Karolinqlər sülaləsi: Redaktələr arasındakı fərq

'''Karolinq Frank Dövləti''' - 7-ci əsrin sonunda Merovinq Dövlətinin bütün vilayətlərində [[de-fakto]] hakimiyət [[majordom]]ların əlində idi. Əvvəllər onlar kralın saray idarəsinə başçılıq edən vəzifəli şəxslər(majordomus -evin böyüyü(məsələn Səlcuqlular dövlətində bunun analoquAtabəy idi) saray təsərrüfatını idarə edən) idilər. Hər cür gerçək hakimiyətdən uzaqlaşdırılan [[Merovinqlər sülaləsi]] kralları majordomların iradəsindən asılı olaraq təyin olunur və taxtdan salınırdılar. Onlar müasirləri tərəfindən saymazyana, "[[ərincək krallar]]" ləğəbi almışdılar. [[687]] ildə frank əyyanları içərisində uzunsürən mübarizədən sonra Avstraziya majordomu Heristallı [[Pipin]] bütün Frank dövlətinin majordomu oldu. Heristallı Pipinin nəsli olan [[Avstraziya]] majordomları birləşmiş Frank Dövlətinin hökmdarları olaraq yeni frank sülaləsinin başlanğıcını qoydular. 751 ildən sonra [[Frank Dövləti]]ni kralları kimi idarə edən bu sülalə sonra [[Böyük Karl]]ın adı ilə [[Karolinqlər sülaləsi]] adlanmağa başladı. Karolinqlərin hakimiyəti dövründə frank cəmiyətində aqrara münasibətlərdə çevriliş baş verdi ki, bu da [[feodalizm]] quruluşunun, ümumi cəhətlərdə, formalaşmasının başa çatması ilə nəticələndi.8 əsrdə Frank dövlətində iki təbəqə yaranmışdı: birincisi -Qalliya -Roma və qədim alman mənşəli iri torpaq sahibləri. Onların çox hissəsi öz torpaqlarına([[allod]]) şərtsiz sahib idilər. Buna görə də mərkəzi hakimiyətə qarşı çox vaxt əli silahlı qiyam edirdilər; ikincisi - bu və ya digər dərəcədə asılı olan kəndlilər. Onların torpaq mülkiyəti yox idi. Bu asılı adamların mühüm hissəsi Qalliya-Roma [[qul]]ları, [[kolon]]ları, köləlikdən qurtulmuşlar, qədim alman qulları və litlərinin nəsilləri idi. Bu kateqoriyalar arasında fərqlər getdikcə daha çox silinirdi. 8-9 əsrin əvvəllərinin aqrar çevrilişi əsnasında, məhz bu aralıqtəbəqlərin silinib aradan qalxması hesabına feodalizm cəmiyətinin əsas sinifləri, o cümlədən asılı kəndlilər sinfi yarandı. Məhz bu içtima -iqtisadi dəyişikliklər Heristallı Pipinin varisi - majordom Karl Martellin siyasətini müəyyən etdi.

[[715]] ildən [[741]]-ci ilədək hakimiyətdə olan [[Karl Martell]]("Toxmaq"),daxili ixtişaşları yatırmaqdan başladı. Karl ona qarşı üsyana qalxmış [[Neystriya]] feodallarını, sonra isə [[Akvitaniya]] və [[Provans]] hersoqlarını əzib [[Reyn]]in o tayındakı itaətdən çıxmış qədim [[alman tayfaları]]na- saksonlara, [[friz]]lərə, allemanlara, bavarlara qarşı hucuma keçdi və onları yeidən bac verməyə məcbur etdi. Karl Martell [[732]] -ci ildə [[Puatye]] yaxınlığında, həlledici vuruşmada, ərəbləri məğlub etdi; [[ərəblər]] 8 əsrin əvvəlində İspaniyanı işğal edib [[720]]ci ildə Cənubi [[Qalliya]]ya soxulmuş, [[Frank dövləti]] üçün təhlükə yaratmışdılar.Frankların [[Puatye döyüşü]]ndəki qələbəsi, ərəblərin Avropada irəliləməsinin qarşısını aldı. Ərəblərin əlində, indi ancaq Cənubi Qalliyanın kiçik bir hissəsi -[[Narbonn]] ilə Septimaniya qaldı.

{{Əsas|Böyük Karl}}

[[Frank dövləti]]nin ən qüdrətli çağı Gödək Pipinin oğlu, bir çox əfsanələr, rəvayətlər və mahnıların qəhrəmanı olmuş [[Böyük Karl]]ın([[768]]-[[814]]) hakimiyəti illərinə düşür. Onun İtaliya səfəri([[774]])[[lanqobard]] kralı Deziderin taxtdan salınması, mülklərinin isə Frank dövlətinə birləşdirilməsi ilə nəticələndi. Karl [[Ərəb İspaniyası]]na da hucum etdi. Lakin onun İspaniyaya birinci yürüşü([[778]])uğursuz oldu: franklar [[Saraqosa]]dan geri dönməyə məcbur edildilər. Bu uğursuz səfər sonralar məşhur fransız Orta Əsr cəngavər eposu "[[Roland haqqında nəğmə]]" üçün süjet əsası oldu. Bundan sonra franklar müntəzəm surətdə İspaniyaya hucum etdilər. [[801]] ci ildə [[Barselona]] zəbt olundu və [[İspaniya markası]] kimi [[Frank dövləti]]nə qatıldı. Böyük Karlın zamanında uzun sürən müharibərlərdən([[772]]-[[804]])sonra [[Saksoniya]] işğal olundu. Bu müharibədə Karl son dərəcədə qəddarlıq göstərdi. [[Bavariya]]nın [[788]] ci ildə işğal edilməsi Karlı [[Avar xaqanlığı]] ilə üz-üzə qoydu. [1]