Siciliya: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
Sətir 36:
'''Siciliya'''{{Mənbə göstərin}} - [[Aralıq dənizi|Aralıq dənizində]] ən böyük ada. [[İtaliya muxtar vilayətləri]]ndən biri. Sah. 25,460 km². [[Apennin yarımadası]]ndan cənubda yerləşir və [[Messina boğazı]] vasitəsi ilə ondan ayrılır. Sahilləri, əsəsən, dik və az girintili çıxıntılıdır. Dağlıq və təpəli relyef üstündür. Şimal sahili boyu Apennin yarımadasındakı dağların davamı olan silsilələr və ayrı-ayrı massivlər (Peloritan dağları, Nebrodi, Le-Madoniye) uzanır. Mərkəzi hissəsini alçaq dağlıq sahələr və təpəliklər tutur; cənub-şərqdə karstlı İblen platosu yerləşir. Şimal və qərb sahillərində akkumulyativ düzənliklər var. Adanın ən yüksək nöqtəsi [[Etna]] vulkanıdır (3340 m). Tez-tez zəlzələlər olur. Faydalı qazıntıları: kükürd, neft, təbii qaz və s. İqlimi Aralıq dənizi tipli subtropikdir. Etnanın zirvəsi ilin 9 ayı qarla örtülü olur. İllik yağıntı düzənliklərdə 400-600 mm, dağlarda 1200-1400 mm. Çayların çoxu yayda quruyur. Torpaqları əsasən, dağ-qəhvəyi və qırmızıdır. Makvis, qariqa və Aralıq dənizi tipli çöl bitkiləri geniş yayılmışdır.
== Tarixi ==
Siciliyadakı ilk yaşayış məskənlərinin əsası e.ə 8-ci yüzillikdən başlayaraq karfagenlilər və yunanlar tərəfindən qoyulub. [[E.ə 734-cü il]]də Etna dağının şərq yamacında əsası qoyulmuş [[Naksos]] Siciliyada ən qədim yunan koloniyası hesab edilir. E.ə 431—404-cü illərdə baş vermiş [[Peloponnes müharibəsi]]nin gedişatında Afinalar Siciliyanı tutmağa çalışsa da müvəffəqiyyətsizliyə uğradılar. E.ə 241-ci ildə [[Birinci Pun müharibəsi]]nin nəticəsində Siciliya [[Qədim Roma]]nın ilk əyaləti kimi onun tərkibinə qatıldı və 440-cı ildə [[Roma imperiyası]]ndan ayrıldı. Erkən [[orta əsrlər]]də Siciliya [[vandallar]]ın ([[5-ci əsr]]də), [[ostqotlar]]ın ([[6-cı əsr]]də) və [[Bizans imperiyası]]nın ([[535-ci il]]dən etibarən) nəzarətində olub. [[888-ci il]]də [[ərəblər]] Siciliyanı tutaraq buraya [[İslam dini]]ni gətiriblər.
== İnzibati bölgüsü ==
| |||