Kursk döyüşü: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 4:
"Kursk Çıxıntısı", Almanların Stalingraddakı məğlubiyyəti sonrasındakı Sovet hücumu və Alman əks-hücumu nəticəsi meydana gəlmişdi. Almanlar, çıxıntını şimal və cənub qanadlarından kəsərək cəbhəni qısaltmağı və [[Qırmızı Ordu]] birliklərini çevrəyə yeni bir böyük zəfər əldə etməyi ümid edirdilər. Ancaq Sovet ordusunun Hitlerin planları haqqında yaxşı bir kəşfiyyat məlumatı vardı. Kənar yandan almanlar, başda [[Tiger I]] və [[Panther]] tankları olmaqla yeni silahları gözləyərək hücumu təxirə salırdılar. Həm əldə edilən kəşfiyyat məlumatları həm də təkrarlanan bu təxirə salmalar Qırmızı Orduya pilləli bir müdafiəni təşkil etmək və bir strateji əks-hücum üçün böyük ehtiyat qüvvələri təşkil etmək istiqamətində zaman qazandırdı.
 
Almanlar dərin müdafiə xəttləri içində tamamilə yorulduqdan sonra Sovetlər öz əks-hücumlarını edərək [[5 Avqustavqust]]da Oryol və [[Belqorodu]] və [[23 Avqustavqust]]da da [[Xarkov]]u geri aldılar və Almanları geniş bir cəbhədə geri atdılar.
 
[[1942]]-[[1943]] qış müharibələrində [[Qırmızı Ordu]] onsuz da müvəffəqiyyətli olmuşdu. Kursk döyüşü isə müharibədə Sovet ordusunun ilk müvəffəqiyyətli strateji yaz hücumu olmuşdur. Kursk Müharibəsində tətbiq olunan strateji əməliyyat modeli, bir çox hərbi akademiyanın dərs proqramında tədris etməkdədir. Kursk Müharibəsi ildırımsürətli hücumların düşmənin müdafiəni və onun strateji dərinliyini yarıb keçə bilməsindən əvvəl dayandırıldığı ilk nümunədir.
Sətir 11:
 
== Hücumdan əvvəl ==
[[1942]]-[[1943]] qışında, Qırmızı Ordu [[Stalinqrad döyüşü]]nü qəti bir şəkildə qazanmışdı. Alman 6-cı Ordusu, təxminən 800 min Alman və müttəfiq əsgəriylə birlikdə məhv edilmiş, Alman qüvvələri Şərqdə ciddi şəkildə güc itirmişdi. Stalinqraddakı məğlubiyyətin ardından [[Qafqaz]]dakı [[General fon Klayştin]]in 1-ci Panzer Ordusu, təhlükəli bir vəziyyətə düşmüşdü və [[15 yanvar]] – [[1 fevral]] tarixləri arasında [[Rostov]]a (Rostov-na-Donu) geri çəkilmişdi. [[Yanvar]] ayının ikinci yarısında cəbhənin cənub seqmentində başlayan Qırmızı Ordunun ümumi hücumları bir-birini izlədi. Cənubdan [[General Vatutin]]in qüvvələri, onun dərhal şimalından [[General Golikov]]un qüvvələri, [[Fevral]] ayı ortalarından [[Kursk]] – [[Xarkov]] – [[Azak Dənizi]] xəttinə qədər irəliləmişlər.
 
Alman Feldmarşal [[Erix fon Manştayn]], [[1943]]-cü ilin [[fevral]][[mart]] aylarında Üçüncü [[Xarkov döyüşü]]nü qazanaraq, cənubda [[Rostov]]dan, şimalda [[Leninqrad]]a qədər uzanan bir cəbhə xətti meydana gətirdi. Bu cəbhə xəttinin mərkəz bölgəsində, Alman irəli mövqeləri arasında bir [[Sovet]] çıxıntısı qalmışdı. Bu çıxıntı, cənubda [[Xarkov]]dan şimalda [[Oryol]] ətrafına qədər uzanar və 150 km. dərinlik və 200 km. genişlikdə idi.
 
Almanlar [[1917]]-ci ildə Qərb Cəbhəsində [[Hindenburq xətti]]ni tikmişdilər, beləcə cəbhə xətləri qısalarkən buna bağlı olaraq müdafiə etmə gücləri artmışdı. Eyni strategiyanı Sovetlər Birliyi torpaqlarında təkrarlayaraq Panter-Wotan Xətti olaraq bilinən uzun, kəsilməz bir müdafiə etmə xəttinin inşasına başladılar. Bu xəttə geri çəkilməyi [[1943]]-cü ilin sonlarında reallaşdırmağı planlayırdılar və xəttin gerisində öz güclərini yenidən toplayarkən Sovetlərin güc itirməsi təmin ediləcəkdi.
Sətir 41:
[[Mart]]da planlar dəqiqəşdi. [[Walter Model]]in 9. Ordusu [[Oryol]]dan cənuba doğru hücum edərkən [[Hermann Hothun]] 4. Panzer Ordusu və Kempf Ordu Dəstəsi, Mansteinin ümumi əmri altında Xarkovdan şimala doğru hücum edəcəkdi. Kursk yaxınlarında birləşməyi planlayırdılar və hücum yaxşı nəticələnsə öz təşəbbüslərində şərqə doğru, bir neçə həftə uzaqlıqdakı Don Çayı üzərində yeni bir xətt meydana gətirmək üçün irəliləyə biləcəkdilər.
 
Yaxın zamandakı davranışlarının əksinə [[Hitler]] Yüksək Əmrə hərəkat üzərində qeydə dəyər bir idarə buraxdı. Sonrakı bir neçə həftədə, bütün bir cəbhədən ala biləcəkləri nə varsa yaxınlaşan hərəkat üçün bölgəyə yığdılar. Əvvəlcə hücum tarixini [[4 Maymay]] olaraq təyin etdilər, lakin əvvəl [[12 İyun]]a sonra da daha çox yeni silahın, xüsusilə də Panther tanklarının, Almaniyadan gətirilə bilməsi üçün [[4 İyul]]a təxirə saldılar. Müttəfiqlərin ola biləcək bir [[İtaliya]] çıxarması təhdidi qarşısında Hitler də hücumu bir neçə dəfə təxirə saldı.
 
[[Alman]] hücumunun arxasındakı təməl prinsip (Almanların ümumiyyətlə müvəffəqiyyətli olduğu) məngənə hərəkatı idi. Alman Ordusunda [[Cannae Döyüşü]] bənzəri taktikalar olduqca geniş qəbul görməkdədir və İldırım Döyüşü taktika və vasitələriylə bu tərz taktikalar çox daha təsirli olmaqdadır. İldırım döyüşü, çəki mərkəzi meydana gətirməyə, düşməni çaşdırmağa, tarazlığını pozmağa, əmr bütünlüyünü pozmağa və bütün düşmən qüvvələrini döyüş sahəsində məhv etmək idi.
Sətir 114:
Bu sırada, Qərb Avropadakı Müttəfiq hərəkətliliyi Alman əsgəri gücü üzərində ciddi təsir edirdi. Hər nə qədər Şimal Afrikadakı müharibələr Qırmızı Ordunun uzun zamandır israr etdiyi "ikinci cəbhə" açılması istəyini qarşılamırsa da, [[1942]]'in sonları ilə [[1943]] başlarındakı [[Luftwaffe]] itkinlərinin %40'ı [[Malta]] və [[Tunis]] üzərində reallaşmışdı. Alman hava üstünlüyü artıq zəmanət deyildi. Sovet Hava qüvvələri [[Luftwaffe]]yə ədədi üstünlük qərargaha başladığı kimi texnoloji keyfiyyətdə də tutmuşdu. Hər iki hava qüvvəti də tankları məhv edə biləcək yer hücum təyyarələrinə sahib idi: Sovet [[Il-2 Sturmovik]] və Alman [[Junkers Ju 87G]].
 
Hücumun başlanğıc tarixi, hazırlıqlardakı gecikmələr səbəbiylə davamlı təxirə salınırdı. Nəhayət [[1 iyul]]da, hücumun [[5 iyul]]da başlayacağı əmri nəşr olundu. Sabahısı gün, [[Marşal Vasilyevski]] [cəbhə komandirləri Vatutin, Rokossovski və Konevi xəbərdar edərək uzun zamandır gözlənilən Alman hücumunun 3-6 [[İyul]]iyul arasında bir gün başlayacağını xəbər verdi. Aylardır Sovetlər, Hermann Göringin Havaçılıq Nazirliyində belə əlaqələri olduğu iddia edilən Qırmızı Orkestr casus təşkilatından Alman hücum planları haqqında məlumat aldılar.
 
İlk vuruşmalar [[4 iyul]] [[1943]]-də cənubda, 4. [[Panzer]] Ordusu [[5 iyul]]dakı ana hücum əvvəli Sovet irəli polis bölməsilərini təmizləməyə çalışınca başladı. Alman hücumunun başlamaqda olduğuna dair hesabatlar sahə Mərkəz Cəbhəsi Komandiri Rokossovski, [[5 İyul]] gecəsi səhərə qarşı saat 02:20-də Alman mevzilerini bombalamasını əmr etdi. "Yüksək Baş komandir Köməkçisi" olaraq Rokossovskinin qərargahında olan [[Jukov]] da əmri təsdiqləmişdir. Dərhal ardından Stalinlə etdiyi telefon görüşməsində, onun da təsdiqini almışdı.