Traktor: Redaktələr arasındakı fərq

 

Daxili yanma mühərrikinin ixtirasından sonra kənd təsərrüfatında tətbiq olunan maşınların konstruktiv cəhətdən təkmilləşdirilməsi ilə lokomobillər tədricən sıxışdırılmağa başlayır. İlkin yaradılan daxili yanma mühərriki ilə işləyən traktorlar yalnız dartıcı rolunu oynayırdı. Kənd təsərrüfatında işlədilən mexanizmlər isə sadəcə olaraq dartıcı maşınların arxasına qoşulurdu. Dartıcı traktorlar kiçik çəkiyə malik olduqlarından, onlar nisbətən böyük sürətlərdə hərəkət edə bilirdi. Bu, traktorların sürəti 14 km/saata çatırdı. Traktor hazırlayan firmalar arasında 1917-ci ildə yaranmış "Fordson" ( "[[Henri Ford|Ford]]" və "Son" sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir) firması pioner sayılır. Fordson traktorları tezliklə böyük şöhrət qazanır. O, həm Amerikada, həm də Avropada geniş tətbiq olunur. I dünya müharibəsi ərəfəsində iqtisadi blokadada qalan İngiltərə taxıla olan ehtiyatını ödəmək üçün kənd təsərrüfatında mühüm dəyişiklər etmək məcburiyyətində idi. Atla torpaqların şumlanması ilə bu tələbatı ödəmək mümkün deyildi. Bu problemi həll etmək üçün İngiltərə Fordson firmasında 5000 traktor sifariş edir. Alınan gəlir firmaya traktorları inkişaf etdirmək üçün şərait yaratmışdır. Fordson traktorları başqalarına nisbətən az çəkiyə malik idi və ucuz başa gəlirdi. Fordson yerşumlamada istifadə olunan kotanların inkişafının başlanğıcını qoyur.

I dünya müharibəsi dövründə bu traktorlardan ağır yüklərin, əsasən isə artilleriya qurğularının nəql edilməsində istifadə olunurdu. Daxili yanma mühərrikləri ilə işləyən traktorlar və lokomobillər arasındakı rəqabət uzun müddət çəkir. Amerikada lokomobillərin tətbiqi suya və daş kömürünə böyük ehtiyac yaratdığından təsərrüfatçılar tədricən daxili yanma mühərriki ilə işləyən traktorlara keçirdilər. I dünya müharibəsinə qədər traktorların Amerikada tam qələbəsi başa çatır. Avropada isə suya və kömürə elə də ehtiyac duyulmadığından bu proses uzun çəkmişdir. I dünya müharibəsindən sonra [[alman]] mühəndisi Fritç Huberin (alm. ''Fritz Huber'') çarxlı traktorun "Buldoq"-un ixtirası ilə Avropada kənd təsərrüfatında hökm sürən tələblərə cavab tapılmış olur. Buldoq aşağı dövrlər sayında işlədiyindən Amerika traktorlarına nisbətən az səs yaradır və az yanacaq işlədirdi. Tezliklə bu traktor Avropa fermerləri tərəfindən geniş istifadə olunur. 20-ci illərdə təkərlərdə rezin üzlüklərin tətbiqi ilə traktorlar yeni mərhələyə qədəm qoyur. Amerikalı mühəndis Ales Kalmersin (ingl. ''Allis Chalmersin'') 1933-cu ildə ixtira etdiyi enli rezin təkərlərin tətbiqi ilə torpağa düşən speçifik yükün qiyməti azalmış olur. Bunun nəticəsində traktorların dartma gücü 30% artırılmış olur. Traktorların çevikliyi artır, onlar şumlamadan avtomobil yoluna və əksinə keçə bilirdilər. Pnevmatik təkərlərin tətbiqi traktorların xarici görünüşündə də dəyişikliyə şərait verir. Traktorların üst tərəfi daha alçaq formada hazırlanır. Traktorlarda 1930-ci ildə tətbiq olunan bu forma indiyə kimi çox az dəyişikliyə məruz qalmışdır. Traktorların getdikcə ixtisaslaşması nəticəsində, onlarla avtomobillər arasında olan konstruktiv fərq də böyüməyə başlayır. Traktorlarda hava təkərlərindən istifadə edilməsinə baxmayaraq, onlar aşağı sürətə, təkərlərdə yüksək momentə və əlavə ötürmə sisteminə malik idilər.