|
=== Xüsusi samitlər ===
Автор Alfred A. Post упоминает в своёмözünün ''«Comprehensive Volapük Grammar»'' некоторыеkitabında Şleyerin yaratdığı bəzi əlavə hərfləri qeyd edir. Bu hərflərə дополнительныеdə буквы,bəzən созданныеrast Шлейеромolunur:
: И следующие буквы созданы изобретателем для обозначения звуков, которые иногда попадаются -
[[Şəkil:Schleyer Volapük letters.png|450px]]
Beynəlxalq leksikanın qeyri-adi yenidən səsləndirilməsi mətbuatda gülüşə hədəf olmuşdur, ''volapük'' sözünün özü isə bir çox dillərdə süni bir şeyin sinoniminə çevrildi.
Волапюк относится к [[Агглютинативный язык|агглютинативным языкам]] [[Номинативный строй|номинативного строя]], принадлежит к [[Искусственные языки|искусственным языкам]] смешанного (априорно-апостериорного) типа, грамматика имеет синтетический характер и включает большое число именных и глагольных категорий (2 числа, 4 падежа, 3 лица, 6 времен, 4 наклонения, 2 вида и 2 залога).
==== [[İsim]] ====
* Cəm halda müvafiq olaraq — ''doms'', ''domas'', ''domes'', ''domis''.
Bəziləri həmçinin volapükdə Некоторые также выделяют в волапюке звательный падеж, обозначаемый восклицанием и частицей ''o'': ''o böd(s)!'' — «о птица (птицы)!».<br />
Hal formaları alman dilindəki kimi mürəkkəb sözlər yarada bilərlər: ''Vola-pük'' dünyanın-dili.
Падежные формы могут образовывать сложные слова (как в немецком): ''Vola-pük'' мира-язык.
Həmçinin dildə söz yaradıcılığında istifadə olunan çox sayda ön şəkilçisi və şəkilçi mövcuddur, məsələn: ''fam'' ("şan", "şöhrət") və ''famum'' («böyük şöhrət»), lakin onlardan bəziləri, o cümlədən də bu misal De Yonqun islahatı nəticəsində ləğv olunmuşdular.
Также в языке есть богатая система суффиксов и приставок, которые используются в словообразовании, например: ''fam'' («слава») и ''famum'' («бо́льшая слава»), но некоторые из них, включая данный пример, были отменены реформой Де Йонга.
==== [[FelFeil]] ====
Volapükdə feillərin və müxtəlif feil formalarının yaradılmasının mürəkkəb sistemi var, lakin onların demək olar ki, hamısı opsionaldır və istifadəsi məcburi deyil. Məsələn, feilin şəxs-cəm şəkilçiləri formasına görə müvafiq əvəzliklə eynidir:
У волапюка сложная система образования глаголов и различных глагольных форм, но почти все они опциональны и необязательны к употреблению. Так, лично-числовые суффиксы глагола совпадают по форме с соответствующими местоимениями, например:
* Местоимение ''ob(s)'' əvəzliyi — «яmən (мыbiz)», при присоединении к корню ''löf'' («любовь»"sevgi") получаетсяkökünə глаголəlavə olunduqda ''löfob(s)'' («люблю"sevirəm, лю́бим»sevirik") əmələ gəlir;
* Местоимение ''ol(s)'' əvəzliyi — «тыsən (выsiz)») ''löfol(s)'' — «любишь"sevirsən, лю́бите»sevirsiniz";
* Местоимение ''om(s)'' əvəzliyi — «онo (ониonlar, мужчиныkişilər)» ''löfom(s)'' — «любит"kişi мужчинаsevir, любятkişilər мужчины»sevirlər";
* Местоимение ''of(s)'' əvəzliyi — «онаo (ониonlar, женщиныqadınlar)» ''löfof(s)'' — «любит"qadın женщинаsevir, любятqadınlar женщины»sevirlər";
* ''on(s)'' əvəzliyi — dilin ilk versiyasında qeyri-müəyyən əvəzlik idi, "nə isə" mənasında, ikinci versiyada orta cins əvəzliyidir.
* Местоимение ''on(s)'' — в первой версии языка неопределённое местоимение, «что-то», во второй версии средний род, «оно (они среднего рода)», при присоединении в качестве суффикса получается ''löfon(s)'' — «любит что-то (любят кто-то)» в первой версии и «любит оно, любят кто-то (среднего рода)» во второй;
* ''oy(s)'' əvəzliyi — De Yonqun islahatı ilə tətbiq olunmuşdur, volapükün ilkin variantındakı qeyri-müəyyən əvəzliyi əvəz elədi və ilkin versiyadakı ''on(s)'' mənasını daşıyır, şəkilçi kimi əlavə olunduqda ''löfoy(s)'' — «kimsə sevir (kimlərsə sevirlər)" mənasını verir.
* Местоимение ''oy(s)'' — введено реформой Де Йонга, заменило неопределённое местоимение из первой версии волапюка, означает то же, что и ''on(s)'' в первой версии («что-то»), при присоединении в качестве суффикса получается ''löfoy(s)'' — «любит что-то (любят кто-то)».
Zamana görə dəyişmə ön və son şəkilçiləri vasitəsilə edilir:<br />
Изменение по временам и наклонениям происходит с помощью [[постфикс]]ов и [[Приставка (лингвистика)|префиксов]]:<br />
'''НеŞühudi перфектныеkeçmiş формыzama''', префиксы ''ä-'', ''a-'' и ''o-'' ön şəkiçiləri:
* ПрошлоеKeçmiş zaman: ''älöfom'' — «он"o любил»sevdi";
* Настоящееİndiki zaman: ''alöfom'' — «он"o любит»sevir";
* БудущееGələcək zaman: ''olöfom'' — «он будет"o любить»sevəcək";
'''[[Перфект]]ныеPerfekt формыformalar (nəqli keçmiş zaman)''', префиксы ''i-'', ''e-'' иvə ''u-'' ön şəkiçiləri:
* ПрошлоеKeçmiş zaman: ''ilöfom'' — «он"o любил ранее»sevmiş";
* Настоящееİndiki zaman: ''elöfom'' — «он"o только что любил»sevib";
* БудущееGələcək zaman: ''ulöfom'' — «он"o закончит любить в будущем»sevəcək";
Həmçinin dildə başqa formalar da var:
Также в языке существуют другие формы:
* '''[[ИнфинитивMəsdər]]''', окончание ''-ön'' şəkilçisi, ''löfön'' — «любить»"sevmək";
* '''[[ПричастиеFeili (лингвистика)|Причастиеsifət]]''', окончание ''-öl'' şəkilçisi, ''löföl'' — «любящий»"sevən";
* '''[[ИмперативƏmr (лингвистика)|Императив (повелительное наклонение)forması]]''', постфикс ''-öd'' şəkilçisi, ''löfomöd!'' — «пусть он любит"sevsin!»";
* '''[[Şərt forması]]''', ''-öv'' şəkilçisi, ''löfomöv, if …'' — "əgər ..., onda sevərdi";
* '''[[Юссив]]''' (ещё более строгое повелительное наклонение), постфикс ''-öz'', ''löfomöz!'' — «он должен любить сейчас!» (суффикс использовался только в дореформенном волапюке);
* '''[[Məchul forma]]''', ''p-'' ön şəkilçisi, ''palöfom'' — "o sevilir";
* '''[[Условное наклонение|Кондиционалис (условное наклонение)]]''', постфикс ''-öv'', ''löfomöv, if …'' — «он бы любил, если …»;
* '''Sual hissəciyi''', ''-li'' şəkilçisi, ''löfom-li'' — "o sevir?";
* '''[[пассив (залог глагола)|Пассив]]''', префикс ''p-'', ''palöfom'' — «он люби́м» («его любят»);
Ümumiyyətlə bu şəkilçilər vasitəsilə müxtəlif məlumatlara görə bir neçə mindən bir neçə yüz minə qədər feil forması almaq olar<ref>[http://www.homunculus.com/babel/avolapuk.html#verbs Blueprints for Babel: Volapük<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>.
* '''[[Оптатив]]''', постфикс ''-ös'', ''löfomös'' — «хочу, чтобы он любил» («пусть он любит»);
* '''[[Субъюнктив]]''', постфикс ''-la'', ''löfom-la'' — «он может любить, но это не точно» («возможно он любит»);
* '''Вопросительное слово''', постфикс ''-li'', ''löfom-li'' — «он любит?»;
* '''Указание возможности''', окончание ''-öx'', ''löfomöx'' — «он может любить» (суффикс использовался только в дореформенном волапюке);
В общей сложности из этих префиксов и постфиксов в языке, по разным данным, можно получить от нескольких тысяч до нескольких сотен тысяч разных глагольных форм<ref>[http://www.homunculus.com/babel/avolapuk.html#verbs Blueprints for Babel: Volapük<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>.
==== [[Sifət]] ====
Sifətlər ''-ik'' (''gudik'' — "yaxşı") şəkilçisini əlavə etməklə yaranır, hallanmır və aid olduğu isimdən sonra gəlir. Zərf sifətə ''-о'' və ya ''-i'' şəkilçisi əlavə etməklə yaranır (''gudiko'' — «yaxşı») və cümlədə ai olduğu feldənfeildən sonra gəlir və dəyişmir.
== Tarix ==
| 