Qoşanağara: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 21:
| Dinlə =
}}
'''Qoşanağara, və ya kos''' - ən qədim Azərbaycan zərbli musiqi aləti. [[Xalq musiqisi|xalq musiqisində]] ən çox istifadə edilən zərb çalğı alətlərindən biridir. Adından məlum olduğu kimi, qoşa nağara bir-birinə bərkidilmiş iki kiçik qədəhvarı nağaradan ibarətdir. Bəzən "qoşa dumbul" da deyilir.
 
== Tarixçə ==
'''Qoşanağara''' - [[Xalq musiqisi|xalq musiqisində]] ən çox istifadə edilən zərb çalğı alətlərindən biridir. Adından məlum olduğu kimi, qoşa nağara bir-birinə bərkidilmiş iki kiçik qədəhvarı nağaradan ibarətdir. Bəzən "qoşa dumbul" da deyilir.
Kos haqqında olan rəvayətlərdə deyilir ki, kos o qədər böyük həcmli musiqi aləti idi ki, onu iki cüt öküzün çəkib apardığı xüsusi arabada yerləşdirir və iki nəfər təbilçinin iri çomaqlarla vuraraq səsləndirilməsi mümkün olurdu. Kosun səsi o qədər güclü idi ki, vuruş meydanında çalındığı zaman düşmən lərzəyə gəlirdi. Hazırda [[Azərbaycan]]ın bəzi rayonlarında ağac ilə çalınan iri nağaralar da bəzən koos adlandırılır.<ref>''[[Əfrasiyab Bədəlbəyli]].'' [http://lugat.musigi-dunya.az/az/data.pl?id=1186&lang=ru İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti - Koos]</ref>
 
== Quruluşu ==
[[Şəkil:Qoşanağara.jpg]]
Qoşanağara (dumbul, dümbələk də adlanır) eyni hündürlüklü, ancaq müxtəlif ölçülü iki qoz, tut ağaclarından və metaldan hazırlanan gövdədən ibarətdir. Xarici görünüşünə görə fincanı xatırladır. Gövdələrin üst tərəfinə çəkilmiş keçi, öküz, dəvə və ya at dərisi camış gönündən düzəldilən köşə ilə və ya vint mexanizmi ilə dartılır. Çalğı zamanı çubuqları ayrı-ayrılıqda hər iki dəri üzə, bir üzə (mərkəzinə və kənarına), bir-birinə və ya gövdəyə, ovucun üzə vurulması ilə müxtəlif səslər alınır.<ref>[http://www.azturk.biz/viewpage.php?page_id=57 Musiqi alətləri] {{az}}</ref>
 
Sətir 30 ⟶ 34:
Qoşa nağara fərdi şəkildə hazırlandığı üçün ölçüləri müxtəlifdir. Əksər hallarda hündürlüyü 300-330 mm, böyük gövdəsinin diametri 240-280 mm, kiçiyinin isə 110-140 mm olur.
 
Milli musiqinin folklor nümunələrində, o cümlədən orkestr və ansambllarda istifadə edilir. Özünə məxsus səs tembri olan qoşa nağara solo aləti kimi nadir hallarda səsləndirilir. <ref>''[[Əfrasiyab Bədəlbəyli]].'' [http://atlas.musigi-dunya.az/az/gosha_naghara.html İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti - Qoşanağara]</ref>
 
== Növləri ==
[[Şəkil:Qoşanağara.jpg]]
* '''''Ana kos''''' - qədimdə hərbi yürüşlərdə istifadə edilən böyük ölçülü kos.
* '''''Bala kos''''' - mütləq '''kos nağara''' ilə birlikdə səsləndirilirdi. Kos nağarada vəznin güclü vurğuları, bala kosda "xırdalıqlar" çalınır. Kos nağaranı tək çubuqla, bala kosu isə ifaçı hər əlində bir çubuq tutub dərini döyəcləməklə səsləndirir.
* '''''At kosu, və ya çift kos''''' - Orta Çağlarda atın belində yerləşdirilirən cüt kos. İfaçı atı sürə-sürə çalğını səsləndirirdi. Müxtəlif məqsədlərlə səsləndirilirdi: döyüşdə düşmənin hücumu zamanı, təhlükəli anlarda və ya əksinə düşmən üzərinə hücum edərkən döyüşçüləri ruhlandırmaq, eləcə də düşməni vahiməyə salmaq üçün. Alətin rəsminə orta əsr Təbriz miniatürlərində rast gəlinir.
 
== İstinadlar ==
<references/>
 
== Həmçinin bax ==
* [[Azərbaycan musiqisi]]
* [[Azərbaycan mədəniyyəti]]
 
== Mənbə ==
*[http://atlas.musigi-dunya.az/az/gosha_naghara.html Qoşanağara]
* Aserbaidschan - Land des Feuers, Broschiert: 294 Seiten, Verlag: Reimer; Auflage: 1., Aufl. (August 2008), Sprache: Englisch, Deutsch, ISBN-10: 3496028203, ISBN-13: 978-3496028208
 
== İstinadlar ==
<references/>
 
{{Azərbaycan xalq çalğı alətləri}}