Məğlubedilməz armada: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
kRedaktənin izahı yoxdur |
kRedaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
{{vikiləşdirmək}}
'''Yenilməz armada'''(isp.'' Armada invencible'') yaxud Möhtəşəm və şərəfli armada(isp.'' Grande y Felicisima Armada'') –ingilis-ispan (1587-1604) müharibəsi zamanı, ispanlar tərəfindən toplanan (130 gəmidən) ibarət nəhəng hərbi [[donanma]].
Armadanın yürüşü 1588 ilin may-sentyabr aylarında, Alonso Peres de Qusman, Medina-Sidoniyanın hersoqunun komandanlığı altında baş tutub.
Məğlubedilməz armada, [[Çarlz
== Yürüş planı ==
İspan kralı Armadaya, o vaxt İspaniyaya məxsus olan
== Təşkilatçılıq ==
Sətir 15:
== Yürüşün başlanğıcı ==
29 may 1588 ildə Armada [[Lissabon]] limanından çıxdı. Ama ştorm onu, İspaniyanın şimal-qərbində yerləşən [[La Korunya]] limanına girməyə məcbur etdi. Orada ispanlar gəmilərini təmir etdilər və eytiyatlarını təzələdilər. Ehtiyatların çatışmazlığından və dənizçilərin arasında yayılan xəstəliklərdən ciddi narahat olan, Medina –Sidoniya hersoqu krala məktubunda tədbirin uğurlu olmayacağı barədə öz şübhələrini açıq bildirdi. Lakin Filip admiralın plana uyğun hərəkət etməsinə təkid edirdi. Və budur, Lissabon limanından çıxmasından ancaq iki ay sonra, nəhəng və astagəl donanma [[La Manşa]] çatdı.
== La Manş savaşı ==
İspan
İngilis donanmasının manevr bacarığını və artelleriya gücünü nəzərə alaraq, ispan admiralı daha yaxşı müdafiyə üçün öz donanmasını, cinahlarda ən uzaqvuran topları olan ən güclü hərbi gəmilərini yerləşdirdiyi, aypara şəklində düzdü. Bundan başqa, “yanğın- söndürən komanda” rolunu Rekaldenin komandanlığı altında ən yaxşı gəmilərdən ibarət “[[avanqard]]a” (faktiki olaraq [[aryerqard]]a) həvalə edərək, onu düşmənə daha yaxın yerləşdirdi. Düşmənin hansı tərəfədən yaxınlaşmasına baxmayaraq, bu dəstə ona qarşı çevrilib hucumu dəf edə bilərdi. Qalan donanmaya sıranı saxlamaq və qarşılıqlı yardımı itirməmək tapşırıldı.Öz manevrlik üstünlüyündən istifadə edən ingilislər, ən əvvəldən [[Armada]]ya qarşı küləkdən effektiv istifadə etməyi bacardılar. Özlərinə sərf edən mövqedən onlar istədikləri an hucum edir ya da hucumdan yayınırdılar. Qərb küləklərinin üstün olduğu şəraitdə, bu o demək idi ki, onlar ispanları onların La Manş boyu hərəkətini izləyidirlər və onları hucumları ilə narahat edirdilər. Ancaq ispanların müdafiyə qaydasını pozmaq uzun müddət mümkün olmurdu. Bütün La Manş boyu hər iki donanma atışırdı və bir neçə kiçik döyüş keçirdi. Plimutun ardınca avqustun 1 də Start –Poynt toqquşması, sonra 2 avqustda [[Portlend]]-bill və 3-4 avqustda [[Uayt]] adasında. İspanların tutduğu müdafiyə mövqeyi özünü doğrultdu: ingilislər öz uzaqvuran topları ilə bir dənə də ispan gəmisini batıra bilmədilər. Lakin ciddi olaraq zədələnmiş Nuestra Senora del Rosario sıradan çıxdı və avqustun 1 də Dreyk tərəfindən tutuldu. Eyni hal ilə hərəkətsiz hala gətirilən [[San Salvador]] qarşılaşdı, ispanlar onu tərk etdilər, və avqustun 2 ində onu Hokkinsin eskadrası tutdu. İngilis kapitanları, nəyin bahasına olursa olsun, düşmənin döyüş qaydasını pozmağı və ona atəş məsafəsinə qədər yaxınlaşmağı qərara aldılar. Onlar buna avqustun 7 də [[Kale]] də nail oldular. [[Medina-Sidoniya]] komandanlığın əmrlərindən yayınmadı və Armadanı Parmalı hersoqun və onun qoşunlarının görüşünə yolladı. Parmalı hersoqda cavab gözləyərək, Medina-Sidoniya donanmaya , Fransa sahillərinin yaxınlığında, Kaledə lövbər salmağı əmr etdi. Lövbər atmış ispan gəmilərinin müdafiyəsiz vəziyətindən istifadə edən ingilislər Armadaya, partladıcı və yanacaqla dolu, yandırılmış 8 [[brandera]] göndərdilər. İspan kapitanlarının əksəriyəti lövbərləri qırıb təhlükədən qaçmaq istəyirdilər. Sonra qüclü külək və axın onları şimala doğru apardı. Parmalı [[hersoq]]la görüş yerinə onlar artıq qayıda bilmədilər. Səhər açılanda həlledici döyüş baş verdi. İngilislər yaxın məsafədən ispan gəmilərini atəşə tuturdular. Ən azından üçü batırılmışdı, çoxusu isə zədələnmişdi. İpsanların yetərincə sursatı olmadığından onlar düşmən qarşısında aciz qalmışdılar. Güclü ştroma görə ingilislər öz hucumlarını dayandırdılar. Ertəsi günün səhəri, sursatı tükənmkdə olan Armada, yenə aypara şəklində düzüldü və döyüşə hazırlaşdı. İngilislər atəş açmağa başlamamış, güclü külək və dəniz axını ispan gəmilərini [[Hollandiya]]nın [[Zellandiya]] əyalətinin qumlu sahillərinə tərəf aparmağa başladı. San ki, fəlakət qaçılmaz idi. Lakin külək öz istiqamətini dəyişdi və Armadanı şimala təhlükəli sahillərdən uzağa parmağa başladı.
Geriyə Kaleyə yolu ingilis donanması kəsmişdi, küləklər isə zədəli ispan gəmilərini şimala aparırdı. Medina-Sidoniya hersoquna, qalmış insanları və gəmiləri xilas etmək üçün kampaniyaya son qoymaqdan başqa heç nə qalmırdı. O İspaniyaya dolayı yolla, Şotlandiya və İrlandiyanı şimaldan dövrə vuraraq qayıtmağa qərara gəldi.
|