Malavi: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 52:
|İİİ_kateqoriyası =
|pul_vahidi = Malavi kwachası
|pul_vahidi_kodu = MWK
|saat_qurşağı = CAT
|UKV_offset = +02
Sətir 64:
'''Malavi''' — (İngilizcə:Republic of Malawi, Nıyanca:Dziko la Malaŵi) [[Afrika]] qitəsinin cənub-şərqində yerləşən və dənizə çıxışı olmayan quru ölkəsidir. [[1964]]-cü ilədək Nyasalend adını daşımışdır. Keçmiş Britaniya koloniyasıdır. Şimal-qərbdən [[Zambiya]] ilə, şimal-şərqdən [[Mozambik]] ilə, şərq, cənub və qərbdən isə [[Tanzaniya]] ilə həmsərhəddir. Tanzaniya və Mozambik sərhəddində Malavi gölü yerləşir. Malavinin sahəsi 118,000 km<sup>2</sup>, əhalisi isə 16,777,547 nəfərdir. Onun paytaxı və ən böyük şəhəri [[Lilonqve]], ikinci Blantyre, üçüncü isə Mzuzudur. Ölkənin ləqəbi "Afrikanın isti ürəyi"-dir.
== Tarixi ==▼
İndiki Malavi kimi tanına [[Afrika]] sahəsində ovçuluq və yığıcıqlıqla məşğul olan çox kiçik sayda əhali var idi. Bantu dilində danışan tayfalar 10-cu əsrdən etibarən şimaldan bu ərazilərə köç etməyə başlamışdılar. Bantu tayfalarının cənuba doğru köçü dəvam etdirməsinə baxmayaraq, bəziləri daimi olaraq burada məskunlaşıb və etnik qruplar olaraq formalaşıblar.
Aparılan tarixi araşdırmalar nəticəsinə görə bu ölkənin tarixi XIII-XVI əsrilərdə mövcud olan "Malavi İmperiyası" ilə bağlıdır. Buna görədə regionun ilk sakinləri Bantuların bir qolu olan Şiş-valardır. XVII əsirdən etibarən ölkə Portuqaliyanın, İskoçların və İngilizlərin hücumları məruz qalmağa başladı. [[1891]]-[[1964]] illərində İngilis koloniyasının tərkibinə qatılmışdır. [[1962]]-də İngilis Millətlər Birliyi içərisində müstəqil bir ölkə oldu. Bundan ikil sonra, [[1964]]-cü ildə mütəqilliyini elan etdi. Həmin il keçirilən xalq səsverməsi nəticəsində illərdir Malavinin istiqlalı mübarizəsində liderlik etmiş olan Dr. Hasting Kamuzu Banda prezident seçildi. Bandanın başçılıq etdiyi "Milli Konqre Partiyası"nın üzvlərinin təçkil etdiyi Maldiv Məclisi [[1971]]-ci ildə Bandanın ömürlük prezident olduğunu elan etdi. İlk seçkilər [[1978]]-ci ilin iyun ayında keçirildi. Banda hələdə ölkənin prezidentidir.
== Coğrafiyası ==
Malavi
Ölkənin sahib olduğu 118,480 km²-lıq torpağın %31-i meşə, %25-i bataqlıq sahədədən, %20-i əkinçilik sahəsindən və %15-i isə otlaqlardan ibarətdir. Ölkənin şimal bölgəsi digər digər hissələrinə nisbətən daha çox dağlıq olub, dəniz səviyyəsindən 3,000 m-ə qədər yüksəklikdə yerləşir. Ölkənin ən yüksək dağı Saptivadır (3.002 m). Ölkənin ən uzun çayı olan Şire çayı 402 km-lik hövsəyə sahibdir.
▲== Tarixi ==
== Əhalisi ==
Malavi əhalisinin əksəriyyətini Bantu tayfasından olan yerlilər təşkil etməkdədir. Çox az miqdarda Asiyalı və Avropalı da mövcuddur. Təxminən 16,700,00 adam olan əhalinin böyük əksəriyyəti kiçik kəndlərdə yaşar. Əhalinin 10%-lik bir hissəsi isə şəhərlərdədir.
== Din ==
Ölkə əhalisinin təxminən %80-i Xristian dini inancına görə yaşayır. Malavidə İslam dini inancına görə yaşayan əhali təxminən %12 təşkil edirki Afrika qitəsinin bu bölgəsi üçün yüksək sayıla biləcək bir rəqəmdir. Digər əhali isə yerli dinlərə inanmaqdadır.
== İqtisadiyyatı ==
Malavi dünyanın ən az inkişaf etmiş ölkələrindən bir olaraq qəbul edilməkdədir. Ölkə daxilində adam başına düşən milli gəlir 320 $ səviyyəsindədir. Ölkə iqtisadiyyatı Beynəlxalq Valyuta Fondu, Dünya Bankı kimi təşkilatlar üzərindən gələn pullaradan asılı bir mövqedədir.Əhalinin %85i çöl bölgələrdə yaşayıb, əkinçiliklə məşğuldur. Ümumi daxili hasılasının üçdə biri və ixracat gəlirlərin 90%-i əkinçilikdən gəlir.
== Təhsil ==
Malavidə ibtidai təhsil məcburi deyil, lakin Konstitusiyada bütün insanların ən az 5 il hüquqi thsil alması tələb edilir. 1994-cü ildə bütün uşaqlar üçün pulsuz ibtidai təhsil imkanı hökumət tərəfindən təsis edilib.
== İstinadlar ==
| |||