Vikipediya

Nyu-York: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
k Bot: sk:New York (mesto) yaxşı məqalədir
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 5:
}}
[[Şəkil:Central_Park_New_York_City_New_York_23_cropped.jpg|thumb|right|300px|Nyu Yorkun mərkəzi parkı]]
'''Nyu York''' şəhəri ({{lang-en|The New York City}}) — [[Amerika Birləşmiş Ştatları]]nın əhali baxımındansayına görə ən böyük şəhəridir. Eyni adlı [[Nyu York (ştat)|Nyu York ştatında]] yerləşir və dünyanın ən əhəmiyyətli maliyyə və ticarət mərkəzlərindən biridir. Şəhər, media, siyasət, təhsil, əyləncə və modadakı qlobal roluna görə dünya şəhəri olaraq qəbul edilməkdədir. [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]]na ev sahibliyi etdiyindən xarici əlaqələr üçün də çox əhəmiyyətli bir mərkəzdir.
 
Nyu-York şəhəri beş hissəyə ayrılmışdırbölünür: [[Manhetten]], [[Bruklin]], Kuins, Bronks və Staten-Aylend. 830 km²-lik bir sahədə yaşayan 8,336,697 (2012) əhalisi ilə Nyu-York, Amerikada ən böyük əhali sıxlığı olan şəhərdir. Şəhər ətrafı ilə birlikdə Nyu-York metropolunun əhalisi 21 milyon nəfərə çatır.
 
Nyu-York immiqrantlar şəhəridir. Şəhərdə təxminən 170 ayrıdildə dil danışılmaqdadırdanışılır və hər üç adamdan biri ABŞ-dan kənarda doğulanlardır. İngiliscə müxtəlif aksentlərlə danışılır. İngilis dili ilə yanaşı [[İspan dili|ispanca]] da geniş yayılmışdır. Kiçik İtaliya (''Little Italy'') məhəlləsində [[İtalyan dili|italyan]], Çin məhəlləsində isə [[çin dili]]ndə danışılır.
 
Nyu-York bir çox AmerikanAmerika mədəni hərəkatının də doğum yeridir. Ədəbiyyat və vizual sənətlərdə Harlem İntibahı, şəkildə mücərrəd ekspressionizm (Nyu-York məktəbi), [[musiqi]]də hip-hop, pank, salsa və Tin Pan Alley bu hərəkatlardan bəziləridir. 24 saat açıq olan metrosu və sıx nəqliyyatı ilə "Heç Vaxt Yatmayan Şəhər" adını almışdır.
 
[[Azadlıq heykəli]], Empayr Steyt Binası, Sentral Park və Tayms Meydanı, Müasir İncəsənət Muzeyi, Quggenhaym Muzeyi və Müasir Tarix Muzeyi şəhərin maraqlı məkanlarıdır. Göydələnləri, prospektləri, restoranları, alış-veriş mərkəzləri və insanları ilə Nyu-York turistləri cəzbcəlb etməkdədir.
[[Şəkil:Manhattan_panorama_under_clouds.jpg|thumb|200px|Nyu-York Şəhərindən bir görünüş]]
 
== Tarixi ==
 
Nyu-York şəhəri [[1613]]-cü ildə hollandlar tərəfindən Nyu-Amsterdam adı altındailə qurulmuşdur. Şəhər [[1664]]-cü ildə Birləşmiş Krallığın nəzarətinə keçdikdən sonra Nyu-York adlandırıldı. [[1778]]-ci ildə şəhər 2iki il müddətinə yeni qurulan [[Amerika Birləşmiş Statları]]nın paytaxtı oldu. Paytaxt [[Vaşinqton]]a daşındıqdan sonra da şəhərin əhəmiyyəti böyüməyə davam etdi.
 
== Şəhərin əhəmiyyəti ==
Sətir 33:
 
Nyu-York dedikdə hər kəsin ağlına ilk əvvəl Amerikanın rəmzi olan Azadlıq Heykəli gəlir. Tam adı — «Dünyaya işıq saçan azadlıq»dır. Onun hündürlüyü 46 metrdir. Heykəl Azadlıq adasında yerləşir, 1886-cı ildə Fransadan müstəqillik deklarasiyasının qəbul edildiyi gün hədiyyə olaraq gətirilib. Sağ əlində məşəl, solda isə üstündə «JULY IV MDCCLXXVI» (4 iyul — Müstəqillik deklarasiyasının qəbul olunma günü) yazılan kitab (buna görə onun ayaqları qırılmış zəncirdədir) var. Azadlıq adasına gəmi ilə getmək olar.
 
Məşhur Empayr Steyt Bildinq göydələni dünyada ən yüksək binalardan biridir. Bina 102 mərtəbədən ibarətdir və hündürlüyü 449 metr təşkil edir. 1873-cü ildə yaradılan mərkəzi park möhtəşəm yaşıl sahədir. Buraya insanlar Manhettenin səs-küyündən istirahət etmək üçün gəlirlər. Parkda kiçik heyvanat aləmi, əyləncə məkanları və hovuz da yerləşir. Time Square şəhərin mərkəzidir. Burada hündür binalar, böyük və parlaq reklam ofişləri, müxtəlif rəngli butiklər yerləşir. Ən gözəl mənzərəni siz gecə izləyə biləcəksiniz. Metropolitan Amerikanın nəhəng muzeyi sayılır. Muzey mədəniyyət şəhərciyini xatırladır, burada Misir mumiyalarından tutmuş, beysbol xəritələrinə qədər var.
 
Bruklin körpüsünün inşasına 1866-cı ildə başlanılıb və 14 il davam edib. Keçmişdə Bruklin və Manhetten şəhərlərini birləşdirmək üçün salınıb. Hal-hazırda Nyu-Yorkun əsas abidələrindən biri sayılır.
 
Rokfeller mərkəzi XX əsrin əvvəllərində böyük maqnat Rokfeller tərəfindən tikilib. 1987-ci ildə mərkəz rəsmi abidə statusunu alıb. Rokfeller Centre dünyanın ən möhtəşəm arxitektura rəmzi hesab olunur. Onun ən vacib hissələrindən biri 1932-ci ildə inşa olunan dünyanın ən iri teatrı — Radio Citi Music Holdur. Mərkəzə 70 mərtəbəli Ceneral Elektrik binası daxildir. Burada həmçinin İncəsənət mərkəzi də yerləşir.
 
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Nyu-York"