Emil Durkhaym: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 5:
==İntihar==
Emil Durkhaymın sosiologiya, və ümumiyyətlə, bütün elm aləminə verdiyi ən böyük tövhə şübhəsiz ki onun intihar hadisələri ilə bağlı apardığı araşdırmalar olmuşdur. Durkhayma qədər təkcə Qərbdə deyil, bütün dünyada intiharın səbəbi hər zaman intihar edən şəxsin səhhətində və psixoloji durumunda görülürdü, lakin Durkhaym kəşf etdi ki, intiharın səbəbi fərdin özündən çox onun yaşadığı ətraf mühitdə axtarılmalıdır. Durkhaym araşdırmasına müxtəlif Avropa ölkələrindəki intiharla bağlı statistik məlumatları yığaraq başladı. O tez bir zamanda gördü ki müəyyən qrup insanlar (katoliklər, qadınlar, varlı şəxslər, cavanlar) digərlərindən (protestantlar, kişilərdən, qocalardan, imkansızlardan) daha az hallarda intihara əl atırlar. Buna görə də Durkhaym intiharı sosial fakt adlandırdı. Sosial fakt insanların yaratdığı, lakin onların nəzarətindən çıxan və onlara istər-istəməz təsir edən sosial fenomenə deyilir.Məsəl üçün, intihar hadisəsi sadə insanların nəzarətində olmayan sosial-iqtisadi və siyasi durumla olduqca sıx əlaqədədir və ətraf mühitdə baş verən dəyişikıiklər insanın şəxsi həyatına da təsir edir.
Durkhaym intiharı 2 qrupa (hər qrupun özu də 2 qrupa bölünür) ayırıb. Bir qrup cəmiyyətə inteqrasiya və digəri isə mənəvi dəyərlərin gücü adlanır. Cəmiyyətə olduqca sıx bağlı olan və cəmiyyətin qoyduğu qayda-qanunlara və dəyərlərə son dərəcə yüksək formada əməl edən şəxsin törətdiyi intihar altruistic intihar adlanır. Məsəlçün, bəzi qəbilələrdə və hətta nisbətən sivilizasiyalaşmış bölgələrdə (Hindistanın bəzi bölgələrində) qadının onun həyat yoldaşı öldüyü zaman intihar etməsi yüksək dəyərləndirilir çünki o insanların inancına görə belə vəziyyətdə inithar etmək dini cəhətdən də qəbul edilir və digər dünyada mükafatlandırılır. Digər altruistic intihar isə digərləri uğrunda öz canından keçən insanlara aid edilir. Bu qrupa müharibə zamanı düşmənə əsir düşməkdənsə özünü öldürən vı yaxud ailəsi, cəmiyyəti və digərləri uğrunda öz canına qəsd edən insanlar aiddir. Durkhaym insanı cəmiyyətə bağlayan və intihar riskini azaldan faktorlar olaraq din və cəmiyyətdəki dəyərləri göstərib. Durkhayma görə dinin güclü olduğu mühitdə intiharın baş vermə ehtimalı aşağı enir çünki din intiharı pisləyir. Bundan əlavə olaraq da dinin və dəyərlərin güclü olduğu cəmiyyətlərdə adətən insanlar arasındakı bağlar sıx olur. Bu sıxlıq fərdi insanlara çətin zamanlarda, problemlərlə üzləşən anda onları intihar çəkindirməyə qadirdir. Belə ki primitiv və tam müasirləşməmiş cəmiyyətlərdə insanlar birbiri ilə daima sıx əlaqədə olurlar, problemlərini bölüşüb digərlərindən rahatlıqla məsləhət alırlar. Nəticədə də ciddi problemlə üzləşən şəxs intihardan əl çəkir. Lakin, müasir cəmiyyətlərdə bu sıxlıq xeyli azaldığı üçün intihar riski çoxalır (xüsusən də ailəli və ya ata anası və dostları olmayan insanlar intihara tez əl atırlar).
{{Link GA|en}}
{{Link GA|zh}}
| |||