<sup>Ptolemey təxminən 100-cü ildə [[Misir]]inMisirin Ptolemey Hermi şəhərində anadan olmuş, 175-ci ildə [[İsgəndəriyyə]]dəİsgəndəriyyədə vəfat etmişdir. Ptolemey ellinizm dövrünün ən görkəmli şəxslərindən olmuşdur. [[Astronomiya]]nınAstronomiyanın tarixində uzun illər Hipparxdan Biruniyə qədər olan bir dövrdə onun tayı-bərabəri olmamışdır. O fərziyyələrə görə 127-151-ci illər arasında İsgəndəriyyədə çalışmış, orada astronomik müşahidələr aparmışdır. ▼
{{Alim
|Şəkil = Claudius Ptolemaeus.jpg
|Şəkil məlumat = Ptolemeyin sonradan yaradılmış portreri
|Şəkil miqyası = 200
|Adı = PTOLEMEY
|Tam adı = Klavdiy Ptolemey
|Digər adları =
|Doğum tarixi =
|Doğum yeri =
|Vəfatı = [[175]]
|Vəfat yeri = [[İsgəndəriyyə]]
|Vəfat səbəbi =
|Dəfn yeri =
|Rəsmi vebsaytı =
}}
'''Klavdiy Ptolemey''' - ([[yunanca]] Κλαύδιος Πτολεμαῖος, Klaúdios Ptolemaíos, [[latınca]] Claudius Ptolomaeus) antik yunan riyaziyyatçısı, coğrafiyaçısı, astronomu, astroloqu və filosofu.
== Həyatı ==
▲Ptolemey təxminən 100-cü ildə [[Misir]]in Ptolemey Hermi şəhərində anadan olmuş, 175-ci ildə [[İsgəndəriyyə]]də vəfat etmişdir. Ptolemey ellinizm dövrünün ən görkəmli şəxslərindən olmuşdur. [[Astronomiya]]nın tarixində uzun illər Hipparxdan Biruniyə qədər olan bir dövrdə onun tayı-bərabəri olmamışdır. O fərziyyələrə görə 127-151-ci illər arasında İsgəndəriyyədə çalışmış, orada astronomik müşahidələr aparmışdır.
Kladius Ptolemeyin adı öz dövründə yaşamış tarixçilərin əsərlərində çəkilmir. Onu çox vaxt Ptolemey şahlarının sülaləsinə aid edirlər. Bu isə müasir tarixçilər tərəfindən səhv hesab edilir.
Ptolemey dünyanın modelini yaratmağa cəhd etmişdir. Onun təsəvvürünə əsasən [[yer kürəsi ]] dünyanın mərkəzində durur və bütün başqa göy cisimləri ( [[ay ]], [[ulduzlar ]], [[planetlər ]]) onun ətrafında fırlanırlar. Bunu astronomik cəhətdən təsdiq etmək üçün o bir çox göy cisminin trayektoriyasını hesablayaraq onları çevrə şəklində yerin ətrafında təsvir etmişdir. Ptolemeyin dünya modeli öz dəqiqliyinə görə [[Nikolay Kopernik|Kopernikinkindən ]] üstün idi. Kopernik də yer və göy cisimlərinin çevrə üzrə hərəkət etməsini qəbul edirdi. Yalnız [[Kepler]]inKeplerin yerin [[ellips ]] üzrə hərkət etməsini sübut edəndən sonra dünya haqqında düzgün təsəvvür yaranmağa başlamışdır. ▼
▲Ptolemey dünyanın modelini yaratmağa cəhd etmişdir. Onun təsəvvürünə əsasən [[yer kürəsi]] dünyanın mərkəzində durur və bütün başqa göy cisimləri ([[ay]], [[ulduzlar]], [[planetlər]]) onun ətrafında fırlanırlar. Bunu astronomik cəhətdən təsdiq etmək üçün o bir çox göy cisminin trayektoriyasını hesablayaraq onları çevrə şəklində yerin ətrafında təsvir etmişdir. Ptolemeyin dünya modeli öz dəqiqliyinə görə [[Nikolay Kopernik|Kopernikinkindən]] üstün idi. Kopernik də yer və göy cisimlərinin çevrə üzrə hərəkət etməsini qəbul edirdi. Yalnız [[Kepler]]in yerin [[ellips]] üzrə hərkət etməsini sübut edəndən sonra dünya haqqında düzgün təsəvvür yaranmağa başlamışdır.
[[Şəkil:Cellarius_ptolemaic_system.jpg|thumb|left|Ptolemeyin dünya təsvirinə aid rəsm, 1661]]
[[Riyaziyyat]]da Ptolemey elə də məşhur olmayan "Ptolemey teoremi" ilə tanınır. Onun bu teoreminə əsasən təpə [[nöqtə]]ləri [[çevrə]] üzərində yerləşən [[dördbucaqlı]]nın qarşı tərəflərinin cəmi onun [[diaqonal]]larının cəminə bərabərdir. Bu həm də tərsinə düzgündür.
Bundan əlavə Ptolemey yerin xəritəsinin işlənməsi ilə məşğul olmuşdur. Ptolemey bilirdi ki, yer kürə şəklindədir. Ona gərə də, o yer kürəsini açaraq [[müstəvi]]yə proyeksiya etmişdir. Başlanğıc [[meridian]] üçün o XIX əsrə qədər tətbiq olunan Ferro meredianından faydalanmışdır. Eninə uzunluğu isə bizə bu gün məlum olan [[ekvator]]dan hesablamışdır.
Cənubda bir naməlum kontinentin olmasından da ilk dəfə Ptolemey bəhs etmişdir. Yer kürəsində yaşayan əhali haqqında onun verilənləri isə qeyri-dəqiq olmuşdur. Cünki, burada o informasiyanı başqalarından götürmüşdür. Yerin əhatə uzunluğunun hesablanmasında da Ptolemey səhvə yol vermişdir. Belə ki, bu qiyməti o 30000 km həddində olduğunu bildirir və bu rəqəm səhv olaraq bütün ədəbiyyatlara daxil olur.
== Mənbə ==
# Wilfried Haag: Wege zu geometrischen Sätzen. Ernst Klett Verlag, Stuttgart 2003, ISBN 3-12-720120-6.
# Alfred Stückelberger, Gerd Graßhoff (Hrsg.): Klaudius Ptolemaios. Handbuch der Geographie. Schwabe Basel, Basel 2006, ISBN 3-7965-2148-7 (Griechisch-Deutsch).
# Wilfried Neumaier: Was ist ein Tonsystem? Eine historisch-systematische Theorie der abendländischen Tonsysteme, gegründet auf die antiken Theoretiker, Aristoxenos, Eukleides und Ptolemaios, dargestellt mit Mitteln der modernen Algebra. Lang, Frankfurt am Main/Bern/New York 1986, ISBN 3-8204-9492-8.
# Claudius Ptolemäus: Tetrabiblos - nach der von Melanchthon besorgten seltenen Ausgabe aus dem Jahre 1553. Chiron, Tübingen 2000, ISBN 978-3-925100-17-8.
[[Kateqoriya:Yunanıstan riyaziyyatçıları]]
[[Kateqoriya:Yunanıstan filosofları]]
[[Kateqoriya:Yunanıstan astronomları]]
[[Kateqoriya:Yunanıstan astroloqları]]
{{Link FM|sl}}
| 