|
BELE BIR TERIQET OLMAYIB FARSLAR CIXARIB. AY AXMAQ DIN HARDA YARANIBSA ORDADA DUZDU. QIZ EVINDE TOYDU OGLAN EVININ XEBERI YOX
{{İmamlar}}
'''Əhli-beyt''' sözü lüğətdə "ev əhli" mənası verir.
== Əhli-Beyt Quranda ==
[[Əhzab surəsi]]nin 33-cü ayəsində buyurulur:
{{Sitatın əvvəli}}
"...Ey əhli-beyt! Allah sizdən çirkinliyi (günahı) yox etmək və sizi tərtəmiz (pak) etmək istər!"
{{Sitatın sonu}}
{{Sitatın əvvəli}}
(Ya Peyğəmbər!) De: "Mən sizdən bunun (risaləti təbliğ etməyimin) müqabilində qohumluq məhəbbətindən (əhli-beytə sevgidən) başqa bir şey istəmirəm. <ref>[[Şura surəsi]], 23</ref>
{{Sitatın sonu}}
== Əhli-Beyt sünni nəzərində ==
[[Sünni]]lərin ən mötəbər hesab etdikləri [[altı kitab]]dan biri olan "Səhihi-Müslim"də Peyğəmbərin zövcəsi Ayişədən nəql olunur:
{{Sitatın əvvəli}}
"Bir gün Peyğəmbər kürəyində əba ilə evdən çıxdı. Onu görən Həsən yanına getdi, Peyğəmbər ona əbasının altına girməsini söylədi. Sonra [[İmam Hüseyn|Hüseyn]] gəldi, [[Məhəmməd peyğəmbər|Peyğəmbər]] onu da əbasının altına aldı. Daha sonra [[Həzrəti Fatimə]] gəldi, [[Məhəmməd peyğəmbər|Peyğəmbər]] onu da əbasının altına aldı. Daha sonra [[Əli ibn əbu Talib|Əli]] gəldi, [[Məhəmməd peyğəmbər|Peyğəmbər]] onu da əbasının altına aldı. Sonra [[Məhəmməd peyğəmbər|peyğəmbər]] "Ey əhli-beyt! Allah sizdən çirkinliyi (günahı) yox etmək və sizi tərtəmiz (pak) etmək istər!"<ref>[[Əhzab surəsi]], 33-cü ayə</ref> ayəsini oxudu<ref>[[Səhihi Müslim]], c.4, s.1883, hadis.2424 (Kitab-ı Fezâili’l-Sahabe, bab-ı fezâil-i Ehl-i Beyt, 44500).</ref>
Buradan aydın olur ki, Peyğəmbərin Əhli-Beyti [[İmam Əli|Əli]], [[Həzrəti Fatimə|Fatimə]], [[İmam Həsən|Həsən]] və [[İmam Hüseyn|Hüseyndir]].
{{Sitatın sonu}}
Əhli-sünnənin digər rəvayətlərində Əhli beyt anlayışı Məhəmməd peyğəmbərin (s) zövcələri anlamında başa düşülür. Belə ki, Məhəmməd peyğəmbər (s) kimlərin onun Əhli-beytindən olduğunu öz hədislərində bildirib. Buxari Ənəs bin Malikə istinadən peyğəmbərin (s) Zeynəb bint Cəhş ilə evlənməsi hadisəsini rəvayət edib. Həmin hədisdə peyğəmbərin (s) Aişənin otağına gəlib:
{{Sitatın əvvəli}}
"Ey Əhli-beyt! Allahın rəhməti və salamı sizə olsun!" – dediyi və Aişənin ona: "Sənə də Allahın rəhməti və salamı olsun! Əhlin necədir? Allah mübarək etsin!" – deyə cavab verdiyi, sonra [[Məhəmməd peyğəmbər|peyğəmbərin (s)]] bütün zövcələrinin otaqlarını gəzərək onlara eyni sözlərlə müracəit etdiyi və Aişənin verdiyi cavabı təkrar etmələri qeyd olunur.<ref>"[[Səhihi Buxari]]", cild-3, səhifə.177.</ref>
{{Sitatın sonu}}
Bir başqa hədisdə [[Məhəmməd peyğəmbər|Peyğəmbərimiz (s)]] belə buyurur :
{{Sitatın əvvəli}}
"Mən sizin aranızda iki ağır, dəyərli əmanət qoyub gedirəm. Biri Allahın kitabı [[Quran]], digəri isə Əhli-beytimdir.<ref>"[[Sünəni Tirmizi]]”, kitabul-mənaqib, mənaqibu Əhli-beytin-Nəbi babı, 5-ci cild, Beyrut çapı, səh.662, 3786-cı hədis</ref><ref>Əhməd ibn Hənbəl. "Müsnəd”, 5-ci cüz, səh. 182 və 189</ref><ref>"Kənzul-ummal”, 1-ci cüz, "əl-etisamu bil-kitabi vəs-sünnə” babı, səh.44</ref><ref>"Sünəni Tirmizi”, kitabul-mənaqib, mənaqibu Əhli-beytin-Nəbi babı, 5-ci cild, Beyrut çapı, səh.663, hədis:3788</ref><ref>"[[Səhihi Müslim]]”, 7-ci cild, (Misir çapı) səh.122, 123</ref> Bunlar "Kövsər” hovzunda mənim yanıma gəlib çatana qədər heç vaxt biri-birindən ayrılmayacaqlar.” (<ref>Hakim. "Müstədrək”, 3-cü cüz, səh. 148</ref><ref>"Əs-səvariqul-mühriqə”, 11-ci bab, 1-ci fəsil, səh.149</ref>
{{Sitatın sonu}}
İsa ibni Əbdüllah ibni Malik ikinci xəlifə Ömər ibn Xəttabdan belə nəql edir:
{{Sitatın əvvəli}}
"Peyğəmbərin belə buyurduğunu eşitdim... Ey camaat, mən yaxın zamanlarda sizin aranızdan gedəcəyəm. Qiyamətdə siz də gəlib mənə qovuşacaqsınız. (Burada Peyğəmbər onlara Quran və Əhli-beytin hüquqlarına riayət etmək barədə çoxlu tövsiyələr etdi). Ömər deyir... Mən - ey Allahın Rəsulu, sənin Əhli-beytin kimlərdir? - deyə soruşdum. Həzrət buyurdu... "Mənim Əhli-beytim Əli, Fatimə, onun iki övladı (Həsən və Hüseyn) və Hüseynin nəslindən olan doqquz nəfər əməlisaleh imamlardır. Onlar mənim itrətim, ətim və qanımdır."<ref>"Kifayətül Əsər", s. 91</ref><ref>"Təfsiri-burhan", c. 1, s. 9</ref>
{{Sitatın sonu}}
== Əhli-Beyt şiə nəzərində ==
Əhli-beyt istilahi mənada İslam Peyğəmbərinin ailəsi, övladları məfhumunu daşıyır və yalnız xüsusi şəxslərə aid edilir. Bu şəxslərin kim olması Peyğəmbərin özündən nəql olunan onlarca rəvayətdə açıq-aşkar bəyan edilmişdir. Bu rəvayətlərdə yalnız Əli, Fatimə, Həsən, Hüseyn və Hüseynin nəslindən olan və Peyğəmbərin vəfatından sonra dünyaya gələn doqquz nəfər o [[Məhəmməd peyğəmbər|Həzrətin]] [[Əhli-Beyt|Əhli-beyti]] kimi təqdim edilmişdir. O rəvayətlərdən bir neçəsini bunlardır:
* 1.Şeybənin qızı Səfiyyə Ayişədən nəql edir ki,
{{Sitatın əvvəli}}
bir gün [[Məhəmməd peyğəmbər|Peyğəmbər]] əbasını çiyninə salıb evdən çıxdı. Bu zaman [[İmam Həsən|Həsən]] o [[Məhəmməd peyğəmbər|həzrətin]] yanına gəldi. [[Məhəmməd peyğəmbər|Peyğəmbər]] onu əbasının altına çəkdi. Sonra [[İmam Hüseyn|Hüseyn]], daha sonra [[Həzrəti Fatimə|Fatimə]], ondan sonra da [[İmam Əli|Əli]] gəldi. [[Məhəmməd peyğəmbər|Peyğəmbər]] hamısını əbasının altına toplayıb bu ayəni tilavət etdi... "Ey əhli-beyt! [[Allah]] sizdən çirkinliyi (günahı) yox etmək və sizi tərtəmiz (pak) etmək istər!." <ref>"[[Səhihi Müslim]]", 4-cü cild, səh.1885, 2424-cü hədis</ref><ref>"Təfsiri-Təbəri", 12-ci cild, səh.6, 22-ci hissə.</ref><ref>"Əl-Müstədrəku ələs-səhiheyn", 3-cü cild, səh.159, 4707-ci hədis</ref><ref>"Əs-sünənul-kubra", 2-ci cild, səh.212, 2858-ci hədis.</ref>
{{Sitatın sonu}}
* 2. Amir ibni Səd ibni Əbi Vəqqas öz atasından nəql edir ki,
{{Sitatın əvvəli}}
Vəhy nazil olan zaman Peyğəmbər Əli, Fatimə və onun iki oğlunu Həsən və Hüseyni əbasının altına çəkib dedi... "Pərvərdigara, bunlar mənim Əhli-beytimdir."<ref>"[[Səhihi Müslim]]", 4-cü cild, səh.1871, 32-ci hədis</ref><ref>Əhməd ibn Hənbəl."Müsnəd", 1-ci cild, səh.391, 1608-ci hədis</ref><ref>"Əs-sünənül-kubra", 7-ci cild, səh.101, 13392-ci hədis</ref><ref>"[[Sünəni Tirmizi]]", 5-ci cild, səh.225, 2999-cu hədis</ref><ref>Hakim. "Əl-Müstədrəku ələs-səhiheyn", 3-cü cild, səh.163, 4719-cu hədis.</ref>
{{Sitatın sonu}}
* 3. İsa ibni Əbdüllah ibni Malik ikinci xəlifə [[Ömər ibn Xəttab]]dan belə nəql edir...
{{Sitatın əvvəli}}
"[[Məhəmməd peyğəmbər|Peyğəmbərin]] belə buyurduğunu eşitdim... Ey camaat, mən yaxın zamanlarda sizin aranızdan gedəcəyəm. Qiyamətdə siz də gəlib mənə qovuşacaqsınız. (Burada [[Məhəmməd peyğəmbər|Peyğəmbər]] onlara [[Quran]] və Əhli-beytin hüquqlarına riayət etmək barədə çoxlu tövsiyələr etdi). [[Ömər]] deyir... Mən - ey [[Məhəmməd peyğəmbər|Allahın Rəsulu]], sənin Əhli-beytin kimlərdir? - deyə soruşdum. [[Məhəmməd peyğəmbər|Həzrət]] buyurdu... "Mənim Əhli-beytim [[İmam Əli|Əli]], [[Həzrəti Fatimə|Fatimə]], onun iki övladı ([[İmam Həsən|Həsən]] və [[İmam Hüseyn|Hüseyn]]) və [[İmam Hüseyn|Hüseynin]] nəslindən olan doqquz nəfər əməlisaleh imamlardır. Onlar mənim itrətim, ətim və qanımdır."<ref>"Kifayətül-əsər", səh.91</ref><ref>"Təfsiri-burhan", 1-ci cild, səh.9</ref>
{{Sitatın sonu}}
* 4.İbni Abbas [[Buruc surəsi]]nin birinci ayəsi barəsində deyir...
{{Sitatın əvvəli}}
"[[Məhəmməd peyğəmbər|Peyğəmbər (s)]] buyurdu... "Mən asimanam, Əhli-beytimdən olan [[12 imam|imamlar]] isə onun bürcləridir. Onlar on iki nəfərdir.""<ref>"Yənabiul-məvəddət", 3-cü cild, səh.253, 59-cu hədis.</ref>
{{Sitatın sonu}}
Bəziləri Quranın Azərbaycan dilində tərcüməsini oxuyub iddia edirlər ki, [[Əhzab surəsi]]nin 33-cü ayəsinin Əhli-beyt barəsində olan hissəsində əvvəl və sonra [[Məhəmməd peyğəmbər|Peyğəmbərin (s)]] zövcələrindən söhbət gedir, deməli, Əhli-beyt Peyğəmbərin zövcələridir. Lakin ayəyə ərəb dilində ("İnnəma yuridullahi li yuzhibə ənkum-ur-ricsə əhləl-beyti və yutahhirakum təthira") diqqət yetirdikdə görərik ki, əgər Əhli-beyt Peyğəmbərin zövcələri olsa idi onda ərəb dilinin qrammatikasına görə, ayədə "ənkum" (kişi cinsi) deyil, "ənkunnə" (qadın cinsi) olmalı idi. Deməli, həmin iddianın heç bir əsası yoxdur.
== [[Məhəmməd peyğəmbər|Peyğəmbərin (s)]] Əhli-Beyti ==
[[Məhəmməd peyğəmbər|Həzrət Peyğəmbərin (s)]] pak Əhli-beytini ilahi rəhbərlik üçün qəbul edənlər [[şiə]] adlanırlar. Onlar [[Məhəmməd peyğəmbər|peyğəmbərin (s)]] vəfatından sonra başqa şəxslərin deyil, yalnız Əhli-beytin rəhbər olmasının tərəfdarıdırlar.
Əhli-beyt əleyhimus-salam Allahın seçilmiş bəndələri olub, hər növ günah və çirkinlikdən pak olmuş dahi şəxslərdir. Necə ki, [[Quran|Qur'ani-Kərimin]] [[Əhzab surəsi|Əhzab surəsində]] oxuyuruq:
{{Sitatın əvvəli}}
"Şübhəsiz Allah istəyir ki, Hər cür çirkinliyi siz Əhli-beytdən kənar etsin və sizi Hər bir eybdən pak və uzaq qərar versin."
{{Sitatın sonu}}
Nəql olunmuş mö'təbər hədislərə əsasən, bu ayə Həzrət Peyğəmbərin (s) həyat yoldaşları deyil, yalnız Əhli-beyti barədə nazil olmuşdur. Belə hədisləri aşağıda adları sadalanan [[sünni]] və [[şiə]] hədis kitablarında mülahizə etmək olar:
1-"Musnədi İbni Əhməd", 1/708 və s..
2-"Xəsaisul-İmam Əmirul-mö'minin", 23/70
3-"Tarixu Dəməşq", 1/184, 249
4-"Şəvahidut-tənzil", 2/50, 670
5-"Təfsirut-Təbəri", 12/7
6-"Əd-Durrul-mənsur", 6/403
7-"Kənzul-ummal", 13/645
8-"Yənabiul-məvəddət" 1/329
9-"Əl-mənaqib, Xarəzmi", səh-60
10-"Kəşful-ğummə", 1/40
11-"Ehqaqul-həqq", 2-501/562
12-"Əmali" (Səduq), səh-124
13-"Əmali" (Tusi), səh-352,727
14-"Biharul-ənvar" (Məclisi), 35\260 və s...
[[Quran|Qurani Kərimdə]] buyurulur:
{{Sitatın əvvəli}}
"Bu Quran çox böyük və uca kitabdır (ki) pak əllər [və pak düşüncələrdən] savayı heç bir kəs ona əl vurmaz (və dərk edə bilməz)."
<ref>Vaqiə surəsi, 77-79: (Sizə oxunan) bu (kəlam) çox qiymətli Qurandır.
(O, Allah dərgahında) qorunub saxlanılan bir Kitabdadır (lövhi-məhfuzdadır, yaxud lülələnib bükülmüş kağızlardadır).
Ona yalnız pak olanlar toxuna bilər!</ref>
{{Sitatın sonu}}
İbni Abbasın (r.ə) Həzrət Peyğəmbərdən (s) nəql etdiyi hədisə əsasən, ayədə buyurulmuş "paklar"-dan məqsəd, Allahın müqərrəb və yaxın bəndələridir.
Elə buna görə də, Qurani-kərim və digər dini maarifin izahını öz şəxsi düşüncəmiz, başqa və kənar şəxslərdən deyil, yalnız Allahın bütün çirkinliklərdən pak etdiyi müqərrəb bəndələri olan Əhli-beyt əleyhimus-salamdan almalı və dinləməliyik.
== İstinadlar ==
{{İstinadlar|2}}
== Ədəbiyyat ==
* [http://www.haqqyolu.org/kitabxana/read.php?id=20090319102240 Qurani Kərim]
* "[[Səhihi Buxari|Səhih əl-Buxari]]" (müxtəsər), tərc.: Ə.Musayev, [[Bakı]], "Şərq-Qərb", [[2009]], 973 səh.
* [http://darulkitap.com/oku/hadis/hadis-kitaplari/buhari/ Muhammed bin İsmail el Buhari, "Sahih-i Buhari" ve Tercemesi, çeviren : Mehmed Sofuoğlu, "Ötüken" Neşriyatı, 16 cilt]
* [http://www.darulkitap.com/oku/hadis/hadis-kitaplari/muslim/muhtelif/indexana.htm Müslim bin Heccac, "Sahih-i Müslim" Tercüme ve Şerhi, çeviren : Ahmed Davudoğlu, "Sönmez Neşriyatı"]
* [http://www.darulkitap.com/oku/hadis/hadis-kitaplari/tirmizi/indexana.htm Muhammed bin İsa et Tirmizi, "Süneni Tirmizi" Tercüme ve Şerhi, çeviren : Abdullah Parlıyan, "Konya Kitapçılık"]
* Əhməd ibn Hənbəl. "Əl Müsnəd”
* Mövla Əli Möttəki Hindi. "Kənzul Ummal”
* Məhəmməd ibn Abdullah əl Hakim Nişapuri. "əl Müstədrəku Ələs Səhiheyn"
* Əhməd ibn Hacər Hətəmi. "Əs Səvariqul Mühriqə”
* Məhəmməd ibn Cərir ət Təbəri. "Təfsiri Təbəri"
* "Əs-sünənul-kubra"
* "Kifayətül-əsər"
* "Təfsiri-burhan"
* Süleyman Bəlxi əl Hənəfi. "Yənabiul Məvəddə"
== Həmçinin bax ==
* [[İslam]]
* [[On iki imam]]
* [[Şiəlik]]
* [[Cəfərilik]]
* [[Mübahilə ayəsi]]
== Xarici kecidlər ==
* [http://www.islamevi.az/modules/news/article.php?storyid=2029 Sünni nəzərində Əhli-beyt kimlərdir?]
* [http://saqaleyn.wordpress.com/2013/04/27/ibni-covzi-aise-ummu-seleme-ve-enes-tethir-ayesinin-eli-fatime-hesen-ve-huseyn-haqqinda-nazil-oldugunu-deyibler/ İbni Cövzi: “Aişə, Ümmü Sələmə və Ənəs Təthir ayəsinin Əli, Fatimə, Həsən və Hüseyn haqqında nazil olduğunu deyiblər.”]
* [http://saqaleyn.wordpress.com/2012/09/09/ibni-hecer-esqelani-tethir-ayesi-fatime-eli-hesen-ve-huseyn-haqqinda-nazil-olmusdur/ İbni Həcər Əsqəlani: “Təthir ayəsi Fatimə, Əli, Həsən və Hüseyn haqqında nazil olmuşdur.”]
[[Kateqoriya:İslam]]
[[Kateqoriya:Əhli Beyt]]
| 