Niderland: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Bot: tt:Нидерландлар yaxşı məqalədir; kosmetik dəyişmələr
Sətir 66:
Digər iri şəhərləri [[Rotterdam]] – dünyanın ən iri limanı, [[Utrext]] – ölkənin dəmir yolu sisteminin mərkəzi və [[Eyndhoven]]dir.
 
Niderland xüsusi statusa malik olan [[Aruba]] adası və [[Niderland Antil adaları]] ilə birlikdə Niderland Krallığını təşkil edir. Bu ərazilər arasındakı münasibətlər [[1954]]-cü ildə qəbul edilmiş "Niderland Krallığının Statusu" (''Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden'') adlı sənədlə tənzimlənir.
[[Şəkil:ProvincesOfTheNetherlands.gif|frame|right|Niderlandın xəritəsi]]
 
Sətir 72:
"Niderland" sözünün yerli dildə mənası "alçaq ərazilər" deməkdir.
Bəzən Niderland ''Hollandiya'' adlandırılır. Bu adın ölkə üçün istifadə edilməsi düzgün deyil, ölkənin 12 inzibati bölgəsindən ikisi Hollandiya adlanır: Şimali və Cənubi Hollandiya.
Hollandiya adı əslində yalnız ölkənin şimal-qərb qisimindən Birləşmiş Hollandiya Krallığının ən əhəmiyyətli əyaləti olan Hollandiya Əyalətindən gəlməkdədir. qısaca Hollandiya olaraq adlandırılmaqdadır. 19.yüzilliyin ikinci yarısından etibarən bu əyalət iki əyalətə bölünmüş vəziyyətdədir: Şimal Hollandiya (Paytaxt: Haarlem) və Cənub Hollandiya (Paytaxt Deyil Haag). Hollandiya tərəfindəndə "Hollandiya" ifadəsi yalnız bu iki əyalət üçün istifadə edilər. Bunun xaricində "Hollandiya" daha çox, insanların özlərini təyin etdikləri lağlağı bir addır.
Hollandiyanın xaricindəki ölkələrdə Hollandiyalılar ümumiyyətlə "Hollandiyalı" olaraq adlandırılarlar və Hollandiya turizim sənayesi və digər sənayelər də ölkələrini "Hollandiya" olaraq satışa çıxarmaqdadırlar (həm İngiliscədə, həm də Almancada). Hollandiya əyalətindən gəlməyən Hollandiyalılar, adı verən bölgə olan Hollandiyanın ölkənin geri qalan hissələrində hər kəs tərəfindən sevilmədiyi üçün, "Nederland" üçün "Hollandiya" adına və "Nederlander" üçün "Hollandiyalı" adına müəyyən bir antipatiya bəsləməkdədirlər.
İngiliscə "Dutch" adı, "duutsc" kimi Orta Hollandiya formalarından ortaya çıxmışdır. "duutcs" və "dietsc" kimi Orta Hollandiya formaları xalq arasında danışılan ləhcələrin adlarıdır və bu ləhcələrin, rəhbərliyin, elmin və kilsənin dili olan Latıncadan ayırd edilməsinə yaramışlar. "Dutch" və "duutsc" formaları Almanca bir söz olan "deutsch" ilə əlaqəlidir, eyni mənşədən gəlir.
 
== Tarix ==
'''[[Niderland inqilabı]]''' gedişində [[Utrext Birliyi]]nə bağlı Şimal Hollandiya əyalətləri (Cənub Hollandiya, Zeeland, Utrext, Gelderland, Overijssel, Groningen və Friesland) 26 İyul 1581-ci ildə [[İspaniya]] kralı [[II Filip]]dən müstəqilliklərini elan etdilər.
 
Sürətlə inkişaf edən Hollandiya artıq 1600-cü ildə 10.000 gəmiyə malik idi və bütün [[XVII əsr]]də onlar [[Şimali Avropa]] donanmasının böyük hissəsini təşkil edirdilər. Onlar [[İspaniya]], [[Fransa]], [[İngiltərə]] və [[Baltik dənizi]] arasında mal daşıyanlar idilər. Fransa limanları arasındakı yük daşımalarının çoxu hollandların əlində idi. Onlar şərab almaq üçün [[Bordo]]da məskən salmışdılar, üzümçülərə borc pul verirdilər və tezliklə Fransanın özündə çoxlu üzüm plantasiylarına sahib oldular. Hollandlar [[Şpitsbergen]] ətrafındakı suları tədqiq etmişdilər və demək olar ki, [[Arktika]] [[balina]] ovunu öz inhisarına almışdılar. Holland gəmiləri [[Cənubi Amerika]] yolu ilə [[Sakit okean]]a daxil olmuşdular, burada Buynuz körfəzini keçib onu [[holland dili]]ndə ''Hoorn'' adlandırmışdılar. 1602-ci ildə [[Ost-İndiya]] şirkətini yaradaraq onların tacirləri [[Hindistan]]da və uzaq şərqdə getdikcə daha artıq qaydada portuqaliyalıların yerini tutdular. 1619-cu ildə hollandlar [[Yava]] adasında Hollandiyanın latın adı olan [[Bataviya]] şəhərini saldılar. Ədviyyat adalarında tapdıqları ingilisləri əzab verərək öldürdükdən sonra hollandlar [[İndoneziya]]da qaldılar və buranı tədricən öz müstəmləkələrinə çevirdilər. 1600-cü ildən bir az sonra hollandlar [[Yaponiya]]ya gəlib çıxdılar. Lakin xristian nüfuzunun siyasi nəticələrindən qorxan yaponlar 1641-ci ildə hollandlardan başqa digər bütün avropalıları Yaponiyadan qovdular, hollandlara isə məhdud fəaliyyət üçün [[Naqasaki]] yaxınlığındakı adada qalmalarına icazə verdilər. Hollandiya iki əsrdən artıq bir müddət ərzində Avropanın Yaponiya ilə yeganə əlaqə həlqəsi olaraq qaldılar.
 
1609-cu ildə hollandlar [[Amsterdam bankı]]nın əsasını qoydular. O vaxtlar Avropa maliyyəsi xaos vəizyyətində idi, sikkələr təkcə iri monarxlar tərəfindən deyil, Almaniyanın və İtaliyanın kiçik dövlətləri və şəhərləri tərəfindən də buraxılırdı. Hətta özəl şəxslər də öz sikkələrini döydürürdü. Üstəlik, inflyasiya təzyiqləri altında krallar və digərləri adətən öz sikkələrinin dəyərini ona ərinti əlavə etməklə aşağı salırdılar. Tərk edilən köhnə sikkələr yenilərlə birlikdə dövriyyədə qalırdı. Amsterdam bankı bütün şəxslərdən və ölkələrdən belə qarışıq pul əmanətlərini qəbul edirdi, onların mübadilə dərəcələrini müəyyən edirdi, əmanətçilərə icazə verirdi ki, Amsterdam Bankının özünün buraxdığı qızıl florinlərdə bərabər qiymətdə olmaqla öz əmanətlərini götürsünlər. Amsterdam [[fransız inqilabı]]na qədər Avropanın maliyyə mərkəzi olaraq qaldı.
Sətir 138:
 
{{Link FM|ia}}
{{Link FM|tt}}
{{Link GA|es}}
{{Link FMGA|tt}}