Kommunizm: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Reverted 6 edits by Revan Guluzade (talk) identified as vandalism to last revision by Sotiale. (TW) |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
{{vikiləşdirmək}}
{{Kommunizm}}
'''Kommunizm''' ({{lang-la|commūnis}} -''ümumi'') — [[kapitalizm]]i əvəz edən ictimai-iqtisadi formasiya: istehsal vasitələri üzərində ictimai mülkiyyətə əsaslanır. Dar mənada həmin formasiyanın [[sosializm]]ə nisbətən daha yüksək inkişaf pilləsi, fazası.
Sətir 5 ⟶ 6:
[[Şəkil:Red star.svg|thumb|left|[[Qırmızı ulduz (Kommunizm)]]]]
==
Kommunizmin yaranmasını başa düşmək üçün mütləq 18 və 19-cu əsr Avropa mədəniyyətinə nəzər salmaq lazımdır. B.e.-nın 2-ci əsrindən etibarən Avropa qitəsində xristianlıq dini mərhələ-mərhələ qəbul olunmuş və bu xristianlıq mədəniyyəti “Maariflənmə dövrü” adlanan dövrə qədər davam etmişdir. 18-ci əsrdə geniş yayılmağa başlayan “Maariflənmə dövrü” bir sıra avropalı ziyalıların və sənətkarların Qədim Yunan və Roma bütpərəst mədəniyyətindən təsirlənərək dinə qarşı çıxması ilə meydana gəlmişdir. Maariflənmə dövrünün ən böyük siyasi nəticəsi isə eyni zamanda
* http://www.parlaq.org/index.php?name=News&op=Article&sid=2148▼
Fransız İnqilabının təməlində Volter, Diderot, Montesque kimi din əleyhinə çıxan şəxsiyyətlərin təlqinləri dayanırdı. İnqilab zamanı isə Maariflənmə hərəkatının din əleyhdarları və bütpərəstləri açıq şəkildə fəaliyyətə başladılar. İnqilaba başçılıq edən Yakobinlərin fəal təbliğatı nəticəsində “dindən çıxma” hərəkatı geniş vüsət almış və hətta yeni bütpərəst din yaratmağa çalışmışlar. İlkin əlamətləri 14 İyul 1970-ci ildə Federasiya Bayramında “inqilabi ibadət” sürətlə yayılmağa başladı. İnqilabın əliqanlı liderlərindən biri olan Robesper “inqilabi ibadət”ə yeni qanunlar gətirmiş və bu qanunları məruzə formasında qələmə alaraq adını “Uca Varlıq İbadəti” qoymuşdur. Parisdəki məşhur Notr Dam kilsəsi öz deyimləri ilə “ağlın məbədi”nə çevrilmiş, kilsənin divarlarındakı bütün xristian fiqurlarını sökmüş və kilsənin orta hissəsinə “ağıl ilahəsi” adı verilmiş bir qadın heykəli yerləşdirmişdilər. Fransız inqilabı müddətində bir çox din adamı qətlə yetirilmiş, dini qurumlar talan edilmiş və dağıdılmışdı. Fransa İnqilabı ilə birlikdə Avropanın ictimai həyatına girən və gedərək sürətlə inkişaf edən yeni bir fəlsəfə yarandı:▼
▲Kommunizmin yaranmasını başa düşmək üçün mütləq 18 və 19-cu əsr Avropa mədəniyyətinə nəzər salmaq lazımdır. B.e.-nın 2-ci əsrindən etibarən Avropa qitəsində xristianlıq dini mərhələ-mərhələ qəbul olunmuş və bu xristianlıq mədəniyyəti “Maariflənmə dövrü” adlanan dövrə qədər davam etmişdir. 18-ci əsrdə geniş yayılmağa başlayan “Maariflənmə dövrü” bir sıra avropalı ziyalıların və sənətkarların Qədim Yunan və Roma bütpərəst mədəniyyətindən təsirlənərək dinə qarşı çıxması ilə meydana gəlmişdir. Maariflənmə dövrünün ən böyük siyasi nəticəsi isə eyni zamanda “din əleyhinə inqilab” olan Fransız inqilabıdır.
▲Fransız İnqilabının təməlində Volter, Diderot, Montesque kimi din əleyhinə çıxan şəxsiyyətlərin təlqinləri dayanırdı. İnqilab zamanı isə Maariflənmə hərəkatının din əleyhdarları və bütpərəstləri açıq şəkildə fəaliyyətə başladılar. İnqilaba başçılıq edən Yakobinlərin fəal təbliğatı nəticəsində “dindən çıxma” hərəkatı geniş vüsət almış və hətta yeni bütpərəst din yaratmağa çalışmışlar. İlkin əlamətləri 14 İyul 1970-ci ildə Federasiya Bayramında “inqilabi ibadət” sürətlə yayılmağa başladı. İnqilabın əliqanlı liderlərindən biri olan Robesper “inqilabi ibadət”ə yeni qanunlar gətirmiş və bu qanunları məruzə formasında qələmə alaraq adını “Uca Varlıq İbadəti” qoymuşdur. Parisdəki məşhur Notr Dam kilsəsi öz deyimləri ilə “ağlın məbədi”nə çevrilmiş, kilsənin divarlarındakı bütün xristian fiqurlarını sökmüş və kilsənin orta hissəsinə “ağıl ilahəsi” adı verilmiş bir qadın heykəli yerləşdirmişdilər. Fransız inqilabı müddətində bir çox din adamı qətlə yetirilmiş, dini qurumlar talan edilmiş və dağıdılmışdı. Fransa İnqilabı ilə birlikdə Avropanın ictimai həyatına girən və gedərək sürətlə inkişaf edən yeni bir fəlsəfə yarandı:
Materializm.
Yalnız maddənin varlığını qəbul edən, canlıların və insan şüurunun da sadəcə “hərəkət edən maddə”dən ibarət olduğunu iddia edən bu fəlsəfə əslində ilk dəfə Qədim Yunanıstanda yaşamış bəzi filosoflar tərəfindən yaradılmışdır.
Sətir 30 ⟶ 28:
Əslində Darvinin təkamül nəzəriyyəsinin Marks və Engelsin nəzəriyyəsini əhatə etdiyini demək mümkündür. Çünki kommunizm də təkamül nəzəriyyəsidir: Təkamül nəzəriyyəsinin tarixə və sosial elmlərə uyğunlaşdırılmış formasıdır. Bu həqiqət 20-ci əsrin əvvəllərində qabaqcıl Darvinist və Marksist mütəfəkkirlərdən olan Anton Pannokoekin qələmə aldığı “Darvinizm və [[Marksizm]]” adlı kitabında belə ifadə edilmişdir:
Marksizmin və eyni zamanda Darvinizmin elmi əhəmiyyəti hər ikisinin də təkamül nəzəriyyəsinə əsaslanmasıdır. Biri bunu canlı təbiətdə canlılar üzərində tətbiq etmiş digəri isə cəmiyyətdə həyata keçirmişdir. Həm Darvinin həm də Marksın təlimləri yəni təbiət elmləri sahəsində və insan cəmiyyəti sahəsində inkişaf edən bu iki təlim təkamül nəzəriyyəsini qəbul olunan elmə çevirmişlər. Bunu həyata keçirməklə də təkamül nəzəriyyəsini sosial və bioloji inkişafın təməl anlayışı kimi kütlələrə tətbiq etməyə başladılar.
Darvinizm və Marksizm arasında iki təməl anlayışda da tamamailə uyğunluq vardır:
Sətir 52 ⟶ 51:
Darvinizm ilə Marksizm arasındakı bu güclü əlaqə müasir təkamülçülər tərəfindən də vurğulanır. Təkamül nəzəriyyəsinin dövrümüzdəki ən məşhur müdafiəçilərindən biri olan bioloq Douglas Futuyma “Təkamül biologiyası” adlı kitabının girişində “Marksın insanlıq tarixini açıqlayan materialist nəzəriyyəsi ilə birlikdə Darvinin təkamül nəzəriyyəsi, materializmin zəminində böyük bir addım idi” deyə yazarkən bunu nəzərdə tutmuşdur. Digər çox məşhur təkamülçü olan paleontoloq Stifen J. Gould isə “ Darvin təbiəti şərh edərkən çox əsaslı materialist fəlsəfə tətbiq etdi” demişdir. Rus kommunist təkamülünün Lenin ilə birlikdə iki böyük yaradıcısından biri olan Leon Trotski də “Darvinin kəşfi bütün canlı maddə sahəsində dialektliliyin (dialektik materializmin) ən böyük zəfəri oldu” deyə öz fikirlərini ifadə etmişdir.
Bütün bunlar Darvinizm ilə Marksizm arasında çox əhəmiyyətli əlaqə olduğunu göstərir. Çox asanlıqla deyə bilərik ki, əgər Darvinizm olmasa Marksizm də olmayacaq. Əgər bir insan Darvinizmin əsassızlığını dərk edərsə Marksizmin də tamamilə həqiqətdən uzaq fəlsəfə olduğunu dərk etmiş olar
== Mənbə ==
▲* http://www.parlaq.org/index.php?name=News&op=Article&sid=2148
== Həmçinin bax ==
* [[Karl Marks]]
* [[Fridrix Engels]]
{{Siyasi ideologiyalar}}
{{Marksizm}}
| |||