Əbdülqadir İnan: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
kRedaktənin izahı yoxdur |
|||
Sətir 3:
== Həyatı ==
Fəthilkadir Mostafa oğlu Söləymanov [[1889]]-cu il [[29 oktyabr|noyabrın 29]]-da Başkurtıstanın Şığay-Harı Külmək kəndinndə (indiki [[Çelyabinsk
Kəndindəki üsul-u cədit (yeni usul) məktəbində yazıb-oxumağı, Rus dillini, Troitskdə «Rəsuliyyə» mədrəsəsində oxuyarkən ərəb, fars, türk dillərini mükəmməl öyrənmişdir. [[1914]]-cü ildə Ali Müəllim Məktəbini bitirmiş və [[1915]]-ci ildə də «Bütün Rusiya Müsəlmanlarının Məhkəmə-i Şəriyəsi» huzurunda imtihan vərərək müdərris(müəllim, din alimi, professor) ünvan və diplom almışdır. (Yeni Türk Ansiklopedisi,1985:1438).
Böyük Başkurt maarifçisi Əbdürrəhman Rəsuli şagirdi, gənc Fəthilkadiri 1910-cu ildən Rusiyadaki Türk xalqlarının dasitanlarını, etnoqrafyasını, adət və dinlərini incələməyə görəvləndirir. Başkurtların ən aktüəl probləminə hasır əttiği ilk ilmi-publisistik makaləsini də 1908 yılda Orənburqda çıxan «Vakıt» qəzetində yayınladır.(İstoriya i Kulıtura Başkortostana,1997:358) ▼
▲Böyük Başkurt maarifçisi Əbdürrəhman Rəsuli şagirdi, gənc Fəthilkadiri [[1910]]-cu ildən
1918-ci il milli uyanışın təsiriylə yaranan «Başkurt» gazətəsində yazar olarak çalışan Fəthilkadir Söləymanov 1919da Başkurt Əğitim Bakanlığı ilmi kurulunda görəv almıştır. 1919-1920 yıllarda Ləninqrada gitməli, kitaplıklarında çalışarak Türklüğü ilgiləndirən əsərləri vatana gətirməli olur. ▼
Milli məsələdə Bolşeviklərlə bölüşəmədiklərinə görə 1914 yıldan tanıdığı və dostluq etdiyi Əbdülzəki Validi(Zəki Validi Toğan) ilə birliktə 1923 yılda vatani tərk ədərək Asya Türklərinin yaşadığı çəşitli bölgələri, İranı, Afganistanı, Hindistanı dolaştıktan sonra 1924 yılda Avrupaya keçərlər.(Yeni Türk Ansiklopedisi,1985:1438). Paris və Berlində ilmi çalışmalar apardıqdan sonra 1925-ci ilin iyulunda İstanbula gəlir.(Türkiyə Dışındaki Türk Ədəbiyatları Antolojisi,2004:418). ▼
▲[[1918]]-ci il milli
▲Milli məsələdə Bolşeviklərlə bölüşəmədiklərinə görə 1914-cü ildən
Həmin il vətəni tərk etməli olan ziyalılar yalnız Əbdülzəki Validi və Əbdülqadir İnan olmamışdır. Onlarla siyasi xadim, hərbçi, aydın də təqiblərdən yaxa qurtarmaq üçün vətəndən getməli olmuşdur. Onların bir qismi də Azərbaycana sığınmışdır. Buna misal Azərbaycanda yaşadığı 1923-1937-ci illərdə üslubiyyata aid 14 monoqrafiya və dərslik yazmış Abdulla Şərifovu, Əziz Ubaydullını və b. göstərmək olar.(Ural-Altay: bıyattar aşa kiləçəkkə,2005:460).
1925-ci il Türkiyat İnstitüsündə Fuat Köprülüyə asistan təyin edildi və Əbdülqadir İnan, Tüküstanlı, Türkmən, İdel oğlu, B.Süləyman imzalarıyla «Türkəad», «Yeni Türküstan», «Yeni Kafkasya» «Bildiriş» və b. yayınlarda elmi, publisistik məqalələr dərc etdirir. Türk folkloru malzəmələri toplusu olan «İlk elmi səfərdən məruzə» adlı kitabını 1930-cu ildə çap olunur.(İstoriya i Kulıtura Başkortostana,1997:359).
| |||