Barbarlar: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 17:
* slavyan əsirləri
{{/çərçivə}}
=== Xalqların böyük köçü ===
{{əsas|Xalqların böyük köçü}}
[[Şəkil:Hunlar..jpg|thumb|250px|left|Hunlar]]
Xalqların böyük köçü [[II əsr]]də [[hunlar|hun tayfaları]] tərəfindən Altayda başlayıb və [[Avropa]]ya tərəf yayılaraq 300 ildən çox davam edən yürüş tarixdə ''"Xalqların böyük köçü"'' adı ilə formalaşmış və tarixdə mühüm iz qoymuşdur. Yürüşün son akkordları [[VII əsr]]də slavyanyaların [[Elba]]da, [[xorvatlar]] və [[serblər]]in müasir [[Bosniya və Herseqovina|Bosniya]] və [[Dalmaçiya]]da məskunlaşması ilə nəticələnir.<ref>[http://http://tarix.info/umumitarix/orta-esrler/657-xalqlar305n-b246y252k-k246231252nd601-hunlar305n-rolu.html Xalqların böyük köçü]</ref>
Şimaldan, qərbdən və Baltikyanı ərazilərdən böyük qüvvə ilə cənuba və şərqə axışan qədim german tayfaları öz yollarında daha da güclü, köçəri türklərin axınına rast gəldilər. Bu iki cərəyan toqquşdu, qarışdı və güclü bir axının tərkibi oldu. Bu kütlə Avropanın içərilərinə daxil oldu və Roma imperiyasını məhv etməyə başladı, bir müddət sonra bu proseslərə slavyan tayfaları da cəlb olundular.<ref>[http://http://tarix.info/umumitarix/orta-esrler/657-xalqlar305n-b246y252k-k246231252nd601-hunlar305n-rolu.html Yürüşün genişlənməsi]</ref>
Qərbi qsiun-nu-nun nəsilləri olan tarixi hunlar Aral dənizinin şimalındakı çölləri tərk etdilər və Avropaya üz tutdular. Təqribən [[374-cü il]]də,
Cordanesin də dediyi kimi, hunlar Bulamerin rəhbərliyi altında Don çayını keçdilər, [[Terek]] və Kuban ərazilərində yaşayan [[alanlar]]ı məğlub edərək özlərinə tabe etdilər. [[Dnepr çayı|Dnepr]]dən qərbdə hunlar ostqotlara hücum etdilər. Kral Qermanirix öz qoşununu hunlara qarşı apardı.
[[Şəkil:Hunlar və avropalılar.jpeg|thumb|right|Hunlar və avropalılar]]
Onların ordusu darmadağın edildi və kral döyüşdə həlak edildi. Ammian Marsellinin məlumatına görə isə o intihar etmişdir. [[Qara dəniz]]
çöllərindəki hadisələr vestqotlardan da yan keçmədi. Vestqot hökmdarı Atanarix hunların hücumuna müqavimət göstərməyi qərara aldı və öz qoşununu
[[Dnestr|Dnestr çayı]]nın qərb sahilində cəmləşdirdi. Xəbərdarlıq etmədən hunlar gecə ikən çayı keçib Atanarixin düşərgəsinə hücum etdilər. Vestqotlar hücumun qarşısını ala bilmədilər və Seretə çəkildilər. Xalqın böyük hissəsi imperiyada sığınacaq tapmağı qərara aldı; Atanarix və onun
tərəfdaşları Olteriyanı keçib Kaukalanda getdilər. Patça görə Kaukaland Maros, Tissa və [[Dunay]] çayları arasında yerləşən Banatın dağlıq hissəsi idi. Təqribən [[376-cı il]]də cənubi [[Rusiya]]da böyük bir regionun hakimləri hunlar idi. [[384-cü il]]in yazında hun atlıları Norikum və Raetiyadan [[Qalliya]]ya keçdilər. [[395-ci il]]də hunların böyük orduları Don çayını keçərək cənub-şərqə döndülər, [[Qafqaz]]dan keçib [[Ermənistan]]ın cənub-qərbinə, [[Roma imperiyası|Roma]] əyalətlərinə və [[İran]]a hücum etdilər.
Bir qrup hunlar Anti-Taurusdan cənuba və qərbə tərəf olan ölkələri qarət etdilər. Onlar [[Fərat|Fərat çayı]]nı keçəndə romalılar hücum edib onları məhv etdi. Digər qrup, Basiç və Kursixin rəhbərliyi ilə [[Dəclə]] və Fəratın vadiləri ilə Stesifona tərəf getdilər. [[Farslar|Fars]] ordusunun onlara tərəf gəldiyini eşitdikdə geri döndülər, lakin onlar məhv edildi, digər dəstə isə [[Azərbaycan]]a qaçdılar, Xəzər qapılarından keçərək cənubi rus çöllərinə üz tutdular. Üçüncü qrup Şərqi [[Kiçik Asiya]]nı və [[Suriya]]nı qarət etdi.<ref>[http://http://tarix.info/umumitarix/orta-esrler/657-xalqlar305n-b246y252k-k246231252nd601-hunlar305n-rolu.html Gedişat]</ref>
Erkən orta əsrlərdə Azərbaycana gəlmiş [[Türkdilli xalqlar|türkdilli etnoslar]] hun ittifaqında birləşmişdilər. Bu ittifaqa bir çox türk etnosları, o cümlədən [[kəngərlər|kəngər]], [[peçeneqlər|peçənəq]], [[bulqarlar|bulqar]], [[qıpçaqlar|qıpçaq]], [[sabirlər|sabir]], [[utiqurlar|utiqur]], [[onogurlar|onoqur]], [[xəzərlər|xəzər]], [[türklər|türk]], uz, heptal, [[barsillər|barsil]] tayfaları daxil idi. Hun ittifaqında adı çəkilən bir çox tayfalar qədim dövrdən Ön Qafqaz ölkələrinin sakinləri olmuşlar. Onların adı ilə bağlı bir çox toponimlər yaranmışdı.<ref>[http://http://tarix.info/umumitarix/orta-esrler/657-xalqlar305n-b246y252k-k246231252nd601-hunlar305n-rolu.html Köçə daxil olan türk tayfaları]</ref>
Beləliklə, qısa zamanda [[Ural dağları]]ndan Dunay çayınadək əraziləri ələ keçirən hunlar Avropada öz dövlətlərini qurdular. [[Pannoniya]] (müasir [[Macarıstan]]) bu dövlətin mərkəzinə çevrildi.
''"Xalqların böyük köçü"'' VI əsrdə slavyanların [[Bizans imperiyası]]nda məskunlaşması ilə başa çatdı. Yeni eranın başlanğıcında onlar digər tayfalarla birlikdə antik [[quldarlıq quruluşu|quldarlıq sistemi]]ni məhv etmiş, Avropa tarixinin yeni səhifəsinin yazılmasında mühüm rol oynamışdılar.<ref>[http://http://tarix.info/umumitarix/orta-esrler/657-xalqlar305n-b246y252k-k246231252nd601-hunlar305n-rolu.html Nəticə]</ref>
=== Çinlilər və barbarlar ===
[[Şərqi Asiya]]nın klassik mədəniyyətində çinterizm ideologiyasının formalaşmasına təsir etmiş konseptual bir fərqdir. [[Şan sülaləsi|Şan]] (e.ə.
1700-1027-ci illər), Qərbi Çjou (e.ə. 1027-771-ci illər), Şərqi Çjou (e.ə. 770-221-ci illər), Sin və [[Xan sülaləsi|Xan]], Szin ([[265]]-[[420]]-ci
[[Şəkil:Tianxia zh-hant.svg|left|thumb|
illər), [[Tsin sülaləsi|Tsin]] ([[1644]]-[[1912]]-ci ilər) dövrlərində barbarlar [[Çin]] ərazisində geniş yayılmışdılar. [[Çinlilər (tayfa)|Çinlilər]], əsasən, [[monqollar]]ı ''"[[tatarlar]]"'' (''Tar-tar'') adlandırıb barbar hesab edirdilər.
| |||