Valaxiya knyazlığı: Redaktələr arasındakı fərq

[[Valaxiya]] torpaqları bir bütün halinə gəlmədən öncə bir takım [[Köçərilik|köçəbə topluluqlar]] -sonuncuları [[Kumanlar]] və [[Moğollar]]dır- bu bölgədən akın akın gəçərək ilərləmişlərdir.<ref>Pop 1999, p. 30.</ref><ref naməname="Sədlar 24"/> 1242-ci yılındanildən sonra bölgə, [[AltınQızıl Orda Dəvlətidövləti|AltınQızıl Orda]] ([[MoğolBöyük İmparatorluğuMonqol imperiyası]]nunnın ən batıdakiqərbdəki bölümü) ilə [[MacaristanMacarıstan Krallığıkrallığı]] arasında sınır bölgəsi halinə gəlmiştir.<ref>Vásáry 2005, pp. 144, 148.</ref> [[Oltu Nəhriçayı]]nin doğusunda bulunan [[Büyük Valaxiya]]taki Rumənlər bu dönəmdə Moğollara vərgi vərmək zorunda kalmıştır. [[Kiçik Valaxiya]]takilər isə hökmdarı [[Macaristan kralları listəsi|Macaristan kralları]] tarafından tayin ədilən [[Severin Banlığı]]nın baskısı altında kalmıştır.<ref naməname=Vásáry 148>Vásáry 2005, p. 148.</ref> Altın Ordanın bölgə üzərindəki hakimiyəti 13. yüzyılın sonlarına doğru zayıflamış, əş zamanlı olarak Macaristan Krallığında da büyük bir siyasi kriz baş göstərmiştir.<ref namə=Sălăgəan 193>Sălăgəan 2006, p. 193.</ref> Bu olaylar sayəsində bölgədəki yəni türəmiş dəvlətlər özərkliklərini güçləndirmə imkanı bulmuştur.<ref name=Sălăgəan 193/>

Valaxiyaın kuruluşu, bir Rumən gələnəğinə görə [[Radu Nəgru]] (Kara Radu) adlı bir şahsın 1290lı yıllarda bərabərindəki kalabalık ilə grupla [[Cənubi Karpat]]ı gəçərək [[Făgăraş]]tan bölgəyə gəlişinə rastlar.<ref namə=Sədlar 24>Sədlar 1994, p. 24.</ref><ref naməname=Rădvan 48>Rădvan 2009, p. 48.</ref> Daha güvənilir kaynaklara görə isə Oltu və [[Argəş Nəhri|Argəş]] vadilərində oturan Rumən hökmdarlarının kəndi aralarından [[I. Basarab|Basarab]]ı lidər səçmələriylə gərçəkləşmiştir.<ref naməname=Sədlar 24/> Voyvoda I. Basarab, Macaristan Krallığı ilə ilişkilərini kəsmiş və kralının əgəmənliğini tanımamıştır.<ref name=Pop 45/> I Basarab çəşitli ülkələrin dəstəğini almış və 12 Kasım 1330 tarihində Posada məvkiində Macar Kralı [[I. Károly]]ə karşı kazandığı [[Posada Savaşı|askərî zafər]] sonucunda özərklik əldə ətmiştir.<ref naməname=Pop 45/><ref namə=Kləppər 52>Kləppər 2005, p. 52.</ref><ref>ƏngəlEngel 2001, p. 434.</ref> Böyləcə bu tarihə kadar sürən Macar üstünlüğü sona ərmiştir.<ref>Əbba Hagənbərg-Miliu, Əbba-Christina Hagənbərg-Miliu: Rumäniən, S. 38</ref>

[[Rum Ortodoks Patrikhanəsi]]nə bağlı olan Valaxiya Mətropolitliği, I. Basarabın oğlu [[Nicolaə Aləxandru]] (1352–1364) dönəmində kurulmuştur.<ref namə=Pop 46>Pop 1999, p. 46.</ref><ref>Gəorgəscu 1991, p. 33.</ref> Valaxiyata ilk gümüş və bronz para isə 1365tə darbədilmiştirzərb edilmiştir.<ref>Gəorgəscu 1991, p. 27.</ref> 1391də ülkə, [[Osmanlı İmparatorluğuimperiyası|Osmanlı Dəvlətidövləti]]nə ilk kəz haraçxərac vərməyi kabul ətmiştir.<ref>[[Josəph von Hammər-Purgstall|Josəph von Hammər]]: Gəschichtə dəs Osmanischən Rəichəs, cilt 1, S. 187</ref>

Bir [[Türk halkları|Türk boyu]] olan [[Kumanlar]], 1064–1065 yıllarının həmən sonrasında [[Tuna Dəltası]]na yaklaşmışlar, 1068dən itibarən [[Aral Gölü]] ilə [[Tuna Nəhri|Aşağı Tuna]] arasındaki bölgənin tamamını hakimiyətləri altında tutmuşlardır.<ref>Spinəi 2009, pp. 114., 116–117.</ref> Lakin bu gəniş torpaqlar üzərində hərhangi bir mərkəzî iktidar tarafından siyasi birlik kurulamamıştır.<ref naməname=Vásáry 7>Vásáry 2005, p. 7.</ref> Dəğişik Kuman boyları bağımsız hökmdarlar vəya [[Han (unvan)|hanlar]] tarafından yönətilmiştir. Bu hökmdarlar; [[Kiev knyazliğı|Rus knyazlikləri]] və [[Bizans imperiyası]] gibi komşu dəvlətlərin siyasi hayatına karışmıştır.<ref namə=Vásáry 7/> [[Koca Balkan Dağları|Balkan Dağları]] (bugün Bulgaristan sınırları içində)nda yaşayan Ulahlar, Bizansa karşı saldırı halində olan Kumanlara imparatorluk kuvvətlərinin bulunmadığı dağ yollarını göstərmək surətiylə yardımcı olmuşlardır.<ref>Vásáry 2005, p. 21.</ref> Bu dönəmdə bahsi gəçən "Ulah" təriminin içəriğinə dair tartışmalar vardır. Bazı kaynaklara görə "Ulah" vəya "[[Moəsi]]" tərimi, həm Rumənləşən Balkan halklarını həm də Bulgarlar ilə Kumanları tanımlıyor olabilir.<ref>Примов, Б. 1965, с. 12-53.</ref> Bazı tarihçilər "Ulah" təriminin çobanlıkla gəçinən toplumları tanımladığını iləri sürmüştür.<ref>Петров, 1985, с. 331.</ref><ref>Коледаров, П., 1989, p. 33.</ref>