13:00, 2 avqust 2013 tarixindəki versiya redaktə MerlIwBot (müzakirə \| töhfələr) 70.506 redaktə k Bot redaktəsi silir: zh (strong connection between (2) az:Çində buddizm and zh:汉传佛教),nl (strong connection between (2) az:Çində buddizm and nl:Boeddhisme in China),th (strong connection between (2) az:Çində buddizm an... ← Əvvəlki redaktə		13:35, 15 dekabr 2013 tarixindəki versiya redaktə əvvəlki halına qaytar Xqbot (müzakirə \| töhfələr) Botlar 62.745 redaktə k Bot: zh:汉传佛教 yaxşı məqalədir; kosmetik dəyişmələr Sonrakı redaktə →
Sətir 3: [[Budda]] Nepal Himalayının yamaclarındakı kiçik vilayətdə hökmranlıq edən Şakya hökmdar nəslindəndir. Budda "Aydın", "Aydınlanmış" deməkdir, bu onun ruhani adıdır. Budda təlimi iki müddəa ətrafında fırlanır: iztirab və nicat. "Rahiblər, – orada deyilir, – okean ancaq bir dada – su dadına malik olduğu kimi bu təlim də yalnız bir tama – nicat tamına malikdir". Beləliklə, o, qarşısına tam praktik məqsəd – nicat qoyur. Bütün Budda təlimi "dörd nəcib həqiqətə" söykənir. Bu həqiqətlər aşağıdakılardır: iztirab, iztirab mənbəsi, iztirabı yox etmə və iztirabı yox etməyə aparan yol. Başqa sözlə: * 1) Mövcud olan hər şey iztiraba mübtəladır. * 2) İztirabın səbəbi – insan ehtiraslarıdır. * 3) Ehtiraslardan azad olma iztirablardan azad edir. * 4) Azad olma yolu – "nəcib səkkizüzvlü yoldur". Beləliklə, birinci həqiqət dünyada iztirabın mövcudluğunu sübut edir, ikinci onun səbəbini izah edir, üçüncü israr edir ki, o, yox edilə bilər, dördüncü isə onu necə yox etməyi aydınlaşdırır. Bu dörd nəcib həqiqət artıq Buddanın ilk nəsihətlərində başlıca rol oynayır. İki min il yarım ərzində buddizmin dini praktikasını təşkil edən dördüncü həqiqət mükəmməl tədqiq edilmişdir. Aydınlanmaya və nicata yetmək üçün Üç Vəziyyəti (trikşika) özündə birləşdirən yollarla getmək lazımdır: əxlaq vəziyyəti (şila), cəmlənmə vəziyyəti (samadhi), müdriklik vəziyyəti (pracnya). Sətir 12: Üç fiziki günah: * 1. Canlı məxluqu həyatdan məhrum etmək: həşərat öldürməkdən insan öldürməyədək. * 2. Oğurluq: başqasının icazəsi olmadan onun əmlakını mənimsəmək, bu əmlakın dəyərindən, yaxud hərəkətin şəxsən və ya başqasının vasitəsi ilə törədilməsindən asılı olmayaraq. * 3. Seksual günah: əxlaqsızlıq. Dörd danışıq günahı: * 4. Yalan: başqalarını söz və ya əməllərlə aldatmaq. * 5. Qeybət: həmrəy olanları savaşdıraraq və ya küsənləri çıxılmaz vəziyyətə salaraq aralarına nifaq və ədavət səpmək. * 6. Kobudluq: başqalarını təhqir etmək. * 7. Boşboğazlıq: istək və digər rəzalətlərin təsiri altında sarsaq şeylər haqında söhbət aparmaq. Üç əqli günah: * 8. Paxıllıq: "bu mənim olaydı", – deyə düşünmək, başqasına məxsus olanı arzulamaq. * 9. Pisniyyətlik: başqalarına böyük yaxud kiçik zərər yetirmək. * 10. Uydurma baxışlar: hər hansı mühüm olanı, məsələn, yenidən doğulma qanunu, dörd nəcib həqiqət və buddizmin buna bənzər digər nəzəri müddəlarını əhəmiyətsiz təsəvvür etmək. İlk beş qayda istənilən mömin dünya əhli üçün mütləqdir (bəzən 5-ci qayda dünya əhli üçün sərxoşedici içkilərə qadağa ilə əvəzlənir), qalan beşi isə (təbii ki, ilk beşliklə birlikdə) – rahiblər üçündür. Sətir 48: [[1949]]-cu ilədək Çin əhalisinin çoxu buddizmə etiqad edirdi. O dövr üçün ölkədə buddistlərin sayı barədə dəqiq məlumat yoxdur, bu məlumdur ki, o zaman Çində təxminən 500 min rahib və rahibə, 40 min monastır və məbəd var idi. Azadlıqdan dərhal sonra buddist icmasından olan bir çox görkəmli dini xadimlər dini islahatlar, buddist monastır və məbədlərinin idarə olunmasında bir sıra köhnəlmiş qanun və qaydaların aradan qaldırılması barədə təkliflərlə çıxış etdilər. Adi dini fəaliyyətdə savayı, rahib və rahibələr kənd və meşə təsərrüfatı, həmçinin sənətkarlıqla da məşğul olmağa başladılar. [[1953]]-cü ildə Yeni Çinin buddistlərinin ilk konfransı keçirildi. Çin buddist cəmiyyəti yaradıldı. Çin buddist cəmiyyəti müxtəlif milliyyətdən olan buddistləri birləşdirən təşkilatdır. 1957, 1962 və 1980-ci illərdə Çin buddist cəmiyyətinin ikinci, üçüncü və dördüncü konfransları çağırılmışdır. 1956-cı ildə Çin buddizm institutu – Çində buddizmin öyrənilməsi üzrə ali təhsil müəssisəsi yaradıldı. Bu institut Pekinin qədim Fayuansı monastırında yerləşir. Çin buddist institutu buddizmin öyrənilməsi və tədqiqi üzrə elmi məqalələrin və buddist sutr və esselərin tərcümələrinin çap olunduğu, müəllifliyi Çin və digər ölkələrin müxtəlif milliyyətdən olan buddistlərinə məxsus "Buddizmin səsi" jurnalını buraxırlar. ÇXR-in yaranmasından sonra Çin buddist cəmiyyəti dünyanın 20-dən çox ölkə və rayonundan olan buddist cəmiyyətləri və dini xadimləri ilə əlaqələr saxlamağa başlamışlar, buddist təşkilatların nümayındələri qarşılıqlı dostluq səfərləri edirlər. [[1955]] və [[1961]]-ci illərdə Çin buddist cəmiyyətinin nümayəndələri [[ Birma]] və [[Seylon]] (indiki [[Şri-Lanka]]) hökumətlərinin dəvəti ilə bu ölkələrdə olmuş və bu ölkələrin buddistləri sahib olsun deyə, Çində saxlanılan müqəddəs təbərrük – Buddanın dişini onlara tapşırmışdır. Bu cür fəaliyyət qarşılıqlı anlaşmaları gücləndirmiş və Çin xalqı ilə digər ölkə xalqları arasında, Çin və xarici ölkə buddistləri arasında dostluğu möhkəmləndirmişdir. Çində ən qədim buddist məbədi Xenan əyalətinin Loyan şəhərindəki Bayması (Ağ At) məbədidir. Sətir 56: == Həmçinin bax == * [[Çin]] * [[Buddizm]] == Xarici keçidlər == Sətir 63: * Wright, Arthur F.; '''Fo T’u Teng…. A Biography (佛圖澄)''', ''Harvard Journal of Asiatic Studies'' (11) 1948, p.312-371 * [http://www.buddhanet.net/e-learning/history/chin_timeline.htm Timeline of Buddhism] [[Kateqoriya:Çin]] [[Kateqoriya:Buddizm]] {{Link GA\|zh}}

Çində buddizm: Redaktələr arasındakı fərq