Maddələrin aqreqat halı: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
'''Maddənin aqreqat halları''' — dörddür və bunlardır:bərk,maye,qaz və plazma halları.Məsələn
'''Molekulyar-kinetik-nəzəriyyə'''-cisimlərin xassələrini,onları təşkil edən molekulların (atomların, ionların) hərəkəti və qarşılıqlı təsiri ilə izah edən nəzəriyyədir.
'''Molekulyar-kinetik-nəzəriyyənin əsas müddəaları''':1.Bütün maddələr çox kiçik zərrəciklərdən -molekullardan(atomlardan,ionlardan)ibarətdir.
2.Molekullar(atomlar,ionlar)daim
3.Molekullar(atomlar,ionlar) qarşılıqlı təsirdədir.
'''Daxili enerji'''-cismi təşkil edən zərrəciklərin hərəkət və qarşılıqlı təsir enerjilərinin cəmidir və temperaturun artması ilə artır.Mütləq sıfra yaxın temperaturlarda molekullar(atomlar,ionlar)arasındakı qarşılıqlı təsir enerjisi onların tarazlıq vəziyyəti ətrafəndakı rəqsi hərəkətin enerjisindən kiçikdir və maddələr əsasən bərk haldadır(hətta adi şəraitdə qaz halında olanlar da).Temperaturun yüksəlməsi ilə zərrəciklərin rəqsi hərəkətinin enerjisi onların arasındakı qarşılıqlı təsir enrrjisi ilə bərabərləşir.Bu andan xaricdən verilən istilik miqdarı kristal cismin temperaturunun yüksəlməsinə deyil, kristalın nizamlı atom düzülüşündən nizamsız quruluşlu mayeyə çevrilməsinə sərf olunur.'''Ərimə'''-maddənin bərk kristal haldan maye hala keçməsidir.'''Ərimə temperaturu'''-kristal maddənin maye hala keçdiyi temperaturdur.Oksigen qazı üçün ərimə temperaturu -219°C,buz üçün 0°C,dəmir üçün 1535°C-dir.'''Həcm və formasını saxlamaq bərk cisimlərin əsas xassəsidir.'''
'''Xüsusi ərimə istiliyi'''-ərimə temperaturunda bir kiloqrqm bərk kristal maddəni mayeyə çevirmək üşün lazım olan eneryidir,λ(lambda)hərfi ilə işarə olunur və BS-də ölçü vahidi 1C/kq-dır.Yəni ərimə temperatundakı 1kq bərk kristal maddənin daxili enerjisi həmin temperaturdakı mayenin daxili enerjisindən azdır.Ona görə də maye kristallaşan zaman bərkimə temperaturunda bu qədər enerji ayrılır.'''Xüssi kristallaşma istiliyi'''-bərkimə temperaturunda 1kq mayenin kristallaşması zamanı ayırdığı enerjidir.Xüsusi kristallaşma istiliyi xüsusi ərimə istiliyinə ədədi qiymətcə bərabərdir.
'''Amorf maddələr'''-zərrəcikləri nizamsız yerləşmiş bərk cisimlərdir və onların birqiymətli ərimə temperaturu yoxdur,temperatur yüksəldikcə maddə tədricən maye hala keçir.'''Mayelərin əsas xassəsi'''-həcmini saxlayıb formasını asanlıqla dəyişməkdir.'''Qazların əsas xassəsi'''-həcm və formasını saxlamamasıdır,onlar verilən həcmi tamamilə tutur.Temperatur yüksəldikcə maye zərrəciklərinin istilik hərəkəti enerjisi və həm də buxarlanma sürəti yüksəlir.'''Qaynama'''-maye daxilində baş verən intensiv buxarlanma hadisəsidir
'''Plazma'''-qismən və tamamilə ionlaşmış elə qazdir ki,orada müsbət və mənfi yüklərin miqdarı eynidir.Aşağı temperaturlu plazmalar da mümkündür.Qalaktikamızı təşkil edən maddənin 99%-i plazma halındadır.▼
'''Kondensasiya'''-maddənin qaz haldan maye hala keçməsidir.'''Xüsusi kondensasiya istiliyi'''-verilmiş temperaturda 1kq buxarın mayeyə çevrilməsi zamanı ayrılan enerjidir və ədədi qiymətcə xüsusi buxarlanma istiliyinə bərabərdir.
Qaynama başladıqdan sonra xaricdən verilən istilik miqdarı mayenin temperaturunu yüksəltməyə deyil mayenin buxarlanmasına sərf olunur.'''Qaynama temperaturu'''-mayenin qaynadığı temperatura deyilir.Məsələn oksigen qazının qaynama temperaturu -193°C-dir, su isə 100°c-də(normal atmosfer təzyiqində) qaynayır.
'''Sublimasiya'''-bərk cismin maye hala keçmədən qaz halına keçmə prosesidir.
'''Desublimasiya '''-maddənin qaz halından maye hala keçmədən bərk hala keçmə prosesidir.
Maye tamamilə buxara çevrildikdən sonra möhkəm qapalı qabda istilik verməni davam etdirsək istilik hərəkət enerjisi böyük olan molekullar bir-biri ilə toqquşmada bir və ya bir neçə elektronunu itirir.Nəticədə mənfi yükə malik elektron və müsbət ion yaranır.
▲'''Plazma'''-qismən və tamamilə ionlaşmış elə qazdir ki,orada müsbət və mənfi yüklərin miqdarı eynidir.Aşağı temperaturlu plazmalar da mümkündür.Qalaktikamızı təşkil edən maddənin 99%-i plazma halındadır.--[[İstifadəçi:Ramizhuseyn|Ramizhuseyn]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Ramizhuseyn|talk]]) 13:50, 16 fevral 2013 (UTC)
Mənbə:M.Murquzov və b.X sinif fizika,
[[Kateqoriya:Fizika]]
| |||