Esse: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
esse
k 37.61.35.14 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Eminn tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu.
Sətir 14:
== Mənbə ==
<references/>
İnsan son gününü gözləməlidir hər zamanMichel de Montaigne
Xoşbəxt deməyək ona ölmədən
Cənazəsi qaldırılmadan (Ovidi)
 
{{ədəbiyyat-qaralama}}
Krezin bu haqda məşhur bir hekayəsi var. Fars kralı onu edama məhkum edir. O da edam taxtasına gedə-gedə “Ah Solon, Ah Solon” deyə qışqırırmış. Bu sözünü krala çatdırıblar. Kral ondan niyə bu cür dediyini soruşub. O da Solonun verdiyi bir öyüdü söyləyib krala: “Tale sənə nə qədər xoş üz göstərirsə göstərsin, ömrün son günü gəlmədən insan özünü xoşbəxt saymamalıdır. Çünki insan həyatı qeyri-müəyyən və dəyişkəndir, kiçik bir hərəkətə görə bir vəziyyətdən başqa bir vəziyyətə keçir”.
 
Makedoniyalı İsgəndərdən sonrakı Makedoniya krallarının dülgərlik, bağbanlıq etməsini, Siciliya qoçularının dayəliklə dolanmasını tarix unutmayıb. Dünyanın yarısını fəth etmiş, böyük orduların komandanı olmuş imperator Misir kralının nökərlərinə yalvarırdı. Qoca Pompey altı-yeddi ay az yaşasaydı, bu günə düşməzdi.
 
Bizim babalarımızın vaxtında bütün İtaliyanı qorxusu ilə titrədən Milan hersoqu zindanda öldü. Ən pisi də odur ki, o bu zindanda düz on il qalmışdı. Xristian dünyasının ən böyük kralının xanımı, dünyanın ən gözəl kraliçası Mariya Stüart bu yaxınlarda cəllad əlində ölmədimi? Minlərlə nümunə var tarixdə.
 
Tale sanki ömrümüzün son gününü gözləyir, uzun illər boyu yaratdığını bir anda dağıtmaq üçün. O bizi Laber kimi hayqırtmaq istəyir: “Lazım olandan bir gün artıq yaşamışam”.
 
Solonun sözünü belə şərh etmək olar: ömrümüzün xoşbəxtliyi, ruhun sükunətinə, beynin düzəninə bağlı olduğu üçün heç bir insan komediyanın son və şübhəsiz ki, ən çətin pərdəsini oynamadan əvvəl xoşbəxt adlana bilməz.
 
Son pərdədən əvvəl insan maska taxa, fəlsəfənin gözəl öyüdlərinə başqaları görsün deyə əməl edə bilər. Sarsıdıcı hadisələrlə qarşılaşmadığımız üçün həmişə rahat qala bilərik. Amma ölüm qarşısında son rolumuzda yamsılamaq mümkün deyil, o zaman ana dilimizdə danışmaq, dağarcığımızda yaxşı-pis nə varsa onları ortalığa tökmək lazımdır.
 
 
Bax, o zaman ürəkdən tökülər sözlər
Maska düşər, üz qalar ortada. (Lukretsi)
 
Buna görə də həyatımızın bütün hadisələri son məhək daşına vurulmalıdır. Əsl gün o gündür, bütün başqa günləri mühakimə edən gün odur. “Bütün illərin hesabı o gün verilməlidir”,- deyir qədim bir müdrik. Mən də yazdığım əsəri sınamağı ölümə tapşırıram. O zaman görəcəksiniz düşüncələrimin ağzımdan, yoxsa ürəyimdən çıxdığını…
{{ədəbiyyat-qaralama}} Son dövrdə essenin məzmunu, forması ilə bağlı bir sıra mübahisələrin şahidi oluram.Buna görə də, esse haqqında bildiklərimi oxucularla paylaşmaq qərarına gəldim.Həmçinin kurikulum dərsliyi ilə gələn Azərbaycan dili dərsliklərində esse barədə məlumat verilir.Həmçinin şagirdlərdən esse yazmaq tələb olunur.Təbii ki, bu məqamda şagirdlərin köməyinə onların müəllimləri gəlməlidir.Müəllimlərsə,əksər hallarda esseni sadəcə olaraq bir inşa başa düşürlər.Misal üçün şagirdlərə “Dövlət bayrağı” haqqında esse yazmaq tapşırılırsa, bu mövzuda inşa yox, məhz esse yazılmalıdır.Bu zaman esseni təşkil edən müəllim özünə sual verməlidir, şagirdlər üçün bayraq haqda hansı məlumatlar esse ola bilər?Misal üçün, Dövlət Bayrağı haqqında hissi, psixoloji, ideoloji fikirlər toplusu şagird üçün esse sayıla bilməz.Hər şeydən əvvəl esse tədqiqat xarakterli olmalıdır.Belə olan halda beşinci sinif şagirdi üçün Bayrağımızın rəngi haqqında məlumatlar onların araşdırması və yaşları ilə müqayisədə yazdıqları ilk esse sayıla bilər.Əllbəttə, beşinci sinif şagirdi esseni daha da, zənginləşdirmək üçün bayrağımızda olan rənglərin xalqımızın tarixində rolu və həmin rənglərin ifadə etdiyi məzmunun tarixi barədə məlumat toplaması esse anlamına gəlir. Sonda esse haqqında fikirlərimi elmi və yığcam halda paylaşıram: “Esse – kiçik və ya orta həcmdə olan, bir çox elmi sahədə müraciət olunan nəsr janrıdır. Tənqid və ədəbiyyatşünaslığın müəyyən bir problemi sərbəst surətdə izah etməsi ilə fərqlənən janrı.
 
Daha çox ədəbiyyatda istifadə olunan. Essedə, məqsəddəki fikri bildirmək üçün fəlsəfi ifadə, yanaşma, təhlildən istifədə edilir.
 
Demək mümkündür ki, ədəbiyyatşünaslıq, avtobioqrafik, biografik məqalələr, psixoloji, tarixi, politoloji, siyasi və b. təhlillər əsasən esse janrının üzərində qurulmuşdur.
 
Esse problemin sərbəst şəkildə qoyuluşudur. Essenin müəllifi seçdiyi problemi (ədəbi, etik, fəl- səfi və s.) təhlil və izah edərkən ifadə tərzinin sistemli, ardıcıl, gəldiyi nəticələrin əsası, hamı üçün eyni dərəcədə məqbul olması qayğısına qalmır.
 
Essenin əsasını fransız yazıçısı və humanist filosofu M. Monten qoymuşdur.”
{{Ədəbiyyat janrları}}
*[[Kateqoriya:Ədəbiyyat nəzəriyyəsi]]