Vikipediya

Əbdülqadir İnan: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Enver62 (müzakirə | töhfələr)
44.494 redaktə
kRedaktənin izahı yoxdur
Enver62 (müzakirə | töhfələr)
44.494 redaktə
kRedaktənin izahı yoxdur
Sətir 3:
== Həyatı ==
 
Fəthilkadir Mostafa oğlu Söləymanov [[1889]]-cu il [[29 oktyabr|noyabrın 29]]-da Başkurtıstanın[[Başqırdıstan]]ın Şığay-Harı Külmək kəndinndə (indiki [[Çelyabinsk vilayəti]]nin Kunaşak rayonu Şikayevo kəndi) doğulmuşdu. Başkurt-Tatar xalqının oğlu kimi dünyaya gələn, görkəmli filoloq, etnoqraf, publisisti, içtimai-siyasi xadim və elm adamı kimi tanınan şəxs kitablarda, ensiklopediyalarda Əbdülqadir İnan kimi qaldı. O bu adı [[Türkiyə]]də qəbul etdi.
Kəndindəki üsul-u cədit (yeni usul) məktəbində yazıb-oxumağı, Rus dillini, Troitskdə «Rəsuliyyə» mədrəsəsində oxuyarkən ərəb, fars, türk dillərini mükəmməl öyrənmişdir. [[1914]]-cü ildə Ali Müəllim Məktəbini bitirmiş və [[1915]]-ci ildə də «Bütün Rusiya Müsəlmanlarının Məhkəmə-i Şəriyəsi» huzurunda imtihan vərərək müdərris(müəllim, din alimi, professor) ünvan və diplom almışdır. (Yeni Türk Ansiklopedisi,1985:1438).
Sətir 12:
Milli məsələdə Bolşeviklərlə bölüşəmədiklərinə görə 1914-cü ildən tanıdığı və dostluq etdiyi Əbdülzəki Validi(Zəki Validi Toğan) ilə birlikdə 1923-cü ildə vətəni tərk edərək Asiya Türklərinin yaşadığı çeşidli bölgələri, İranı, Əfqanıstanı, Hindistanı dolaşdıqdan sonra 1924-cü ildə Avropaya keçərlər.(Yeni Türk Ansiklopedisi,1985:1438). Paris və Berlində elmi çalışmalar apardıqdan sonra 1925-ci ilin iyulunda İstanbula gəlir.(Türkiyə Dışındaki Türk Ədəbiyatları Antolojisi,2004:418).
Həmin il vətəni tərk etməli olan ziyalılar yalnız Əbdülzəki Validi və Əbdülqadir İnan olmamışdır. Onlarla siyasi xadim, hərbçi, aydın də təqiblərdən yaxa qurtarmaq üçün vətəndən getməli olmuşdur. Onların bir qismi də Azərbaycana sığınmışdır. Buna misal Azərbaycanda[[Azərbaycan]]da yaşadığı [[1923]]-[[1937]]-ci illərdə üslubiyyata aid 14 monoqrafiya və dərslik yazmış [[Abdulla ŞərifovuŞərifov]]u, [[Əziz UbaydullınıQubaydullin]]i və b. göstərmək olar.(Ural-Altay: bıyattar aşa kiləçəkkə,2005:460).
 
[[1925]]-ci il Türkiyat İnstitüsündə [[Məhmət Fuad Köprülü|Fuat KöprülüyəKöprülü]]yə asistanasissent təyin edildi və Əbdülqadir İnan, Tüküstanlı, Türkmən, İdel oğlu, B.Süləyman imzalarıyla «Türkəad», «Yeni Türküstan», «Yeni Kafkasya» «Bildiriş» və b. yayınlarda elmi, publisistik məqalələr dərc etdirir. Türk folkloru malzəmələri toplusu olan «İlk elmi səfərdən məruzə» adlı kitabını 1930-cu ildə çap olunur.(İstoriya i Kulıtura Başkortostana,1997:359).
Əbdülqadir İnan ilmi çalışmaları öğrənilsə də onun siyasi faaliyəti, Azərbaycan muhacirləriylə alakası şimdi yədək araştırılmayıp. Bu isə onun sonraki faaliyətini doğru kıymətləndirmək və araştırmak için oldukça önəmlidir. Azərbaycan muhacirlərinin gazətə və jurnallərində makalələr yayınlatmakla yanışı o “Odlu yurt” jurnalında və “Bildiriş” gazətəsində çalışmıştır. “Bildiriş” gazətəsinin ilk sayından «imtiyaz sahibi: A.Kazımzadə, məsul müdürü: Kəmal» olduğu göstərilir. 1931-ci ilin iyunun 11də həmin ilin avqustun 13-ünədək «imtiyaz sahibi: A.Kazımzadə, məsul müdürə: B. Süləyman olmuştur. Sonraki saylarda isə «umumu nəşriyat və yazı işləri müdirə: Mirzə Bala» olduğu yazılmıştır. (Ağaoğlu.2004:6). Bundan başka «Odlu yurt» jurnali da M.Ə.Rəsulzadənin baş muharrirliyi, A.Kazımzadənin imtiyaz sahipliyi, Kamalın və B.Süləymanın məsul müdürlüyü ilə yayınlanmıştır. (Tahirli,2002:28)▼
 
▲Əbdülqadir İnan ilmielmi çalışmaları öğrənilsəöyrənilsə də, onun siyasi faaliyətifəaliyəti, Azərbaycan muhacirləriylə alakası şimdiəlaqəsi yədəkindiyədək araştırılmayıparaşdırılmayıb. Bu isə onun sonraki faaliyətinifəaliyətini doğru kıymətləndirməkqiymətləndirmək və araştırmakaraşdırmaq içinüçün oldukçaolduqça önəmlidir. Azərbaycan muhacirlərininmühacirlərinin gazətəqəzet və jurnallərindəjurnallarında makalələrməqalələr yayınlatmaklayayınladmaqla yanışı o “Odlu yurt” jurnalında və “Bildiriş” gazətəsindəqəzətində çalışmıştırçalışmışdır. “Bildiriş” gazətəsinin ilk sayından «imtiyaz sahibi: A.Kazımzadə, məsul müdürü: Kəmal» olduğu göstərilir. 1931-ci ilin iyunun 11də həmin ilin avqustun 13-ünədək «imtiyaz sahibi: A.Kazımzadə, məsul müdürə: B. Süləyman olmuştur. Sonraki saylarda isə «umumu nəşriyat və yazı işləri müdirə: Mirzə Bala» olduğu yazılmıştır. (Ağaoğlu.2004:6). Bundan başka «Odlu yurt» jurnali da M.Ə.Rəsulzadənin baş muharrirliyimühərrirliyi, A.Kazımzadənin imtiyaz sahipliyi, Kamalın və B.SüləymanınSüleymanın məsul müdürlüyü ilə yayınlanmıştır. (Tahirli,2002:28)
“Bildiriş” gazətəsinin 1931-ci il iyunun 4-də çap olunan 44 sayından başlayıp 1931 yıl 25 Hazirinındakı 47 sayında bitən “Başkurt ıstan məsələsi və Başkurt harəkatıhərəkatı (Şamson Tipəyəfin əsəri münasəbətiylə)” makaləsininməqaləsinin başlığın altında və makalənin sonunda “Yazan: Başkurtıstanlı Əbdülqadir” imzası var. Dəmək bu makalənin müəllifi Əbdülqadir İnandır (Fəthəlkadir Süləyman).
Bundan başka Tataristan[[Tatarıstan]], Başkurdıstan, Kazakistan, Sibər Türkləri hakkında olan makalələr və ya onların fakatlarını gazətə Əbdülqadir İnan vasıtasıyla gəlirmiş. Azərbaycanlılarla sık bağlı olan Əbdülqadir İnan 1940-1970 yıllarda yazmış olduğu ilimi makalələrdə bələ Azərbaycan folklor və ətnografya malzəmələrindən gəniş istifadə ətmiştir. Sözsüz ki, bu malzəmələrin çoğunu ona arkadaşları M.Ə.Rəsulzadə, M.B.Məmmədzadə, A.Kazımzadə, Ə.Cəfəroğlu və b. almıştır.
1933-cü ildən Ankarada «Türk Dil Kurumu»nda çalışan Əbdülqadir İnanır 1936da Atatürkün əmriylə profəsör olarak tayın ədildi və 9 yıl Dil və Tarih-Coğrafya Fakültəsində “Doğu Türk Ləhçələri” dərsi vərmiştir.
Sətir 57 ⟶ 59:
 
[[Kateqoriya:Şərqşünaslar]]
[[Kateqoriya:Türkiyə şərqşünasları]]
[[Kateqoriya:Türkoloqlar]]
[[Kateqoriya:Dilçilər]]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Əbdülqadir_İnan"