Ofris: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 27:
'''Ofris''' ({{lang-la|ophrys}}) - [[səhləbkimilər]] fəsiləsinə aid bitki cinsi.
 
Ofris cinsinin 50-dən çox növü var və bunların bir çoxu Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində və ümumiyyətlə [[Qafqaz]] və [[Zaqafqaziya]] ərazisində mövcuddur. Digərləri isə [[Türkiyə]], [[Yunanıstan]], [[Krım]] və başqa yerlərdə bitir. Bu bitkinin Azərbaycanda bitən bütün növləri [[Xarıbülbül]] adlandırdığımızadı bitkiilə tanınır və latınca ''ophrys caucasica'' və ya ''ophrys mammosa'' adlanır, lakin mən təxmin edirəm ki, ofris cinsinə aid olan və Azərbaycanda bitən bütün növlərə el arasında [[Xarıbülbül]] deyilir.
 
Ophrys yunan mənşəli sözdür, mənası "qaş" deməkdir. Alimlər bu adı bitkiyə verməklə məcazi mənada bu gülün digərlərinə üstdən aşağı "baxmağını" eyham ediblər. Səhləb fəsiləsinin bir çox nümayəndələri kimi ofrislər də kök toxumasında müştərək surətdə yaşayan və bitkiyə lüzum olan simbiotik göbələklərdən asılıdır. Məhz bu səbəbdən bu bitkiləri başqa yerdə əkmək olmur – onlar məhv olur. Ofrislərin tozlanması zarqanadlı cücülərin (eşşəkarısı və başqaları) köməyi ilə baş verir və onların [[çiçək]]ləri həmənhəmin cücülərin formasını və görünüşünü təkrarlayaraq, onları özünə cəlb edir. Ofrislərin çiçəkləri şirə ixrac eləmir, ətri isə demək olar ki, yoxdur. Lakin, bəzi növlərinin çiçəkləri müəyyən növ cücülərin dişi fərdlərinə xas olan və erkək fərdlərini cəlb edən feromonun iyinə oxşar ətir qoxuya bilər. Təbii ki, cücüləri ofrislərin xüsusi görünüşü ilə bərabər bu qoxu da cəlb edir. Bu görünüşə və bəzən də qoxuya, maraq göstərən həşərat, bir güldən digərinə uçur və beləliklə, tozlanma prosesi baş verir. Göbələklərdən və müəyyən növ cücülərdən asılı olması ofrisləri ətraf mühitin dəyişilməsinə çox həssas edir. Buna görə də bu bitkilər nadir bitkilər hesab olunurlar. Onlar dövlət tərəfindən qorunurlar. Xarıbülbül (Ophrys caucasica) və ofrislərin bir çox başqa növləri isə hətta Qırmızı kitabda qeydə alınıblar.
<gallery>
Image:Ophrys mammosa Rhodos 02.jpg|''Ophrys mammosa''(Xarıbülbül)