, bunun üçün də serverə LaTeX, Dvips və İmageMagick proqram paketlərinin daxil edilməsi vacibdir. Nəzərə almaq lazımdır ki, PHP 4.0 proqramı ilə yalnız MediaWiki 1.6.8 sistemini işlətmək mümkündür. VB serverinin daha rahat idarə olunması üçün PHP MyAdmin (MySQL) və ya PHP PgAdmin (Postgres) proqramlarından istifadə edilir.
== CMS MediaWiki proqramının əsas təyinatı ==
CMS MediaWiki proqramının əsas təyinatı [[veb-səhifə]]lərin idarə olunmasıdır. MediaWiki ppveb-sayt[[larla yanaşı şəkil və ppmultimediya[[ faylları ilə də işləyir. Proqram böyük serverlər qrupu üçün nəzərdə tutulmuşdur. Həddən artıq çox istifadəçilərilər və böyük viki-saytlarda MediaWiki keşləmə əməliyyatını dəstəkləyir və Squid proksi-serverdən istifadə edir.
''Qeyd:'' Keşləmə, tələb olunma ehtimalı daha çox olan [[informasiya]]ların sürətlərinin çıxarılması və xüsusi qovluqlarda yaddaşda saxlanması deməkdir.
Əgər ilk vaxtlar CMS MediaWiki yalnız Vikipediya üçün nəzərdə tutulmuşdursa, sonralar bu sistem GNU lisenziyası əsasında Wikimedia Foundation Inc. (http://wikimediafoundation.org) qeyri hökumət təşkilatı tərəfindən müxtəlif layihələrin və saytların yaradılmasında istifadə olunmağa başlayır.
== MediaWiki sisteminin üstünlüyü və mənfi amillər ==
Açıq redaktə imkanına malik olma MediaWiki sisteminin əsas üstünlüyü olub, digər layihələrin də yaradılmasında ondan istifadə olunmasına haqq verir. Lakin, sistemin imkanları digər mənfi amillərin ortaya çıxmasına şərait yaradır:
*veb-səhifələrə müraciətin hər hansı mürəkkəb məhdudiyyət mexanizminin olmaması
*MediaWiki əsasında yaradılmış səhifələrdə hədsiz dərəcədə çox hiperistinadların olması və bu istinadların bir hissəsinin tam olmayan və ya ümumiyyətlə mövcud olmayan səhifələrə aid olması
*istifadəçilərə redaktə azadlığı verən layihələrdə müəyyən qarışıqlığın olması və sistemliliyin pozulma hallarına rast gəlinməsi.
== Mənbə ==
*İNTERNETDƏ KOLLEKTİV BİLİK VƏ VIKI TEXNOLOGIYASI, [[AMEA]] [[İnformasiya Texnologiyaları İnstitutu]]nun direktoru, [[AMEA]]-nın müxbir üzvü [[Rasim Əliquliyev | R.M. Əliquliyev]], sektor müdirıəri, İ.Y. Ələkbərova, R.T. Qasımova. İT Maqazim (İnformasiya-Kommunikasiya Texnologiyaları Jurnalı), 02(53)-2008, səh. 5-7.
== Həmçinin bax ==
*[[Vikipediya]]
*[[İnternet]]
*[[Viki]]
== Xarici keçidlər ==
* http://www.mediawiki.org
* http://wikimediafoundation.org
*[[Kateqoriya:Texnologiya]]
*[[Kateqoriya:İnternet]]
*[[Kateqoriya:İnformatika]]
*[[Kateqoriya:Wiki]]
[[als:MediaWiki]]
[[ar:ميدياويكي]]
[[ast:MediaWiki]]
[[bg:МедияУики]]
[[bn:মিডিয়াউইকি]]
[[bs:MediaWiki]]
[[ca:MediaWiki]]
[[cs:MediaWiki]]
[[csb:MediaWiki]]
[[da:MediaWiki]]
[[de:MediaWiki]]
[[en:MediaWiki]]
[[eo:MediaWiki]]
[[es:MediaWiki]]
[[et:MediaWiki]]
[[eu:MediaWiki]]
[[fa:مدیاویکی]]
[[fi:MediaWiki]]
[[ru:MediaWiki]]
[[fr:MediaWiki]]
[[ga:MediaWiki]]
[[gl:MediaWiki]]
[[he:מדיה-ויקי]]
[[hr:MediaWiki]]
[[id:MediaWiki]]
[[ig:MediaWiki]]
[[it:MediaWiki]]
[[ja:MediaWiki]]
[[ko:미디어위키]]
[[ku:MediaWiki]]
[[lb:MediaWiki]]
[[li:MediaWiki]]
[[lv:MediaWiki]]
[[mg:MediaWiki]]
[[mk:MediaWiki]]
[[ms:MediaWiki]]
[[nl:MediaWiki]]
[[nn:MediaWiki]]
[[no:MediaWiki]]
[[oc:MediaWiki]]
[[pl:MediaWiki]]
[[pt:MediaWiki]]
[[simple:MediaWiki]]
[[sk:MediaWiki]]
[[sr:MediaWiki]]
[[sv:MediaWiki]]
[[ta:மீடியாவிக்கி]]
[[th:มีเดียวิกิ]]
[[tr:MediaWiki]]
[[uk:MediaWiki]]
[[vi:MediaWiki]]
[[yi:מעדיעוויקי]]
[[zh:MediaWiki]]
[[zh-classical:共筆臺]]
[[zh-min-nan:MediaWiki]]
| |||