Samurçay: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Tubus (müzakirə | töhfələr)
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 31:
{{Yer xəritəsi~|Qafqaz|lat_deg=41|lat_min=54|lon_deg=48|lon_min=29|mark =Blue pog.svg|marksize=7||label_size=80|label=mənsəbi|position=bottom }}
}}}}
'''Samur çayı''' - [[Azərbaycan]]ın şimal-şərqində ən iri çaydır. Samur Azərbaycanda dördüncü böyük çaydır. Sutoplayıcısı əsasən Dağıstanda yerləşsədə, Samur çayı aşağı axınında Azərbaycanla Dağıstan sərhədi boyu axaraq, hər iki respublikaya aid edilən çaydır. Samur çayının uzunluğu 216 km, sutoplayıcı hövzəsinin sahəsi 4430 km2-dir. Samur çayı Baş Qafqaz silsiləsi ilə şimalda ona paralel uzanan Samur silsiləsi suayrıcısı arasında yerləşən yüksəkdağlıq zonanın qar, buzlaq, yeraltı və yağış sularından qidalanır. Çayın mənbəyi 3699 m yüksəklikdə yerləşir. Dağlardan külli miqdar qırıntı məhsullar gətirən Samur, Xəzər sahilində meşələrlə örtülü böyük delta əmələ gətirir.
'''Samur çayı''' - [[Azərbaycan]]ın şimal-şərqində ən iri çaydır. [[Dağıstan]] ərazisində 3600 m. mütləq hündürlükdən başlayır və [[Xəzər dənizi]]nə tökülür. Uzunluğu 216 km., hövzəsinin sahəsi 4.430 km²-dir.<ref name="Rivers, lakes and reservoirs of Azerbaijan Republic">Ministry of Ecology and Natural Resources of Azerbaijan Republic: [http://www.eco.gov.az/en/hid-chay-gol-suanbar.php Rivers, lakes and reservoirs of Azerbaijan Republic]</ref> Bundan başqa [[Qusarçay]], [[Qudyalçay]], [[Vəlvələçay]], [[Sumqayıtçay]], [[Viləşçay]], [[Lənkərançay]] və [[Astaraçay]] da Xəzər dənizinə tökülür.
 
Samur çayının qidalanmasında əsas yeri qar suları və yeraltı sular tutur. Çayın hövzəsində qarlı-buzlu zirvələrin çoxluğu (ümumi sahəsi kiçik olsa da) çayda gursulu dövrün uzanmasına səbəb olur. Bu dövr yazda başlamaqla, yayı da əhatə edir. Samur çayının illik su sərfinin 20% yazda, 49% yayda, 20% payızda və 10% qış aylarında keçir. Çayın illik su sərfi həcmi 2.36 km3-dən az artıqdır. Axtı məntəqəsində Samurun illik sülb axımının həcmi 5256.5 min m3-ə çatır.
 
Azərbaycanın təsərrüfatı üçün Samur çayının olduqca böyük əhəmiyyəti var. Samur çayından hələ 1940-cı ildə Samur-Dəvəçi kanalı çəkilmiş, 50-ci illərin axırında isə bu kanal Ceyranbatan çökəkliyinə çatdırılmış və Abşeronda birinci böyük şirinsulu su anbarı yaradılmışdır. Bu kanal Samur-Dəvəçi ovalığında, Boğaz düzənliyində və Abşeron yarımadasında 100 min hektardan artıq torpağın suvarılması üçün əsas su mənbəyidir. Sumqayıt və bakı şəhərlərinin su təchizatında da Ceyranatan su anbarında durulan Samur sularından geniş istifadə olunur. Bununla yanaşı, bu sulardan Abşeronda yaşıllaşdırma işlərində də geniş istifadə edilir.
 
 
== İstinadlar ==
 
<references/>
 
== Mənbə ==
* [http://www.eco.gov.az/hid-chay-gol-suanbar.php Azərbaycan təbiəti haqqında ümumi məlumat]
Azərbaycanın Fiziki Coğrafiyası, M.A.Müseyibov, 1998
 
== Həmçinin bax ==