Kavaleriya: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Aqrikola (müzakirə | töhfələr)
Aqrikola (müzakirə | töhfələr)
Sətir 67:
'''Qusar'''- ''[[macar dili|macar.]]'' - yüngül atlılar. Qusarların yüngül atlı olması onların xeyli kiçik at növlərindən istifadələrindən irəli gəlirdi. Kiçik atlar bəzən ağır atlardan 3 dəfə yüngül olurdular. Bu isə süvari qoşunu xüsusi [[furaj]] hazırlıqlarından azad edirdi, çünki yüngül atlar çox vaxt otlaqdan qidalanırdı. Qusarlar ilk olaraq XV-cı əsrdə Macarıstanda yaranıb. O zaman Avropada odlu silah hələ yayılmamışdı, cəngavərlərin ağır zirehlərindən hər kəs yararlana bilmirdilər. Qusarlar, kirasir və draqunlarla birlikdə cəngavərləri uğurla əvəz etməyə başladı. [[1458]]-ci ildə macar kralı [[Matyaş Korvin]] tərəfindən hər 20 həyətdən bir qusar verilməsini əmr edir. Qusarlar yüngül süvarilər sayılsalar da qismən zirehli idilər. Onlar macar qalxanı ''(tarç)'' ilə müdafiyə olunurdular, qılınc və xəncərlərdən istifadə edirdilər. Öz inkişafının ən yüksək mərhələsini qusarlar Polşada keçdi. [[1576]]-cı ildə Polşa kralı [[Stefan Batori]] macar qalxanını zirehli [[kirasa]]ya dəyişdi. Qolçaqlar mütləq atributa çevrildi, ancaq bunu hər qusar ala bilmirdi. Öz hesabına təchiz edilən qusarların geyimləri müxtəlif olurdu. Bəzən yoxsullaşmış zadəganların - [[şlyaxta]]nın yaxşı ekipi üçün pulu çatmırdı, buna görə də onların himayədarları(yoldaşlar) olurdu. Yoldaşlar öz pullarına onları ekiplə təmin edirdilər, və bəzi imtiyazlara malik idilər. Qusarlar artıq odlu silahdan fitilli tapançalardan və tüfənglərdən istifadə etməyə başladılar. Qanadlı polyak qusarları bütün Avropaya məşhur idi. [[(1682)Vyana altında döyüş]] osmanlıların darmadağın edilməsində [[Yan Sobeski]]nin qusar qoşununun böyük rolu olmuşdur. XVIII-ci əsrdə kavaleriya islahatçısı kimi Prusiya kralı [[II Fridrix]] və onun qenerallarından biri F. Zeydliz məşhurlaşdılar. Yüksək çevikliyi və təlimi ilə seçilən kirasir, draqun və qusarlardan ibarət prus kavaleriyası sıx döyüş səfləri ilə rəqibin cinahlarına və arxasına hucum edirdi. Bu çox vaxt döyüşün taleyini həll edirdi, məsələn [[Yeddillik müharibə|(1757)Rosbax döyüşü]], [[Yeddillik müharibə|(1757)Zorndorf döyüşü]].
 
=== [[Ulanlar]] ===
'''Ulan'''(''[[Türk dilləri|türk.]] oğlan, gənc, cavan'')- yüngül süvari növü. İlk dəfə XIII-XIV-cü əsrlərdə monqol-tatar qoşununda, yay-ox əvəzinə ''flüqer''li nizələrlə silahlanmış süvari hissələri kimi yaradılıb. XVI-cı əsrdə ''Litva və Polşaya köçmüş tatarlar''dan təşkil olunan ulan hissələri, qeyri-nizami süvari qoşun kimi istifadə edilib. XVIII-ci əsrdə ulan hissələri Avstriya və Prusiyada, XIX-cu əsrin əvvəllərində isə Fransada tətbiq olunmağa başlayıb. Avropa ölkələrində ulanlararın silahını əyri qılınclar, flüqerli nizələr, sonralar [[tapança]]lar, XIX-cu əsrin ortasından isə [[karabin]]lər təşkil edir. Ulanlar xüsusi geyim forması ilə seçilirdilər, onların dörkünc üstü olan papaqları vardı-''ulan papağı''. Rus ordusunda ilk ulan alayı [[1803]]-cü ildə yaradılıb. [[1830]]-cu ildə 21 [[ordu]] və iki [[qvardiya]] ulan alayı vardı. 1882-ci ildə, iki qvardiya alayından başqa, onların hamısı draqun hissələrinə çevrildi, 1907-ci ildə isə yenidən bərpa edildi. [[1914]]-cü ildə rus ordusunda 2 qvardiya və 17 ordu ulan alayı vardı<ref>Советская военная энциклопедия Москва 1980 Военное издательство министерства обороны СССР.</ref>.