Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k 94.20.63.194 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Legobot tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
{{Şirkət
|adı = Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı
|loqotipi = [[Şəkil:|200px]]
|tipi =
|fəaliyyəti =
|şüarı =
|təsis edilib = [[11 fevral]] [[1992]]
|təsisçiləri =
|ləğv edilib =
|yerləşməsi = R.Behbudov küçəsi 32, [[Bakı]], {{AZE}}
|hakim simaları = [[Elman Rüstəmov|Elman Sirac oğlu Rüstəmov]]
|sahəsi =
|məhsulu =
|gəliri =
|əməliyyat mənfəəti =
|təmiz mənfəəti =
|əməkdaşların sayı =
|ana şirkəti =
|budaq şirkətləri =
|auditoru =
|veb-saytı = http://www.cbar.az
}}
'''Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı''' — Milli Bank dövlət orqanıdır, onun [[Azərbaycan Respublikası]]nın Dövlət gerbi təsvir edilmiş və adı yazılmış möhürü vardır.<ref>[http://aba.az/publish/qanun_bazasi/Qanunlar/g11.doc Azərbaycan Respublikasının Milli Bankı haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU, Maddə 9]</ref> Pul nişanlarının tədavülə buraxılması və tədavüldən çıxarılması hüququ yalnız Mərkəzi Banka mənsubdur. Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı dövlətin müstəsna mülkiyyətindədir.<ref>[http://www.parliament.az/?/az/topcontent/2 Azərbaycan Respublikası Konstitusiyası AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ KONSTİTUSİYASI]</ref>
Sətir 8 ⟶ 29:
== Tarixi ==
1918-ci il may ayının 28-də Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti yaradılandan bir müddət sonra 1919-cu il sentyabr ayının 16-da Azərbaycan Dövlət Bankının Nizamnaməsi qəbul edildi və 30 sentyabr tarixində Bank fəaliyyətə başladı.
1920-ci il 28 aprel tarixdə bolşevik Rusiyasının Azərbaycanı istila etməsi nəticəsində ölkənin mövcud pul-kredit sistemi ləğv edildi. Azərbaycan Dövlət Bankı Azərbaycan Xalq Bankı adlandırıldı. Bütün banklar və digər kredit təşkilatları milliləşdirilərək Xalq Bankının tərkibinə qatıldı, bank işi dövlətin müstəsna inhisarına keçdi.
"Azərbaycan Respublikasının iqtisadi müstəqilliyinin əsasları haqqında" Azərbaycan Respublikasının 1991-ci il 25 may tarixli Konstitusiya Qanununun "Bank sistemi və pul tədavülü" adlanan 14-cü maddəsi ilə bütövlükdə Azərbaycanda müstəqil bank sisteminin və milli pul vahidinin tədavülünün hüquqi əsasları təsbit olundu, eyni zamanda burada mərkəzi bankın statusu və səlahiyyətləri müəyyənləşdirildi.
1991-ci il 18 oktyabr tarixində Azərbaycan öz dövlət müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra müstəqil Azərbaycan Respublikasının bank sisteminin, o cümlədən mərkəzi bankın yaradılması üçün hüquqi baza yaradıldı.
Konstitusiya Qanununa uyğun olaraq "Azərbaycan Respublikası Milli Bankının yaradılması haqqında" Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 1992-ci il 11 fevral tarixli Fərmanı ilə Dövlət Bankının, keçmiş SSRİ Sənaye-Tikinti Bankının, SSRİ Aqrar-Sənaye Bankının Azərbaycan Respublikası bankları bazasında Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı yaradıldı.
1992-ci ildə, 1996-cı ildə və nəhayət 2004-cü ildə qəbul edilən "Azərbaycan Respublikası Milli Bankı haqqında" qanunlar müstəqil Azərbaycan dövlətinin mərkəzi bankının hüquqi statusunu və səlahiyyətlərini təsbit etdi, möhkəmləndirdi və inkişaf etdirdi.
18 mart 2009-cu il tarixli ümumxalq referendumunun nəticəsinə əsasən bankın adı ("Azərbaycan Respublikasının Milli Bankı") dəyişdirilərək "Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı" adlandırıldı.
== Məqsəd və funksiyalar ==
10 dekabr 2004-cü il tarixli "Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa əsasən Mərkəzi Bankın fəaliyyətinin əsas məqsədi öz səlahiyyətləri daxilində qiymətlərin sabitliyininin təmin edilməsidir. Bankın fəaliyyətinin məqsədi, həmçinin bank və ödəniş sistemlərinin sabitliyini və inkişafını təmin etməkdir.
Öz məqsədlərinə nail olmaq üçün Mərkəzi Bank:
*dövlətin pul və valyuta siyasətini müəyyən edir və həyata keçirir;
*nağd pul dövriyyəsini təşkil edir;
*pul nişanlarının tədavülə buraxılmasını və tədavüldən çıxarılmasını həyata keçirir;
*manatın xarici valyutalara nisbətdə rəsmi məzənnəsini mütəmadi müəyyən edir və elan edir;
*qanunvericiliyə uyğun olaraq valyuta tənzimini və nəzarətini həyata keçirir;
*sərəncamında olan beynəlxalq qızıl-valyuta ehtiyatlarını saxlayır və idarə edir;
*hesabat tədiyə balansını tərtib edir və ölkənin proqnoz tədiyə balansının hazırlanmasında iştirak edir;
*bank fəaliyyətini lisenziyalaşdırır və tənzimləyir, qanunla müəyyən edilmiş qaydada bank fəaliyyətinə nəzarəti həyata keçirir;
*ödəniş sistemlərinin fəaliyyətini təşkil edir, əlaqələndirir, tənzimləyir və onların üzərində nəzarəti qanuna uyğun olaraq həyata keçirir.
== Struktur və idarəetmə ==
Mərkəzi Bankın təşkilati strukturuna İdarə Heyəti, mərkəzi aparat, ərazi idarələri daxildir. Mərkəzi Bankın mərkəzi aparatı daxili audit bölməsindən, habelə İdarə Heyətinin müəyyən etdiyi digər struktur bölmələrindən ibarətdir.
Mərkəzi Bank İdarə Heyəti tərəfindən idarə olunur. Mərkəzi Bankın İdarə Heyətinin tərkibi yeddi nəfərdən ibarətdir. İdarə Heyətinin tərkibinə sədr, Mərkəzi Bankda daimi əsaslarla işləyən dörd üzv və iki kənar üzv daxildir. İdarə Heyətinin üzvləri vəzifəyə 5 il müddətinə təyin edilirlər.
Mərkəzi Bank öz fəaliyyəti barədə yalnız Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə hesabat verir.
== Statusu ==
Sətir 36 ⟶ 77:
== Beynəlxalq əlaqələri ==
Mərkəzi Bankın beynəlxalq əlaqələri ölkənin maliyyə-texniki ehtiyacları baxımından beynəlxalq maliyyə-kredit institutları, xarici mərkəzi banklar, donor təşkilatlarla zəruri əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi, Mərkəzi Bankın beynəlxalq əlaqələrinin genişləndirilməsi və beynəlxalq maliyyə çevrələrində
#Xarici Mərkəzi banklarla əməkdaşlıq
#Digər xarici təşkilatlarla əməkdaşlıq
=== Beynəlxalq maliyyə-kredit institutları ilə əməkdaşlıq ===
Mərkəzi Bank beynəlxalq maliyyə-kredit institutları ilə ölkənin inkişafına maliyyə-kredit resurslarının cəlb olunması, Mərkəzi Bankın və bütövlükdə bank sisteminin inkişafı istiqamətində intensiv əməkdaşlıq edir.
Beynəlxalq Valyuta Fondu (BVF) ilə Yoxsulluğun Azaldılması və İqtisadi İnkişafın Təmin Edilməsinə Yönəldilmiş Kredit Mexanizmi (PRGF) proqramı çərçivəsində əməkdaşlıq həyata keçirilir. Bundan əlavə BVF-nin ekspertləri Mərkəzi Banka Kart Prosessinq Mərkəzinin yaradılması, Milli Ödəniş Sisteminin inkişafı üzrə Dövlət Proqramının hazırlanması, eləcə də digər istiqamətlərdə texniki yardım göstərmişlər. "Banklar haqqında" və "Azərbaycan Respublikasının Milli Bankı haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunlarının beynəlxalq standartlara tam uyğun olaraq hazırlanması sahəsində BVF ilə əməkdaşlıq edilmişdir.
Bankın 2003-2005-ci illərdə Azərbaycan üzrə ölkə Strategiyasında nəzərdə tutulmuş tədbirlərin həyata keçirilməsi istiqamətində Dünya Bankı ilə fəal əməkdaşlıq edilmişdir.
Azərbaycanın maliyyə sektorunda həyata keçirilən islahatlara yardım göstərilməsində Dünya Bankının Maliyyə sektoruna texniki yardım layihəsi mühüm yer tutur. Bu layihə çərçivəsində respublikada mütərəqqi texnologiya əsasında ödəniş sistemlərinin inkişaf etdirilməsi, o cümlədən Xırda Ödənişlər üzrə Hesablaşma Klirinq Sistemi, Kart Prosessinq Mərkəzi, Mərkəzləşdirilmiş Kredit Reyestri və s. mühüm layihələr həyata keçirilmişdir.
Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı (AYİB) Azərbaycanda maliyyə sektorunun güclənməsi istiqamətində aktiv fəaliyyət göstərir. AYİB-in maliyyə sektorunda fəaliyyəti banklara kredit xətlərinin təmin edilməsi, Mikromaliyyələşdirmə Bankının kapitalında və özəl bankların kapitalında iştirak, eləcə də dövlət banklarının özəlləşdirilməsi istiqamətində həyata keçirilir.
Asiya İnkişaf Bankının (AİB) Azərbaycanda 2004-cü ildə nümayəndiliyinin açılması bu qurumla əməkdaşlığın daha aktiv aparılmasına imkan vermişdir. 2004-cü il ərzində AİB-in ekspertləri ilə "Yaşayış mənzillərinin maliyyələşdirilməsi" layihəsinin hazırlanması üzrə müzakirələr aparılmışdır.
=== Xarici Mərkəzi banklarla əməkdaşlıq ===
Bank sektorunda dünyada mövcud olan qabaqcıl praktika və texnologiyalar ilə tanış olmaq, bu standartların və texnologiyaların Azərbaycanın bank sistemində tətbiqinə nail olmaq, eləcə də xarici ölkələrin Mərkəzi Bankları arasında Azərbaycan Mərkəzi Bankının özünün nüfuzlu yerini müəyyənləşdirmək məqsədilə inkişaf etmiş ölkələrin Mərkəzi Bankları ilə əməkdaşlıq əlaqələri yaradılmışdır. Bu istiqamətdə Almaniya Bundesbankı, Polşa Milli Bankı, İsveçrə Milli Bankı, Çexiya Mərkəzi Bankı, Türkiyə Mərkəzi Bankı, Qazaxıstan Milli Bankı, Fransa Mərkəzi Bankı ilə səmərəli əməkdaşlıq əlaqələri həyata keçirilir.
=== Digər xarici təşkilatlarla əməkdaşlıq ===
Mərkəzi Bankın digər xarici təşkilatlarla beynəlxalq əlaqələri, əsasən, bankda həyata keçirilən islahatlara texniki yardım dəstəyinin təmin edilməsinə yönəldilmişdir. Bu məqsədlə İsveçrənin İqtisadi Məsələlər üzrə Dövlət Katibliyi (SECO), Almaniya İnkişaf Bankı (KfW), ABŞ-ın Beynəlxalq İnkişaf Agentliyi (USAİD) ilə sıx əməkdaşlıq edilmişdir.
[[Şəkil:Stamps of Azerbaijan, 2012-1016.jpg|right|250px]]
== İstinadlar ==
<references/>
== Xarici keçidlər ==
* [http://www.cbar.az Azərbaycan Mərkəzi Bankının rəsmi internet səhifəsi]
| |||