'''Tiberiy Semproniy Qrağus'''-(e.ə 162 - e.ə 133) Məşhur [[Qədim Roma]] siyasi xadimi. Qədim Romada torpaq islahatların təşəbbüskarı olan iki qardaşdan biri. İkinci qardaş - [[Qay Semproniy Qrağus]].
Tiberiy Qrağusun ilk [[tribun]]atı böhranın kəskinləşməsi ilə səciyələndi. [[E.ə 133 ildəil]]də xalq tribunu seçilən Tiberiy Qrağus, məqsədi, qismən erkən [[respublika]] dövrünün [[polis]] bərabərliyinin bərpası olan aqrar islahatı təklif etdi. Hər ''ager publicus'' sahibinə 500 [[yuqer]]dən(125 ha) artıq olmayaraq torpaq saxlamaq icazə verilirdi; bundan başqa o hər yetkin yaşlı oğluna görə daha 250 yuqer torpaq saxlaya bilərdi ki, hər ailəyə düşən ümumi torpaq payı 1000 yuqerdən artıq olmasın. Bu paydan artıq torpaq dövlətin sərəncamına qaytarılırdı. Onlardan hərəsi 30 yuqer olmaqla topaq sahələri yaradılmalı idi və yoxsullara paylanmalı idi. Keçmiş sahiblərə torpağın əvəzinə pul ödənilməli idi. Sahələri satmaq qadağan olunurdu. Aqrara islahatın keçirilməsi üçün üç nəfərdən ibarət kommisiya yaradılmalı idi. Qanun əhəmiyətli dərəcədə, hələ [[plebey]]lərin [[patrisi]]lərlə mübarizəsi zamanına aid, [[Liçiniy]]-[[Sekstiy]] aqrar qanununu təkrarlayırdı və kiçik torpaq sahibkarlığının bərpasını nəzərdə tuturdu. Lakin Tiberiy Qrağus islahatın nobilitet üçün az ağrılı olmasını təmin etmək üçün çalışırdı. Buna baxmayaraq iri torpaq sahibləri bu islahata qarşı çıxdılar. Onlar Qrağusun həmkarı tribun [[Mark Oktavi]]ni öz tərəfinə çəkə bildilər və o lahiyə üzərinə [[veto]] qoydu. Uzun mübarizədən sonra Tiberiy komiçiyalar qarşısında sual qoydu: xalqın iradəsinə qarşı gedən tribunun öz vəzifəsində qalmaq hüququ varmı? Səsvermə nəticəsində Oktavi vəzifəsindən kənarlaşdırıldı. Bu, xalqı [[maqistrat]]lardan daha üstün vəziyətdə olmasına dəlalət edən, çox böyük mahiyətə malik bir addım idi. Oktavinin kənarlaşdırılmasından sonra qanun qəbul olundu. Aqrar komissiyaya Tiberinin özü və onun qohumları daxil oldu. Komissiya, sahələrin bölüşdürülməsi və iri [[posessor]]ların müqaviməti ilə bağlı, bir sıra çətinliklərlə qarşılaşdı. Çox kəskin olaraq maliyə məsələsi qalxdı. [[Perqam]]ın birləşdirilməsindən istifadə edən Qrağus, əldə olunan maliyənin islahatın keçirilməsi üçün istifadə olunmasına nail oldu.[[E.ə 133 ildəil]]də Qrağus ikinci dəfə öz namizədliyini irəli sürərkən, varlıların ciddi müqaviməti ilə qarşılaşdı. Seçkiqabağı yığıncaqların birində toqquşma baş verdi. Şaiyə yayıldı ki Tiberiy çar hakimiyətini tələb edir. Onda [[senator]]lar birbaşa [[senat]]ın iclasından yığıncaq yerinə getdilər; əllərinə keçən skamyalarla senatorlar Qrağusun tərəfdarlarını döyməyə başladılar. Toqquşmada Qrağusun özü və onun 300 tərəfdarı öldürüldü.
''İtaliklərin tam Roma hüququ uğrunda mübarizəsi'' İslahatın təşəbüskarının öldürülməsindən sonra varlı posessorlar torpaq paylarının bölüşdürülməsinin qarşısını almaq üçün mübarizəyə başladılar. Onlara bu vəzifələrini yerinə yetirməyə, islahatdan, onların torpaq mülkiyətinə toxunduğuna görə, narazı qalan italik müttəfiqləri yardım etdilər. [[E.ə 125 ildəil]]də Qrağusun tərəfdarları italiklərlə münasibətləri yoluna qoymağa cəhd etdilər. [[Konsul]] [[Fulvi Flakk]] müttəfiqlərə Roma vətəndaşlığı verən qanun lahiyəsini təqdim etdi. [[İtalik]]lər Flavinin lahiyəsini dəstəklədilər, lakin Romada o keçmədi. Hazırki durumda qanuna qarşı, öz hüquqlarını paylaşmaq istəməyən, xalq yığıncağı çıxdı. Romanın qərarına cavab olaraq, latın koloniyası Freqelladaki üsyan baş verdi, hansı ki tezliklə yatırıldı. O vaxtdan tam Roma hüququ italik müttəfiqlərin əsas tələbi oldu.
