Kalmar: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 59:
Kalmarın bədənində xarici çanaq yoxdur.Sürətlə üzmə nəticəsində çanaq kiçilmiş və dəri altında yerləşmiş lövhəcik şəklində qalmışdır.Kalmarın bənəni iki hissədən - baş və gövdədən təşkil olunmuşdur. Baş hissədə on ədəd əzələli qolcuq vardır. Bu qolcuklar digər molyuskalarda olan ayağa müvafik gəlir.Buna görə də belə molyuskalar başıayaqlı molyuskalar sinfində birləşdirilir.
Kalmarın gövdəsi digər molyuskalarda olduğu kimi mantiya pərdəsi ilə örtülüdür.Mantiya ilə gövdə arasında mantiya boşluğu vardır.Bədəninin ön tərəfində, başa yaxın yerdə mantiya boşluğu enli yarıq vasitəsilə xaricə açılır.Kalmarın hərəkətində mühüm rol oynayan və qıf adlanan dəri borucuğun ucu mantiya boşluğu yarığından xaricə açılır.Qıfın genişlənmiş əsas hissəsi mantiya boşluğunda yerləşir.Kalmarın hərəkəti zamanı mantiya boşluğu yarıqdan keçən su ilə dolur, sonra yarığın kənarları yığılaraq qapanır.Güclü mantiya əzələlərinin yığılması nəticəsində mantiya boşluğunda olan su sıxılaraq qıfdan xaricə püskürtülür ki,nəticədə alınan güclü itələmə qüvvəsi kalmarın sürətli hərəkətinə səbəb olur.Belə hərəkətə reaktiv hərəkət deyilir.Bu proses həmişə təkrar olunur və nəticədə kalmar saatda 50 km sürətlə hərəkət ede bilmək imkanı əldə edir.
Kalmarın bütün bədən quruluşu sürətli hərəkətə uyğunlaşmışdır.Bədənin arxa tərəfi sivriləşmişdir və bədən torpedoya bənzəyir.Bədənin yanlarında üfqi vəziyyətdə yerləşəm üzgəclər isə dərinliyə enib-qalxan zaman sükan rolunu oynayırlar.
==Həzm sistemi==
Kalmarın ağız çıxıntıları baçında,dairə şəklində yerləşir.Bu dairənin mərkəzində enli ağız vardır.Buynuz maddəsindən əmələ gələn iki möhkəm çənə ağızdan xaricə çıxır.Çıxıntılar üzərində iki sirada sırada dəyirmi sormaclar yerləşir.Kalmar öz qidasını bu sormaclarla tutub saxlayır.Çıxıntıların ikisi daha uzun olub, tutucu çıxıntılar adlanır.Tutucu çıxıntılar balığı tutmağa,digər çıxıntılar isə saxlamağa xidmət edir. Kalmarın qarın tərəfinin rəngi bel tərəfinə nisbətən açıqdır.O, dərisinin rəngini dəyişə bilir.Adi halda dəri solğun rəngdə olub metal rənginə çalır.Tutulmuş kalmarlarda isə dəri tündləşir,qonurlaşır, tutaraq qıcıqlandırdıqda qırmızımtıl-qəhvəyi rəng alır.Təbii halda isə kalmarın rəngi yaşadığı dənizin dibinin rəngindən asılı olaraq dəyişə bilir.Rəngini bilməsi kalmarı yaşadığı mühitin rəngindən seçilməz edir.
Kalmarın gövdəsində mürəkkəb kisəsi adlanan xüsusi üzv yerləşir.Bu kisədən çıxan maye axını mantiya boşluğuna açılır.Mürəkkəb kisənin möhtəviyyatı mantiya boşluğundakı suya qarışaraq xarıcə püskürdüldükdə, kalmarın ətrafında rəngli duman örtüyü əmələ gəlir ki, bu da onu düşmənlərindən gizlənib xilas olmağa kömək edir. Mürəkkəb kisəsində əmələ gələn mayedən sepiya adlanan qəhvəyi rəngli boyağın hazırlanmasında istifadə olunur.
==Tənəffüs sistemi==
Tənəffüsü mantiya boşluğunda yerləşənqəlsəmələr vasitəsilə gedir.Qəlsəmələri yuyan su qanı oksigenlə zənginləşdirir
[[Şəkil:Giant squid melb aquarium03.jpg|thumb|200px|left]]
[[Şəkil:Stamp of Azerbaijan 316.jpg|left|thumb|{{bt-azlat|Adi kalmar|Loligo vulgaris}} - [[Azərbaycan]]ın poçt markası]]
| |||