Krım tatarları: Redaktələr arasındakı fərq

|adı = KrımKırım tatarları<br />{{lang-crh|qırımtatarlar, къырымтатарлар}}<br />{{lang-ru|крымские татары}}

|dili = [[KrımtatarKırımtatar dili]] və [[rus dili]]

'''KrımKırım tatarları''' ({{lang-crh|qırımtatarlar, къырымтатарлар}}, {{lang-ru|крымские татары}}) — əsasən [[Ukrayna]]nın [[KrımKırım yarımadası]]nda məskunlaşmış, tarixi vətənləri QrımQırım yarımadası - Dnepr çayından şərqə doğru indiki Ukrayna torpaqları - Rusiyanın Rostov və Krasnodar vilayətləri olan türk əsilli xalq.

13 aprel 1944-cü ildə SSRİ silahlı qüvvələri faşist Almaniyası hərbi hissələri qarşısında üstünlük qazanaraq onları KrımKırım yarımadasından çıxardılar. 1944-cü ilin 10 may tarixində [[Lavrenti Beriya]] KrımKırım tatarlarını Almaniya tərəfində SSRİ-yə qarşı mübarizə aparmaqda və "vətənə xəyanətdə" ittiham edərək [[İosif Stalin]]ə onların sərhədyanı bölgələrdən ittifaqın daxili hissələrinə - Orta Asiyaya sürgün olunması fikrini rəsmən yazılı şəkildə təklif etdi. Tezliklə Serov və Tabulov tərəfindən 18-22 may tarixlərini əhatə edəcək deportasiya planı tam şəkildə hazırlandı. Beləliklə, 18 may sübh tezdən KrımKırım tatarlarının məcburi köçürülməsi başlandı. Mayın 20-nə 180 ,014 nəfər artıq köçürülmüşdü. Nəhayət 22 may tarixində yekun hesablamalara əsasən 194 ,155<ref>[http://avdet.org/node/1433 Депортация крымских татар как еще один геноцид в СССР]</ref><ref>'''Научно-просветительский журнал «Скепсис»''' :[http://scepsis.ru/library/id_1237.html Депортация народов]</ref> nəfər (47 min ailədən çox) KrımKırım tatarı deportasiya olunmuşdu. Onlardan 151 ,083 nəfər [[Özbəkistan SSR]]-da (təxm. 56 min nəfər [[Daşkənd vilayəti]]ndə, təxm. 32 min nəfər [[Səmərqənd vilayəti]]ndə, təxm. 19 min nəfər [[Əndican vilayəti]]ndə və təxm. 16 min nəfər [[Fərqanə vilayəti]]ndə yerləşdirildi), qalanları isə Ural regionunda və SSRİ-nın ərazisinin qərb hissəsində yerləşən vilayətlərdə yerləşdirildi. 20 oktyabr 1944-cü il tarixindən etibarən KrımdaKırımda (KrımKırım SSMR-sının 11 rayonu və MR-nın mərkəzi daxil olmaqla) kütləvi şəkildə tatar, yunan və alman mənşəli toponimlər və etnik tərkib dəyişdirilərək ruslaşdırıldı. KrımKırım Sovet Sosialist Muxtar Respublikası ləğv edilərək onun ərazisində KrımKırım vilayəti yaradıldı və o Ukrayna SSR-dan alınaraq Rusiya FSSR-na verildi. Mərkəzi SSRİ hökumətinin əmriylə 21 avqust 1945-ci il tarixində 327, 18 may 1948-ci il tarixində isə 10621,062 tatar kəndinin adı dəyişdirilərək ruslaşdırıldı. 14 yanvar 1952-ci il tarixində bütün dəmiryolu stansiyaları da eyni aqibətlə üzləşdi. Özbəkistana köçürülən KrımKırım tatarları yerli iqlimə uyğunlaşa bilmir, aclıq və soyuqdan dolayı xəstələnərək dünyalarını dəyişirdilər. Nəticədə qeyd olunan səbəblərdən dolayı 1944-cü ildən 1946-cı ilədək Özbəkistanda məskunlaşmış 29 min nəfər (1944-cü ildə təxm. 16 min nəfər, 1945-ci ildə isə 13 min nəfərdən çox) KrımKırım tatarı ölmüşdür.