Vikipediya

Hicri-şəmsi təqvimi: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
k Sortilegus moved page Hicri Şəmsi təqvimi to İran təqvimi
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
 
 
{{Təqvimlər}}
'''İran təqvimi''' və ya '''Hicri-şəms''' ({{lang-fa|تقویم هجری شمسی؛ سالنمای هجری خورشیدی}}) — [[İran]]da və [[Əfqanıstan]]da rəsmi təqvim olaraq istifadə edilən astronomik günəş təqvimi. Təqvim [[Ömər Xəyyam]]ın iştirakı ilə hazırlanmışdır və bu günə qədər bir neçə dəfə dəqiqləşdirilmə aparılmışdır. Təqvimdə tarix hicrətdən ([[Məhəmməd peyğəmbər]]in 622-ci ildə [[Məkkə]]dən [[Mədinə]]yə köçməsi) hesablanır, amma klassik islam təqvimi olan [[hicri təqvimi]]ndən fərqli olaraq İran təqvimi günəş (tropik) ilinə əsaslanır. Ona görə də onun ayları ilin həmişə eyni zamanlarına dəng gəlir. İlin başlanğıcı yaz gecə-gündüz bərabərliyi günü hesab olunur (Novruz bayramı).
{{qaralama-az}}
'''Hicri Şəmsi təqvimi''' or '''Irani təqvimi''':
Hicrî Şəmsi Təqvimə Türkiyə'də [[Rumî Təkvim]] də deyilir. Peyğəmbərin Mədinəyə çatmaq üzrə Kuba kəntinə gəliş günü olan miladi 20 Sentyabr 622 tarixini, Hicri il başlanğıcı olarak qəbul edən, Ərəbcə'də günəş mənasını verən Şəms sözündən də başa düşülməsi üzrə, dünyanın günəş ətrafındakı dövrü əsas olan bir təqvimdir.
 
Rumi təqvim [[Osmanlı İmperatorluğu]]nda miladî tarixiylə 13 Mart 1840 tarixində qəbul edilmiş və o gün qarşılığı olarak Rumî təqvimdə 1 Mart 1256 günü olarak qeyd edilmişdir. Rumî təqvim miladî təqvim kimi bir günəş ilini əsas aldığı üçün, Rumî təqvim Hicrî (Qəməri=ay) təqvimindən fərqli olarak miladi ilin sabit olarak 13 gün geridə qalmışdır. Rumî il başlanğıcı olaraq 1 Mart günü qəbul edilmişdir.
 
8 Fevral 1332 R. tarixində verilən bir qərarla, Culyen Təqvim əsaslı Rumî təqvim sürməkdən qaldırılaraq, yerinə Gregoryan təqvimi əsaslı Rumî təqvimi görünüşünə keçirilmişdir. Gregoryan təqvimində il başlanğıcı 1 Mart yerinə 1 Qanunisanî (Yanvar) olub, gün sayısı da 13 gün iləridədir. Verilən qərar bildirincə 15 Fevral 1332 tarixindən sonra 1 Mart 1333 günü elan edilərək, aradaki 13 günlük fərq ortadan qaldırılmış oldu.
1333 ili texniki olaraq sadəcə 10 ay sürdü ve 31 Qanuniəvvəl (Dekabr) 1333 tarixində sona çatdı. Bu günü izlənilən 1 Qanunisani (Yanvar) günü 1334 ilinin ilk günü idi.
 
Bunun üçün hesablamalarda, 1334 Rumî ilindən əvvəlki tarixlərdə Miladî ilə çevirim yapmax üçün gün sayısına 13 gün əlave edilməli və əlave edilən gün sayısı ilə birlikdə Yanvar ya da Fevral aylarına təkabül etdisə, il sayısında 585, digər aylar üçünsə 584 yıl yazılacaqdır. 1334 Rumî ili və daha sonrakı tarixlər üçün sadəcə 584 il əlavə etmək yetərlidir. Gün sayısında deyişiklik yapmağa gərək yoxdur.
 
İran İslam Dövləti'ndə hələ bir Hicri (Şəmsi) təqvimi işlədilməkdədir. Ölkənin gündəlikləri bu təqvimə görə seçilir və rəsmî sənədlərdə bu təqvim işlədilir.
 
<code>Tarix İrani təqvim: {{#time:xij xiF xiY}} Hicri Şəmsi.</code>
 
== Həmçinin bax==▼
* [[Hicri Qəməri təqvimi]]
 
==Xarici keçidlər==
[http://hical.info/lang.php?lang=ru]
 
▲== Həmçinin bax ==
{{İran təqviminin ayları}}
 
[[Kateqoriya:Hicriİran təqvimi| ]]
[[Kateqoriya:İran təqvimi]]
[[Kateqoriya:Təqvimlər]]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Hicri-şəmsi_təqvimi"