Yarımkeçirici: Redaktələr arasındakı fərq

▲'''Yarimkeçiricilər'''-elektrik keçiriciliyinə görə naqillərlə dielektriklər arasında yerləşən bir neçə (təqribən 14)orta qrup elementi və onların əsasında alınmış birləşmə və bərk məhlul kristallarıdır.'''Yarımkeçiriciləri populyar edən'''-onların elektrik keçiriciliyini aşqar (qarışıq) vurmaqla və xarici təsirlərlə dəyişdirə bilmək imkanıdır.'''Yarımkeçiriciləri metallardan fərqləndirən əsas keyfiyyətlərdən biri də '''-temperaturun yüksəlməsi ilə onların elektrik keçiriciliyinin yüksəlməsi ,yəni müqavimətinin azalmasıdır.Si kristalı misalında səbəbi aydınlaşdıraq.Si 4 valentli elementdir və dayaniqlı quruluş yaratmaq üçün hər silisium atomu dörd qonşusu ilə elektronların ortaqlşdırır.'''Kovalent rabitə'''-iki qonşu atom arasındakı qarşılıqlı təsirin ortaqlaşmış cüt-elektron rabitəsidir.Aşağı temperaturlarda bütun elektronlar rabitələrin yaranması işində məşğuldur , keçiricilikdə iştirak edə bilməz və yarımkeçirici dielektrik kimidir.'''Sərbəst elektronlar'''-atomla raabitəsini qırıb kristal daxilində keçiricilikdə iştirak edə bilən elektronlardır.Temperaturun yüksəlməsi ilə rabitəsini qırıb keçiricilikdə iştirak edən elektronların sayı artydığından keçiricilik yüksəlir.'''Elektron keçiriciliyi'''-sərbəst elektronların mövcud olması nəticəsində əmələ gələn keçiricilikdir.'''Deşik keçiriciliyi'''-rabitə qırılan zaman elektronu çatışmayan boş yerin sahə istiqamətində yrini dəyişməsi hesabına yaranan keçiricilikdir.'''Yarımkeçiricilərin məxsusi elektrik keçiriciliyi'''-heç bir aşqarı olmayan ideal yarımkeçiricinin elektrik keçiriciliyidir.'''Sərbəst elektronların konsentrasiyası'''-vahid həcmdəki sərbəst elektronların sayıdır.Məsələn,Ge kristalında otaq temperaturunda n=3·10¹³sm^-3dür.

▲'''Donor aşkarlar'''-öz elektronlarını asanlıqla verə bilən və deməli sərbəst elektron sayını artıran aşkarlara deyilir. '''n-tip yarımkeçiricilər'''-donor aşkarlara malik yarımkeçiricilərərdir və sərbəst elektron sayı deşiklərin sayından dəfələrlə çox olan yarımkeçiricilərdir. Bu tip yarımkeçiricilərdə elektronlar əsas yük daşıyıcılar, deşiklər isə qeyri əsas yük daşıyıcılardır.Dövrü sistemin IV qrup elementinə (məsələn silisiuma) 0,0001 hissə V qrup elementi (məsələn As) aşqar kimi vurularsa keçirici elektronların konsentrasiyası milyon dəfələrlə artar.'''Akseptor aşkarlar'''-deşiklərin sayını artıran aşkarlara deyilir. '''p-tip yarımkeçiricilər'''-deşik keçiriciliyi elektron keçiciyinə nisbətən üstünlük təşkil edən yarım keçiricilərə deyilir. P-tip yarım keçiricilərdə əsas yük daşıyıcılar deşiklərdir,elektronlar isə qeyri əsas yük daşıyıcılarıdır.İV qrupa (məsələn, Si-a) IIIqrup elementi (məsələn Al) vurmaqla p-tip yarımkeçirici almaq olar.'''p-n keçid'''-müxtəlif tipli yarımkeçiricilərin kontaktına deyilir. '''Bağlayıcı təbəqə'''-müxtəlif tipli iki yarımkeçicinin kontaktında yaranan elektrik sahəsidir.'''Düz keçid'''-nümunənin keçiriciliyi əsas yük daşıyıcıların iştrakı ilə olan keçiddir yəni p-tip yarımkeçirici müsbətə n-tip yarınkeçirici isə mənfi qütbə qoşularsa bağlayıcı təbəqənin hündürlüyü azalar və kantakdan elektrik cərəyanı keçər.'''Tərs keçid'''-əks istiqamətdə birləşdirdikdə isə kantakdan keçid qeyri-əsas yükdaşıyıcılarla təmin edilər ,keçən cərəyan düz keçiddəkindən çox-çox kiçik olar..'''Yarımkeçirici diod'''- p-n keçid əsasında hazırlanmış cihazdır və əsasən dəyişən cərəyanın düzləndirilməsində istifadə olunur. '''Yarımkeçirici tranzistor'''- p-n-p və ya n-p-n iki qat keçid əsasında hazırlanmış yarımkeçirici cihazdır.--[[İstifadəçi:Ramizhuseyn|Ramizhuseyn]] 09:03, 29 yanvar 2012 (UTC)

▲'''Yarımkeçirici Cihazlar'''<br />

▲DIOD-Düzləndirici <br />

▲Tranzistor-Gücləndirici <br />

▲Termistor-Temperaturu ölçür <br />

▲Fotorezistor-Zəif işıq selini ölçür <br />