Saklar: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 46:
[[Herodot]]un qeyd etdiyi XI əyalət indiki [[Şimali Azərbaycan]]a aid olan ərazinin bir hissəsi –[[Kür]]lə [[Araz]]ın birləşdiyi yerdən [[Xəzər]]ədək olan ərazidən Cənuba doğru uzanan əraziləri əhatə edirdi.Lakin bu ərazi tarixən [[Manna]]ya,sonra [[Midiya]]ya,e.ə. 550-ci ildən-331-ci ilə kimi fars [[Əhəmənilər dövləti]]nə,bu dövlət [[Makedoniyalı İskəndər]] tərəfindən məhv edildikdən sonra isə [[Atropatna]]ya tabe olmuşdu.Bu əyalətin coğrafi kordinatları dəqiqliyi ilə məlum olmasa da Güman ki bu əyalətə [[Xəzər]] dənizinin Cənub-Qərb sahilləri də daxil idi.[[Herodot]] məhz burada başqa tayfalarla – pantimat,pavsik və doriyetlərlə yanaşı,sakların da yaşadığını yazmşdı.Qədim mənbələrdən məlum olur ki,bu əyalətdə saklar iki mahalda məskun idilər:Sakasində və Balasakanda.
[[Strabon]] (I əsr) [[Atropatena]] ərazisində Sakasena adlı əyalətin adını qeyd edir.(Strabon,XI,7,2) Bu ad saka etnonimindən və türkcə mənsubiyyət bildirən "-sin" (-çin,-şin) şəkilçisindən ibarətdir.Həmin Sakasena (əslində Sakaşin) [[Astara]] rayonunun ərazisində Sakaşon və Sakşon toponimlərində indiyədək qalmışdır.Buradan belə nəticəyə gəlmək olar ki,bu Sakaşin talışların əcdad olan kadusların ərazisində yerləşirdi.Çünki,e.ə. V əsr müəllifi [[Ksenefont]] da gürgünların və [[kaduslar]]ın qonşuluğunda sakların yaşadığını yazmışdır. (Ksenefont,V,3,24) Qədimdə indiki [[Muğan]] və [[Salyan]] düzlərində kaspilər məskun idilər və ona görə də bu ərazi antik müəlliflərin əsərlərində Kaspiana adlanırdı.Saklar bu ərazidə məskunlaşdıqdan sonra isə bu əyalət Balasakan (türkcə "pala" – düzənlik sözü və sak etnonimindən) adlanmışdı.Balasakan toponimi ilk dəfə III əsrdən məlumdur.Axırıncı dəfə Balasacan formasında bu toponimi XIII əsr müəllifi [[Yaqut əl-Həməvi|Yaqut Həməvi]] işlətmişdir.[[Qiyasəddin Qeybullayev|Q. Qeybullayev]] yazır ki,ehtimal etmək olar ki,eramızdan əvvəlki son əsrlərdə saklar [[kasplər]]i sıxışdırmış və onların ərazisinə yiyələnmişdilər.Bir antik mənbədə kaspilərin ətrafında at əti yeyənlərin yaşadığı göstərirlir.At əti yeyən bu köçərilər gümün ki,saklar idilər.
[[Herodot]] sakların həm də [[Əhəmənilər dövləti]]nin X əyalətində yaşadığını yazır.(Herodot,III,92) Amma bu əyalətin də dəqiq kordinatları məlum deyil.Lakin [[Herodot]] bu əyalətdə saklarla yanaşı,akbatanlıları ([[Midiya]]nın paytaxtı Akbatan şəhərinin sakinlərini) da qeyd edir.[[Qiyasəddin Qeybullayev|Q. Qeybullayev]] qeyd edir ki,güman ki,bu saklar məhz [[Assur]] mənbəsində qeyd edilən Sakadır.Bu saklar daha kompakt qrup idi.Məhz həmin saklar e.ə. 552-ci ldə [[farslar]]ın hakimiyyətinə qarşı üsyan qaldırmışdılar və Əhəməni şahı [[I Dara]] onları e.ə. 519-cu ilə aid [[Bisütun qaya yazısı]]nda "şişpapaqlı saklar" adlandırır.Sakların bu hissəsi [[Güney Azərbaycan]]da [[Azərbaycan türkləri]]nin etnogenezində mühüm rol oynamışlar.Oradakı Gəncə də məhz bu sakların yaşadığı ərazidə yaranmışdı.
| |||