III Səlim: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
[[Şəkil:Konstantin Kapidagli 002.jpg|thumb]]
Sultan III Səlim (1789-1807) — Osmanlı imperatoru.
 
III Səlim Sultan III Mustafanın oğlu idi. O, 1761-ci ildə Topqapı Sarayında anadan olmuşdu. Əmisinin vəfatından sonra 28 mart 1789-cu ildə taxta çıxmışdı. III Səlimin taxta çıxdığı vaxt Osmanlı-Rus və Osmanlı-Avstriya müharibələri davam edirdi. Bu ərəfədə Krım Rusiya İmperiyası tərəfindən işğal olunmuşdu. Sultan cəbhədəki sərdarlarına fərman göndərib nəyin bahasına olursa olsun rusların Krımdan çıxarılmasının vacib olduğunu bildirdi. Osmanlı ordusunun Rusiya və Avstriya cəbhələrində məğlub durumda olduğunu nəzərə alan sədrəzəm sultana "Əsgərlərdə döyüşəcək hal yoxdur" cavabını göndərdi. Bundan sonra sultan bu ordu ilə qələbə qazanmağın mümkün olmadığını anlayaraq 1791-ci ildə Avstriya ilə Ziştov, 1792-ci ildə isə Rusiya ilə Yaş sülh müqavilələrini imzaladı. Avropadakı qonşularının, xüsusilə də Fransanın başının daxili çəkişmələrə, qiyamları yatırmağa qarışdığından istifadə edən III Səlim öz ölkəsində islahatlar keçirməyə başladı. 72 maddədən ibarət bu islahatlar "Nizami-cədid" adlanırdı. Bundan başqa sultan güclü nizami ordunun formalaşdırılması işinə də böyük diqqət ayırdı. O, Avstriya, Fransa, Prusiya və İngiltərə paytaxtlarına elçilər göndərir, bu elçilər isə öz növbələrində bu ölkələrin vəziyyətləri haqqında məlumatlar toplayaraq İstanbula ötürürdülər. Çox qısa zamanda sultanın islahatları öz bəhrəsini verdi. Misiri işğal edən Napolyon 17 mart 1799-cu ildə Akka mühasirəsi zamanı məğlub oldu. Ağır itkilər verən Napolyon 22 avqust 1799-cu ildə Misiri də tərk etmək məcburiyyətində qaldı. 1803-cü ildə Ərəbistanda ortaya çıxan vəhhabi üsyanı yatırıldı. 1805-ci ildə Rusiya Osmanlı İmperiyasının ərazisinə soxulub Hotin, Bender, Gili və Akkermanı işğal etdi. İngilislər isə Misirə hücum etdilər. Lakin nizam-intizamlı və güclü Osmanlı ordusu həm ingilislərə, həm də ruslara qalib gəldi. Ordu cəbhədə bu uğurları qazandığı vaxt ölkə daxilində qiyamçılar III Səlimi devirdilər (28 may 1807). Ələmdər Mustafa Paşa sultanı yenidən taxt-taca çıxarmaq üçün cəhdlər göstəsə də, qiyamçılar daha cəld tərpənib 28 iyul 1808-ci ildə III Səlimi qətlə yetirdilər.
III Mustafanın oğludur. 1761-ci ildə Topqapı Sarayında anadan olub.Əmisinin vəfatından sonra 28 mart 1789-cu ildə taxta çıxdı.
 
III Səlimin hökmdar olduğu sırada osmanlı-Rus və Avstriya hərbləri davam etməkdə idi. Xüsusilə Krımın Moskva işğalına düşməsi səbəbindən Səlim Xan çox kədərlənirdi.
 
Cəbhədəki sərdarlara fərmanlar göndərərək düşmənə qarşı mübarizə edilməsini və Krımdan çıxarılmasını istədi. Osmanlı ordusunun Rusiya və Avstriya cəbhələrində məğrubiyyət vəziyyətdə olması səbəbindən sədrəzəm "Əsgərlərdə cenk edəcək hal yoxdur" deyə cavab verdi. Bu xəbər üzərinə daha da kədərlənən və bu ordu ilə zəfər qazanılmasının mümkün olmadığını anlayan III Səlim, Avstriya ilə 1791-ci ildə Ziştov, Rusiya ilə də 1792-ci ildə Yaş müqavilələrini imzaladı.
 
Bu sırada Avropanın və xüsusiylə qonşularının Fransa qiyamı ilə məşğul olmalarını fürsət bilən Səlim Xan, dərhal islahat təşəbbüslərinə girişdi. Onun 72 maddədən ibarət islahatları "Nizami-cədid" adlanıb. Yeni nizami bir ordu qurdu. Avstriya, Fransa, Prusya və İngiltərə mərkəzlərinə göndərilən elçilər, məlumatlar yığaraq İstanbula hesabat verirdilər.
 
Səlim Xan gecəli gündüzlü iş ilə qısa bir müddətdə reallaşdırdığı islahatların nəticələrini görməyə başladı. Misirı işğal edən Napolyonun 17 mart 1799-cu ildə Akka mühasirəsi nizamı ordusu tərəfindən qırıldı. Akka qarşısında ağır bir məğrubiyyətə uğrayan Napolyon, 22 avqust 1799-cu ildə Misiri də tərk etmək məcburiyyətində qaldı. 1803-cü ildə Ərəbistanda ortaya çıxan vəhhabi üsyanı yatırıldı. 1805-ci ildə Rusiya, Osmanlı Dövlətinin içərilərinə girməyə başladı. Osmanlı torpaqlarına girərək Hotin, Bender, Gili və Akkermanı ələ keçirdi. İngilislər Misirə hücum etdi. Lakin intizamlı və qüdrətli yeni Osmanlı orduları, İngilis və Ruslara qarşı hər cəbhədə üstünlük qazandılar.
 
Osmanlı ordusu cəbhədə müvəffəqiyyətlər əldə edərkən, üsyançılar III Səlimi da taxtdan endirdilər (29 may1807). Ələmdar Mustafa Paşa Səlimi təkrar taxta çıxarmaq üçün hərəkətə keçdisə də, daha cəld davranan üsyankarlar, Sultanı şəhid etdilər (28 iyul 1808).
 
{{Osmanlı}}
 
[[Kateqoriya:Osmanlı sultanları]]
[[Kateqoriya:Hökmdarlar]]
[[Kateqoriya:Öldürülmüş hökmdarlar]]