18:39, 3 dekabr 2013 tarixindəki versiya redaktə 94.20.27.74 (müzakirə) →‎Coğrafiyası və iqlimi ← Əvvəlki redaktə		09:05, 5 yanvar 2014 tarixindəki versiya redaktə əvvəlki halına qaytar Araz Yaquboglu (müzakirə \| töhfələr) İnzibatçılar 300.970 redaktə Redaktənin izahı yoxdur Sonrakı redaktə →
Sətir 36: '''Xırmandalı''' – [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Masallı rayonu]]nun inzibati ərazi vahidində kənd. Əhalısi:4326 nəfər Ərazisi:1260 ha.▼ == Tarixi ==▼ ▲ Ərazisi:1260 ha. ▲ == Tarixi == Masallı rayonunun Xırmandalı kəndinin adı qədim türkdilli Xırmandalı tayfasının adından götürülmüşdür.Oğuz tayfasının Şamlu qoluna mənsub olan bu tayfanın adı mənbələrdə harmandalu/xırmandalı/xərbəndəlu/xudabəndəlu/xarmandalı kimi qeyd olunmuşdur. Orta Asiyada , Cənubi Azərbaycanın Zəncan vilayətində və Anadolu bölgəsində yaşamışlar.XI-XII əsrlərdə bu tayfanın nümayəndələri Qəzvində dövlət yaratmışdılar.XVI əsrdə bu tayfanın bir hissəsi Ərdəbil ərazisində məskunlaşır.Səfəvilər dövlətinin siyasi həyatında mühüm rol oynayan xırmandalılar,I Şah İsmayılın və I Şah Abbasın hakımıyyətə gəlməsındə və dövlətın möhkəmləndırılməsındə göstərdıklərı xıdmətə görə Şahsevənlər adını qazanmışdılar.Tayfa başçılarının Quba xanı Fətəli xana (1758-1789) yazdıqları məktub əsasında onlara Muğandan Şabran- Müşgül ərazisinə kimi yaşamağa icazə verilmışdır.Xırmandalıların bir hissəsi XVIII əsrın 60-70-cı illərində Xəzər dənizinin sahilində- balıq və quş ovu,həm də əkin əkmək, heyvan saxlamaq üçün əlverişli imkanlari olan ərazidə Xırmandalı kəndının əsasını qoyurlar.Kəndin ilk sakini Kələntər Hüseyn olmuşdur. Kənddə təqribən 1860-1917-ci illərdə Bakı milyonçusu D.L. Mayılova məxsus balıq emalı və satışı şırkəti fəaliyyət göstərmişdir. 1918-cı ildə Muğan kəndlərinə hücum edən rus-erməni birləşmələri Xırmandalı kəndində dinc əhaliyə qarşı qırğinlar törətmişdir. ▼ ~~1918-1919-cu ilin avqust ayına kimi Muğan Sovet Respublikası qurulmuşdur.~~ ▲ 1918-cı ildə Muğan kəndlərinə hücum edən rus-erməni birləşmələri Xırmandalı kəndində dinc əhaliyə qarşı qırğinlar törətmişdir. 1974-cü ildə kəndin ərazisindən Azərbaycan Atabəylər dövləti(1136-1225)dövründə zərb edilmiş pul dəfinəsi aşkar edilmişdir. ▼ 1918-1919-cu ilin avqust ayına kimi Muğan Sovet Respublikası qurulmuşdur. 1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsındə iştirak edənlər:152 nəfər ▼ ▲ 1974-cü ildə kəndin ərazisindən Azərbaycan Atabəylər dövləti (1136-1225) dövründə zərb edilmiş pul dəfinəsi aşkar edilmişdir. ~~həlak olan və itkin düşənlər:73 nəfər.~~ ~~Qarabağ uğrunda gedən döyüşlərdə şəhid olmuşdur:~~ ~~1.Abbasov Fədail Abbas oğlu~~ ~~2.Qasımov Rüstəm Qənimət oğlu~~ ~~3.Qəmbərov Sayıq Şahəli oğlu~~ ~~4.Ələsgərov Zaur Əsgər oğlu~~ ~~5.Məmmədov Xıdır Məmmədqulu oğlu~~ ~~6.Səfərov Abəsəli Ərəstun oğlu~~ == Əhalisi ==▼ 4326(nəfər)▼ === Müharibə === ▲ * 1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsındə iştirak edənlər: 152 nəfər həlak olan və itkin düşənlər: 73 nəfər. * Qarabağ uğrunda gedən döyüşlərdə şəhid olmuşdur: Abbasov Fədail Abbas oğlu, Qasımov Rüstəm Qənimət oğlu, Qəmbərov Sayıq Şahəli oğlu, Ələsgərov Zaur Əsgər oğlu, Məmmədov Xıdır Məmmədqulu oğlu və Səfərov Abəsəli Ərəstun oğlu == Mədəniyyəti == XX əsrin əvvəllərinə qədər kənddə məktəb olmasa da,savadlı adamları var idi.Kəndin imkanlı adamlari oğlan uşaqlarını din xadimlərinin yanına qoyur,fərdi üsulla təhsil almalarına şərait yaradırdilar.1923-cü ildə Xırmandalı kəndındə ilk məktəb təşkil olunmuşdur.Məktəb binası kimi kəndin xeyırxah adamlarından olan Abuzər Məşədi Abbas oğlunun(1879-1929)evindən istifadə olunmuşdur.Kəndin ilk ali təhsillıləri Fərrux Qasımov,Ruhulla Zahidov olmuşlar.Pedoqoji elmlər namizədi Əsgər Zahidov,yazıçı-jurnalist Nurəddin Muğanlı,filologiya elmləri doktoru Füzuli Bayat,kimya elmləri namizədi Rakif Qasımov,tarix üzrə fəlsəfə doktoru Mürvət Abbasov,kimya elmlər namizədi Ağaşirin Qulıyev,şair Arif Fərzəli və b.Xırmandalının tanınmış ziyalılarındandır. Bakıda neçə-neçə yaraşıqlı bınaların tikintisinə rəhbərlik etmiş Sosialist Əməyi Qəhrəmanı,Əməkdar İnşaatçı Haçı Mir Məhəmməd Hüseynov Xırmandalı kəndındə anadan olmuşdur. Kənddə 2 məscid,orta məktəb,tibb məntəqəsi,poçt və ATS binası mədəniyyət evi,muzey fəaliyyət göstər.▼ ▲ Kənddə 2 məscid,orta məktəb,tibb məntəqəsi,poçt və ATS binası mədəniyyət evi,muzey fəaliyyət göstər. == Coğrafiyası və iqlimi == Azərbaycan Respublikasının cənub zonasında yerləşən Xırmandalı kəndi Masallı rayonun şimali -şərq hissəsində yerləşir.Kənd Cəlilabad və Neftçala rayonları ilə həmsərhəddir.Xırmandalı kəndinin iqliminin formalaşmasında Xəzər dənizinin və Talış dağlarının böyük rolu vardır. Xırmandalı kəndinin yayı quraq keçən mülayim -isti iqlimin təsiri altında , qışı isə yumşaq iqlimə malikdir.Cənub -şərqdən və cənubdan daxil olan "Gilavar" qış aylarında havanın mülayimləşməsinə( yumşaq) ,yayda isə istiliyin və nəmliyin artmasına səbəb olur.Xırmandalı kəndi dəniz səviyyəsindən 10-15 metr aşağıda yerləşir. ▲== Əhalisi == ▲4326(nəfər) == İqtisadiyyatı == Sətir 73 ⟶ 72: == Xarici keçidlər == == Mənbələr: == 1.Don Juan of Persia, a Shiàh Catholic, 1560—1604 By Juan (de Persia), Guy Le Strange ▼ 2.Z.Bünyadov Azərbaycan Atabəyləri dövləti(1136-1225)Bakı 2007▼ ▲ 1.Don Juan of Persia, a Shiàh Catholic, 1560—1604 By Juan (de Persia), Guy Le Strange 3.*Mürvət Abbasov Xırmandalı faciəsi --"Cənub xəbərləri" qəzeti, 13 mart 2013-cü il▼ ▲ 2.Z.Bünyadov Azərbaycan Atabəyləri dövləti(1136-1225)Bakı 2007 ▲ 3.Mürvət Abbasov Xırmandalı faciəsi --"Cənub xəbərləri" qəzeti, 13 mart 2013-cü il

Xırmandalı (Masallı): Redaktələr arasındakı fərq