Şrapnel: Redaktələr arasındakı fərq

'''Şrapnel''' - hazır vurucu ünsürləri - sferik güllə, çubuq, ikili pelerin(bir-biri ilə qısa trosla bağlanmış, içi qurquşunla doldurulmuş borucuqlar), oxları və s. olan artilleriya mərmisi[[mərmi]]si. [[1803]]-cü ildə bu [[karteç]] tipli mərmini təklif edən ingilis zabiti [[Q.Şrapnel]]in adı ilə bağlıdır.

Şrapnel vintlənmiş başı olan, icində, korpusu dolduran vurucu ünsürlərdən diafraqma ilə ayrılan, tüstülü barıtdan[[barıt]]dan olan itələyici ücrəti olan, [[polad]] korpusdan ibarətdir. Vurucu ünsürlərin arası aşağıdan tüstüyaradan tərkiblə (Şrapnelin partlayışının müşahidəsini asanlaşdıran tüstü buludunu yaratmaq üçün), üstdən isə kanifol yaxud kükürdlə(ünsürlərin korpusun içində yerdəyişməsinin qarşısını almaq üçün)doldurulur. Korpusun içilə itələyici [[Partlayıcı maddələr|PM]] doldurmasına qədər, içində barıt olan mərkəzi borucuq gedir. Distansion partladan şrapnelin havada, hədəfin üzərində, topdan bir qədər məsafədə partlamasını təmin edir. Şrapnel açıq yerləşən canlı qüvvəyə qarşı olduqca effektiv idi, lakin XX-ci əsrin 40-cı illərində, yerini qəlpəli[[qəlpə]]li və qəlpəli-[[fuqas(dəqiqləşdirmə)|fuqas]] mərmilərə verərək, öz əhəmiyətini itirdi.

60-cı illərin sonunda, canlı qüvvənin məhvi üçün oxformalı vurucu ünsürlərlə təchiz olunmuş artilleriya mərmiləri ortaya çıxdı. Məsələn amerikan ordusunda 105-mm mərminin, (uzunluğu 25 mm kütləsi 0,5q) 8000 oxformalı polad çubuqları var. Distansion partaıdanın işə düşməsi ilə, keçirgən vtulkada olan [[Partlayıcı maddələr|PM]] doldurması mərminin korpusunun başlıq hissəsini dağıdır və itələyici barıt doldurmasını alovlandırır. Oxlar mərminin içində bayıra atılır və yayılır. Oxların [[aerodinamika|aerodinamik]] forması və onlarda pərlərin olması onlara ucu irəli uçmağı təmin edir.