Təbii qaz: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 4:
== Etimologiya ==
Qaz sözü ({{lang-nl|gas}}) ilk dəfə XVII əsrdə [[Helmont Yan Boptist]] tərəfindən istifadə olunmuşdur.
 
== Tarixi ==
Yanar qazların sənaye və məişətdə istehlakına hələ ötən yüzilliklərdə başlanmışdır. Daş kömürü termik emal etməklə onun tərkibində olan metan və digər qaz qarışıqlarını almışlar. İlk dəfə olaraq bu üsuldan 1830-1840-cı illərdə İngiltərədə geniş istifadə olunmuş, daş kömürdən qazın alınmasını reallaşdıran çoxsaylı zavodlar fəaliyyət göstərmişlər. Bu emal qazından iri sobalarda yandırmada və nisbətən də evlərin qızdırılmasında istifadə edilmişdir. Lakin burada miqyas genişliyi çox böyük olmamışdır. Artıq XX əsrin ortalarında digər yanar qazlarla yanaşı, təbii qazdan da sənayedə, məişətdə istifadə olunmasına başlanmışdır. Tarixi mənbələr təbii qazdan geniş istifadənin ABŞ-da təşəkkül tapdığını canlandırır. Bu proses ölkədə iri qaz yataqlarının kəşfi ilə əlaqədar start götürür. 1831-ci ildə Kanaua manufakturalarında yanacaq kimi, təbii qazdan istifadə hadisəsi isə ABŞ-da qaz sənayesinin başlanğıcı tarixi hesab olunur. Sonralar burada boruyayma sənayesində və məişətdə təbii qazın geniş istehlakına başlanılmışdır. XIX əsrin sonunda ölkədə 2 milyard kub metr qaz hasil olunmuş və bu göstərici 1920-ci ildə 23 milyard kub metrə yüksəlmişdir. Dünya qaz statistikasında ABŞ 1940-cı ilə qədər demək olar kı, yeganə təbii qaz istehsalçısı ölkə kimi qalmışdır. Təbii qazın hasilatını ilk təmin ölkələr sırasında Venesuella məxsusi yer tutur. 1940-cı ilə qədər qaz hasilatında o, yalnız ABŞ-dan geri qalırdı. Tarixin sonraki inkişaf mərhələsində qaz hasilatı Kanada, Braziliya, Argentina, Avstraliyada, Yaxın Şərqdə, Avropa ölkələri-Rumıniya, İspaniya, Fransa, İtaliya, Hollandiya və Polşada da təşəkkül tapdı. XX əsrin ikinci yarsında isə planetin əksər sivilizasiyon regionlarında təbii qazdan istifadə adi reallığa çevrildi. Həmən zamanlardan başlayaraq təbii qaz istehsalı tam sənayeləşmə mərhələsinə daxil oldu. Təbii qaz kimya sənayesində geniş tətbiqini tapdıqca onun istilik, energetik primatı da mülayimləşmişdir. Lakin bununla belə, onun istehlakında energetik və kimyəvi müstəvidə paritetlik qəti müəyyən olunmamışdır.
 
== Ehtiyatı ==