Könüllü ordu: Redaktələr arasındakı fərq

[[1917]]-ci ilin noyabrında [[Antanta]]nın yardımı ilə general [[M.V.Alekseyev]] tərəfində, keçmiş çar ordusunun zabitlərindən, [[yunker]]lərdən, kazaklardan təşkil olunmağa başlanıb. 27 dekabr 1917(9 yanvar 1918)ci ildə [[Rostov-na-Donu]] şəhərində rəsmi olaraq, M.V.Alekseyevın ali rəhbərliyi, L.Q.Kornilovun baş komandanlığı və A.S.Lukomskoyun qərargah rəyasəti olmaqla Könüllü ordunun yaradılması barədə elan olundu. 1-ci Könüllü diviziyanın rəisi [[Anton Denikin|A.İ.Denikin]] idi. Fərqləndirici işarə kimi - şinelin və kitelin sol qolunda üçrəngli şevron([[Müvəqqəti hökumət|Rusiya respublikası]]nın bayrağı). Könüllü ordu (təxminən 4 min süngü və qılınc) [[A.M.Kaledin]]in ağ-qvardiyaçı kazakları ilə birlikdə bolşeviklərə qarşı vuruşurdular. Kaledinin süqutundan sonra Könüllü ordu 1918-ci ilin fevralında Rostovu tərk edir və, bolşeviklərə qarşı orada plasdarm yaratmaq məqsədi ilə Kubana çəkilir(''Buz yürüşü''). Lakin 6 minlik Könüllü ordunun 9-13 apreldə Yekaterinodarı([[Krasnodar]])tutmaq cəhdi boşa çıxır. Bu döyüşlərdə həlak olan Kornilovun əvəzinə orduya Denikin komandanlıq etməyə başlayır. Dona qayıdan Könüllü ordu burada almanların dəstəklədikləri ataman [[P.N.Krasnov]]dan silahla və sursatla kömək alır. Könüllü ordunun özəyini, sonradan diviziyaya çevrilən və adla tanınan dörd alay təşkil edir (Kornilov, Alekseyev, Markov, Drozdov). İyunun sonunda Könüllü ordu (8-9 min) ''2-ci Kuban yürüşü''nü başlayır. [[Kuban]] kazaklarının ona qoşulması nəticəsində 1918-ci ilin sentyabrında 30-35 minə çatan Könüllü ordu, 1918-ci ilin sonunda demək olar ki bütün [[Şimali Qafqaz]]ı tutur və Qafqaz könüllü ordusu adlanmağa başlayır. [[1918]]-ci ilin payızından Antanta Könüllü orduya hərtərəfli köməyini gücləndirir, və onun dəstəyi ilə bolşeviklərə qarşı vuruşan qüvvələr Denikinin başçılığı altında Cənubi Rusiyanın Silahlı Qüvvələri kimi birləşir. [[1919]]-cu ilin yanvarında iki hissəyə bölünür: (əsasən kubanlı kazaklardan ibarət)və Tsaritsın istiqamətində hərəkət edən qüvvələr [[P.N.Vrangel]]in komandanlığı altında Kafqaz ordusunda birləşmişdilər, [[Donbass]]da - general May-Mayevskinin komandanlığı altında isə bilavasitə Könüllü ordunun özü. Mayın sonuna doğru Könüllü ordu Donbası, iyunun 25-də isə [[Xarkov]]u tutdu. Denikin qoşunlarının Moskva üzərinə 3 iyul 1919-cu ildə başlanan yürüşündə 40 minlik Könüllü ordu [[Kursk]]-Orel istiqamətində əsas zərbəni endirirdi. Orelu tutaraq [[Tula]] və Moskva üçün təhlükə törətdi. Lakin Sovet respublikasının Cənub cəbhəsinin əks-hucumu nəticəsində Könüllü ordunun əsas hissələri böyük itkilər verdilər. Onun döyüş bacarığı azaldı, zabit heyyəti xüsusi ilə itkiyə məruz qalmışdı. Könüllü ordu [[Kursk]], Xarkov, Donbas, Rostovu təkr etməli oldu, onun qalıqları Şimali Qafqaza çəkildilər. Burada 1920-ci ilin əvvəlində general A.P.Kutepovun başçılığı altında Könüllü korpus(5 min) kimi yenidən təşkil olundu. Sovet qoşunlarının Qafqaz cəbhəsinin zərbələri altında, korpus 1920-ci il martın sonunda [[Novorossiysk]]dan Krıma evakuasiya oldu və orada general Vrangelin ordusunun tərkibinə qatıldı.

==Mənbə==

[[Kateqoriya:Rusiya tarixi]]

[[Kateqoriya:Vətəndaş müharibələri]]