Donanma: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 4:
== Tarixçə ==
[[Şəkil:Şirvanşah I Axsitan.jpg|thumbnail|Şirvanşah I Axsitan Bakı limanında, Oqtay Sadıxzadənin rəsm əsəri (Azərbaycan Tarix Muzeyi)]]
Azərbaycan donanma tarixi çox qədim çağlara gedib çıxır. Buna sübut olaraq Qobustandakı qayaüstü rəsmləri göstərmək olar <ref>[http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/82_folder/82_articles/82_heyerdahl.html Thor Heyerdahl - Scandinavian Ancestry. Tracing Roots to Azerbaijan.] "Azerbaijan International" jurnalı.</ref>. Orta Çağlarda Azərbaycanda feodal xanlıqlarının yaranması, eləcə də IX-X əsrlərdə [[vikinqlər]]in və rusların dəniz tərəfdən hücumları ilə gəmi tikintisi yeni inkişaf qazanır. Özəlliklə [[Şirvanşahlar dövləti]]nin güclənməsi ilə [[Bakı]]nın önəmi bir liman şəhəri kimi artır. 1175-ci ildə [[I Axsitan]] Bakı yaxınlığında 73 rəqib gəmisini qıraraq rus donanmasını məğlub edir. Bu fakt XII əsrdə Şirvan donanmasının yüksək keyfiyyətindən xəbər verir.
XV əsrdə dəniz tərəfdən güclü rəqibin olmaması Şirvan donanmasının az qala yox olmasına gətirib çıxraır. Venesiyalı elçi Ambrocio Kontarini (XV əsr), habelə Oruc bəy Bayat, Pyetro della Valle, Yan Streys qeyd edirdilər ki, Xəzər gəmiləri Avropanınkılərdən geri qalırdı, çünki köhnə idi. XV əsrin ortalarından etibarən Bakının beynəlxalq ticarətdə aparıcı rol oynadığı və Osmanlı imperiyasının, Ağqoyunlu və Səfəvi dövlətlərinin yaranması ilə bağlı bölgənin hərbi-strateji durumu dəyişir. Başqa ölkələrə əsasən ipək, duz, neft, zəfəran ixrac olunur. Bakı nefti Manqışlaq yolu ilə Orta Asiyaya və Həştərxan vasitəsiylə Avropaya daşınırdı. Böyük fəthlər yolunda olan Osmanlı imperiyası Şərqlə Qərbi birləşdirən Aralıq dənizinin mühim limanlarını ələ keçirərək Xəzər dənizdə möhkəmlənmək istəyirdi. Bu, ona Orta Asiyadakı sünnü dövlətlərlə birləşib şiə Səfəvilərə qarşı çıxmağa və Asiya-Avropa ticarətini tam nəzarətə almağa imkan verə bilərdi. Osmanlı-Səfəvi savaşları məhz bunu hədəfləmişdi. 1578-1590-cı illərdə Osmanlı türkləri Xəzərin qərbi sahilini və Bakını ələ keçirirlər, burada öz donanmalarını qurmaq istəyirdilər.
Digər önəmli geosiyasi amil Rusiyanın Kazan (1552) və Həştərxan (1556) xanlıqlarını işğal edib Xəzər dənizinə çıxış qazanması idi. Bu dönəmdə Volqa-Xəzər su yolu Rusiyanın tam nəzarəti altında idi, bu da osmanlıları narahat etməyə bilməzdi.
== İstinadlar ==
|